5. De Antwerpse beeldenstorm

Op 20 augustus 1566 barst in de Onze-Lieve-Vrouw-kerk in Antwerpen de beeldenstorm los. Altaren worden aan stukken geslagen, prachtige zangboeken worden verbrand. Het zilverwerk, de misgewaden, de retabels, schilderijen…het moet er allemaal aan geloven. Zelfs de orgels. Een kroniekschrijver schrijft dat kinderen met de losse orgelpijpen door de stad lopen. En dat alles leidt naar de bloedige slag bij Oosterweel en de komst van de hertog van Alva.

Na de vreselijke winter van 1564-1565 komt voor de Antwerpenaren geen beterschap. Een mislukte graanoogst en een repressief stadbestuur zet de tegenstellingen tussen de religieuze groeperingen in de stad op scherp : de wederdopers, de lutheranen, de katholieken, de calvinisten staan met getrokken messen tegenover elkaar. Voorlopig wordt er nog geen bloed vergoten, maar het is duidelijk dat het maar een kwestie van tijd is.

Na een steenkoude winter, staat Antwerpen voor een nieuw probleem: door een oorlog in de Oostzee tussen Denemarken en Zweden, wordt de aanvoer het zo belangrijke graan, alweer zwaar bemoeilijkt. De graanprijzen stijgen naar exorbitante hoogtes, mede door de schuld van de speculanten. Wanneer een tijdje later duidelijk wordt dat ook de eigen oogst dreigt te mislukken is het hek van de dam. Regentes Margaretha van Parma onderneemt actie om de tikkende tijdbom voor te zijn.

In het jaar 1561 floreert in Antwerpen de handel als nooit tevoren. Twee jaar eerder was er een definitief einde gekomen aan een jaren aanslepend conflict tussen Frankrijk en Spanje, dat ook in de Spaanse Nederlanden werd uitgevochten. De landen zouden voortaan de krachten bundelen tegen een gemeenschappelijke vijand: het oprukkende protestantisme. Allemaal goed voor Antwerpen tot Willem van Oranje met een Lutherse trouwt. Een een openlijke provocatie aan de Spaanse koning.

Volgens Jeroen Olyslaegers is De Dulle Griet een visionair schilderij. Zijn hoofdpersonage uit 'Wildevrouw' formuleert het als volgt : “Het was alsof Bruegel de waanzin daar op zijn staart had getrapt en met zijn penselen toonde wat er toen in aantocht was: een stad die zichzelf zo naar de rand van de hel had gesleept, dat een dol wijf, verblind door een sluier voor haar ogen, en verloren in de zeven zonden, radeloos uit Antwerpen wegvluchtte om nooit meer terug te keren.”

In deze 5-delige serie schetst auteur Jeroen Olyslaegers het decor van zijn roman ‘Wildevrouw : het 16de-eeuwse Antwerpen. Het is een tijd waarin de stad haar ‘Gouden Eeuw’ beleeft. In korte tijd is ze uitgegroeid tot één van de belangrijkste handelsmetropolen van Europa. Maar er heerst tegelijk een grote onrust. De hoog oplopende spanningen zullen uiteindelijk leiden tot de beeldenstorm. Samen met ‘Beer’, het hoofdpersonage uit zijn roman, tracht Jeroen deze gedoemde stad te doorgronden.