About this Episode
Türkiye ekonomisinde bu hafta hesaplama yöntemi deÄiÅikliÄi sonrası TÃÄ°K, ilk revize iÅsizlik verilerini açıkladı.
Ä°lk defa yayımlanmaya baÅlayan âatıl iÅgücüâ oranı yüzde 29,1 olarak açıklandı.
Ahval ekonomi yazarları Güldem Atabay ve Prof Eser KarakaÅ, Ekonomi Gündemi programında son geliÅmeleri ele aldı.
Güldem Atabay, âÄ°Åsizlik verisi 2019 baÅında 13,5 iken, yeni düzenleme ile 2021 ocak baÅında bir anda 12,2âye iniyor. Biraz daha geniÅ kapsamlı baktıÄımızda 2019 baÅında 14,6 ile baÅlayan iÅsizlik oranı, 2020 baÅında 15,4âe yükseliyor. 2021 ocak baÅında ise 19,7âye yükseliyorâ diyor ve ekliyor:
âTÃÄ°K, âatıl iÅgücüâ diye bir Åey yaratmıŠyeni düzenlemede. Bu zannediyorum geniÅ iÅsizlik olarak hesapladıÄımız bir oran. Yüzde 29,1 olarak açıklanan iÅsizlik oranı, her üç kiÅiden birinin toplumda iÅsiz olduÄunu ortaya koyuyor.âÂ
Eser KarakaÅ ise, tarımda 5,1 milyon kiÅinin çalıÅtıÄı verisine dikkat çekiyor.Â
Türk tarımının 70 milyar Euroâluk çıktısı olduÄundan bahseden KarakaÅ, Åunları kaydediyor:
âFransa da tam 70 milyar dolar çıktı üretiyor ama bunu 450 bin kiÅi ile üretiyor. Åu anda ben Türkiye tarımından 3 milyon insanı çektiÄin zaman Türkiyeâde tarımsal üretimin düÅmeyeceÄi kanaatindeyim. Bunlar iÅsizlik hesaplamalarına nasıl katılır bilemiyorum ama bunlar TÃÄ°K verilerinde açıklanmıyor.Dolayısıyla iÅsizlik görünenden çok daha fazla. Ä°Åini kaybeden biri, köyüne gidip dönüyor ama ailesine yardım ettiÄi için resmi olarak çalıÅmasa da beyan üzerinden istihdam gösteriliyor. Ä°Å dönüp dolaÅıp Türkiyeâde kötü yönetime geliyor.â
Ãte yandan ekonomistler, bir süredir siyaset gündeminin de öne çıkan baÅlıkları arasında yer alan eski Maliye ve Hazine Bakanı Berat Albayrak döneminde 128 milyar dolarlık döviz rezervinin eritilmesini de deÄerlendiriyor.
Güldem Atabay, CumhurbaÅkanı ErdoÄanâın, Merkez Bankası rezervlerinin toparlandıÄını ileri sürüp CHPânin Berat Albayrakâı suçlayan 128 milyar dolarlık rezerv eritilmesi karÅısında âDamat kadar taÅ düÅsün baÅınızaâ sözlerine atıf yaparak, âErdoÄan, âbu para Merkezâin hesabındaâ diyor ama bu doÄru deÄil. Merkezâin elindeki rezervler - 43 milyar dolar geçen hafta itibarıyla. Yok bu para, kuru sabitlemek için satıldı ama kime satıldıÄı belli deÄil. Bunun toplamı 1,5 senede 128 milyar doları buldu. Ãok kötü yönetiliyoruzâ ifadesini kullanıyor.
