Botanitopya

Villa Livia'nın büyülü bahçesine gireceğiz bugün birlikte🌿 Antik Roma'da trompe l'oeil (göz aldatmacası) tekniğiyle resmedilmiş bu viridarium, sahnedeki her bitki ve kuş türünün ayırt edilebildiği bir "botanik kataloğu" gibi🌿

Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nde asker ve botanikçi olan Georg Everhard Rumphius'u (1627-1702) konuşuyoruz. Ambon'un bitkilerini anlattığı Herbarium Amboinense kitabı, tüm Endonezya florası çalışmalarının temeli sayılıyor. 

Agatha Christie'nin zehirli bitkilerle dolu bahçesinde dolaşacağız bugün. Huzurlu manzaraların güzelliğini uğursuz olaylarla harmanlayan yazarın gizemli olay örgüleri, onun bahçecilik ve botanik bilgisinin izlerini de taşıyor. 

18. yüzyılın doğa bilimcilerinden Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon'u konuşuyoruz. Doğa tarihi, biyoloji, jeoloji ve diğer bilim dallarına dair Histoire Naturelle kitabındaki fikirleri, Lamarck'ı da ve Darwin'i de etkilemişti. 

Yılın son programında evlerimizde görmeye alışık olduğumuz; bize hep şans ve iyilik getirdiğine, kötü enerjileri kovduğuna inandığımız Sanseveria bitkilerini, yani Paşa Kılıcı'nı konuşuyoruz.

Doğu Asya'daki bitki koleksiyonculuğundan konuşacağız. 1600'lerde ve 1700'lerde özel kataloglarda yayınlanan eski çizimler, bahçecilik kültürüne, çiçek yetiştiriciliğine dair ilk bilgi kaynakları olmaları açısından da önemli...

Avustralya'nın ilk yerleşimcilerinden biri olan, zorlu bir hayattan başarı öyküsü çıkarmış Georgiana Molloy'den konuşuyoruz. Georgiana Molloy, Batı Avustralya'daki Swan Nehri Kolonisi'ndeki bitkileri inceleyip toplayan botanikçilerden biri. 

Maorilerin kutsal ağaçlarını konuşuyoruz; Pōhutukawa (Metrosideros excelsea), Tōtara (Podokarpus totara) ve Kauri (Agathis avustralis). Bir zamanlar Yeni Zelanda'da geniş ormanlar oluşturan bu ağaçlar, artık koruma altında.

 Jan van Eyck'in (1390-1441) Ghent altarpanosunda yarattığı cennet bahçesinde geziyoruz. Onun  benzeri görülmemiş gerçekçilik ve derinlik duygusu veren resimleri, OrtaÇağ florasıyla ilgili de çokça fikir veriyor.  

Büyüleyici çiçeklerini gece açan iki kaktüsten konuşuyoruz. Biri, Antillerden, Orta Amerika'dan gelen Selenicereus grandiflorus ve diğeri de Amazon ormanlarının derinliklerinden gelen ayçiçeği kaktüsü, Selenicereus wittii...

Darwin'in hayranlık duyduğu bitkilerden, küstüm otunu (Mimosa Pudica) konuşuyoruz. Küstüm otu, harekete duyarlı olmasıyla, aşk bitkisi olarak anılmasıyla herkesin hayal gücünü ateşleyen bir bitki oldu yüzyıllar boyunca.

And Dağları halklarının 'Peru kabuğu' dediği Kınakına ağacını (Chinchona Officinalis) konuşuyoruz. Onun hikayesi, tıbbi keşiflerin, bitki casusluğunun ve sömürgeciliğin de hikayesi... 

Hollandalı ressam, botanikçi ve böcek bilimci Otto Marseus van Schrieck (1613-1678) ve sotto bosco'yu konuşuyoruz. Orman altlarında yaşayan 'değersiz varlıkların' tehditkar öyküleri, hep bilim ve sanatın sınırlarında gezinir.

Adı Brunfelsia çiçeklerinde yaşayan Alman botaniğinin öncülerinden Otto Brunfels'in hikayesini konuşuyoruz. Üç ciltlik, tıbbi bitkilerin gerçekçi resimleriyle dolu "Herbarum vivae eicones" adlı kitabıyla biliniyor.

İki bitkinin hikayesi: İstanbul nazendesi gibi narin türleri de barındıran mürdümük (Lathyrus) ve küçük mavi kahramanlarımız Şirinlerin popüler yiyeceği, bizim dikenucu da dediğimiz Sarsaparilla (Smilax). 

17. yüzyıl Fransa'sına uzanıp, suluboya gravürler eşliğinde XIV. Louis'nin kraliyet bahçesinden kimi şifalı bitkileri konuşmaya devam ediyoruz. Yolculuğumuza Alain Renaux'nun Louis XIV's "Botanical Engravings" adlı kitabı rehberlik ediyor.

17. yüzyıl Fransa'sına uzanıp, suluboya gravürler eşliğinde XIV. Louis'nin kraliyet bahçesinden kimi şifalı bitkileri konuşuyoruz. Yolculuğumuza Alain Renaux'nun Louis XIV's "Botanical Engravings" adlı kitabı rehberlik ediyor.

Azteklerin "yaşam kaynağı" dediği, çoğalma becerisiyle tüm dünyaya yayılmış mısırı konuşuyoruz. Binlerce yıl önce Mezoamerikan halkları için o kadar önemli olmuş ki mısır tanrılarına tapınılırmış.

Anadolu kestanesini (Castanea sativa) konuşuyoruz. Hem görkemli, hem cömert bir ağaç; bolca meyve veriyor. Tarih boyunca insanlar için bereketli bir gıda kaynağı olduğu için rızkı, bolluğu, uzun ömürlülüğü de simgeler.

Shakespeare bahçelerinde gezineceğiz bugün. I. Elizabeth dönemiyle özdeşleşen, kokulu çiçeklere, her yerde serpilen şifalı otlara ev sahipliği yapan bahçeler, Orta Çağ elyazmalarında resmedilen gizli bahçelerin uzantısıydı.