Eser KarakaÅ ise, âErdoÄan yalan söylemiyor olabilir çünkü bilmiyorâ görüÅünü dile getiriyor ve Åöyle devam ediyor:
âEtrafında bir tane ciddiye alınabilecek iktisat danıÅmanı yok. AÄzından çıkan her Åeyi onaylayan bir danıÅman güruhu var. Varlık Fonuânun baÅına dahi ekonomi eÄitimi olmayan birini getirdiler. Arda Ermut diye bir çocuk. Tek özelliÄi Bilal ErdoÄanâın Kartal Ä°mam Hatipâten sınıf arkadaÅı olması. Kötü yönetim tam da bu demek. Bu kadar kötü yönetilen bir ülkede nükleer santral açılıÅı yapılıyor. Bunun iÅletebilmesi mümkün mü diye soruyorum. Yarın bir gün Allah muhafaza 'Nükleer santrallerin radyasyon patlatması fıtratında var' diyebilecek mi bu yönetim. Bu, becerebileceÄimiz bir Åey deÄil.â
Siyasetin geldiÄi nokta üzerinden ekonomi piyasalarına etkileri için de ayrı bir parantez açan ekonomistler, Bahçeliânin Ä°YÄ° Parti lideri Meral AkÅener'e yönelik aÄır ifadeler kullanıp hedef göstermesi ve Gazeteci Levent Gültekin'in 25 kiÅilik bir grubun saldırısına uÄramasının olumlu beklentiler yaratmaya engel olduÄunun altını çiziyorlar.
Eser KarakaÅ, Levent Gültekinâe yapılan saldırıyı âbir Türkiye faciasıâ olarak yorumluyor ve ekliyor:
âNasıl düzenlendiÄi herkesin malumu olan bir saldırıyı polisin ve istihbaratın haber almaması akla gelebilecek bir Åey deÄil normal bir ülkede. Bu kabul edilebilir deÄil. SaÄda solda çalıÅan kiÅileri örgütlüyormuÅ malum kiÅiler ve parti. Bir olay olacaÄı zaman âGidin, Åunu halledinâ diye haber veriyorlarmıÅ. Ãok yakın bir kaynaktan aldım bu bilgiyi. Bir genç kadın müdahale etmiÅ. Necip ve ulu Türk milleti deniyor ya, yere yatmıŠbirisine tekme atıyor birileri ve etraftan müdahale yok. Bir tek o kadın Åahit olurum demiÅ, baÅka kimse de bunu yapamamıÅ.â
Güldem Atabay da Bahçeliânin AkÅenerâi hedef göstermesini yorumlarken, âKadın olmayı geçin, politik olarak bile saygısı yokâ ifadesini kullanıyor ve Åunları kaydediyor:
âEn bel altı en aÅaÄılık ve çirkin bir Åekilde muhatap alıp ondan sonra da kadın haklı olarak cevap verdiÄinde de onu âedepsizlikleâ suçlayacak kadar da artık çıÄrından çıkmıŠvaziyette. Gerçekten diyecek bir Åey bulamıyorum.â
Amerikaânın 10 yıl vadeli Hazine kâÄıtlarında faiz oranları 1,52âye kadar düÅmesini yorumlayan ekonomistlerden Atabay, bir sonraki Fed toplantısında piyasanın getiri eÄrisine müdahale beklediÄini belirterek, Åu deÄerlendirmeleri yapıyor:
âHer ne kadar Powellâdan gelen hem de diÄer Fed üyelerinden gelen açıklamalar, bu yönde bir müdahale olacaÄını düÅündürtmese de, bu tartıÅmalar devam ediyor. Dolayısıyla o bir oynaklık. Åu anda bir atakla panik olarak yükseliyor, arkasından sakinliyor. Ama hani burada konuÅulan Åeyler, gerçekten mayıs ayında elle tutulur bir Åekilde ABDâde enflasyonun yükseleceÄi. Hatta bir tartıÅmada, son iki aydaki hızında devam etmez, sakin sakin ilerlerse Fed buna müdahale etmek taraftarı da deÄil. Ãünkü piyasanın bir Åekilde çok büyük depremler olmadan normalleÅmesini de istiyor. Dolayısıyla ben buradaki düÅüŠhareketini çok kalıcı olduÄunu düÅünmüyorum. Sene sonu beklentiler 10 yıllık tavil beklentisi yüzde 2âler civarına oturmuÅ durumda.â