Экология

20 жыл мал менен алектенип келген Ала-Бука районунун тургуну Абылкасым Рахманов акыркы беш жылдан бери баш оту менен багбанчылыкка киришкен. Тажрыйба издеп чет өлкөлөргө чейин барып дыйканчылыктын жаңы ыкмаларын ачып жаткан Абылкасым Рахманов тууралуу «Жашыл планета» түрмөгүндө кеп кылабыз

Бишкектеги базарларда табышмактуу жагдайда кармалып, кургатылып, тутамдап сатылып жаткан уникалдуу кызыл колтук баканын "Кызыл китепке" киргенин баарыбыз билбейбиз. Тукум курут болуп бараткан кызыл колтук баканы сактоо эмне үчүн маанилүү? “Жашыл планета” түрмөгүнөн угуңуз.

Жети-Өгүз районундагы Жууку ашуусунда 8-июлда мөңгү көчүп, көлөмү 2 миллион 11 миң 500 куб метрди түздү. Мындан бир нече күн мурда Италиядагы Альпы тоолорундагы мөңгү көчкөн.

"Кыргызстандагы климаттын өзгөрүүсүнө агротокойчулук тоскоол боло алат" деген пикирин токойчулар бирикмесинин төрагасы Айткул Бурханов айтат. Ал бадам, мисте жана жаңгак эгүү менен экологиялык жана экономикалык көйгөйлөрдү чечсе болот дейт.

Бөрдвотчинг же куш кароо туризмдин жаңы багыты катары өнүгүп келе жатат. Кыргызстанда да бул багытка кызыккандар жок эмес. Ал тургай, куш ышкыбоздорунун атайын уюму бар. 1-апрель - Эл аралык куштар күнүнө карата Кыргызстандагы бөрдвотчерлер биримдигин негиздеген Нуржан Алымканова менен маектештик.

Учурда илбирс байырлаган 12 өлкөдө бул сейрек жаныбардын башын саноо иштери жүрүп жатат. 2023-жылы жаңы изилдөөлөрдүн жыйынтыгы чыгат.

Ысык-Көлдүн Тоң районунун Топурак-Бел аймагында «Ecowind» шамал паркы курула баштады. Мындай дымактуу долбоорго «Кыргыз уинд систем» компаниясы белсенип киришкен. Анын финансылык директору Кундус Кырбашеваны “Азаттык” кепке тартып, шамалдан жарык алуунун келечегине кызыкты.

Кыргызстандын экс-президенти Роза Отунбаева курамына кирген эл аралык комиссия пандемиянын сабактары тууралуу сентябрь айында жаңы баяндамасын жарыялаганы турат. Экс-президент баяндаманын чоо-жайын “Азаттыкка” маегинде айтып берди.

2021-жылы кечиккен жаз, апрелдеги үшүк Чүй облусундагы дыйкандардын айдап себүү ишине таасир этүүдө.

Коронавирус пандемиясы адам баласына табият менен теңсалмактуулукту бузбаш керектигин көрсөттү. Соңку жылдарда түтүн көбөйүп, токой азайгандан бери жаныбарлар адамга жакындай баштады. Адистер мындай учурда жаныбардан адамга жуккан вирустардын түрү көбөйөт деген пикирде.

Кыргызстанда аңчылык сезон башталды. Ага ылайык, тоо текеден эле 700 баш жана 120 аркар-кулжаны атууга лицензия берилди.

Жыл сайын жай айларында кыргызстандык дыйкандар сугат суу көйгөйүнө тушугат.

"Жашыл планета" берүүбүздүн бул чыгарылышында жайлоо менен жайыттардын абалы тууралуу кеп кылабыз.

Кыргызстанда соңку мезгилде элет жериндегилер жер иштетүүдөн киреше таппай калып, малдын башын көбөйтүүдө. Ал арада төрт түлүктүн туягы эзип койгон жайыттар жараксыз акыбалга келип, сейрек кездешчү өсүмдүктөрдүн жоголуусуна жол ачып жатканын экологдор эскертишет.

Кыргызстанда уран калдыктарын сактоочу жайлар мындан 45-50 жыл мурун жабылган. Зыяндуу заттар көмүлгөн жерлер көптөн бери кароосуз калып, четиндеги тосмолору урап, бузулган жайлар бар.

Кыргызстанда “Кызыл китепке” кирген, башкача айтканда азайып-бараткан жаныбарлар жана канаттуулар дүйнөсүндө эмне өзгөрүүлөр бар? Сейрек кездешкен жан-жаныбарлардын миграциясы кандай? "Жашыл планета" берүүбүздө жан-жаныбарларга кантип кам көрүү керек деген суроого жооп издейбиз.

"Жашыл планета” рубрикасында бир кезде «жашыл шаар» атыккан Бишкектин абасынын тазалыгына токтолобуз. Кыш түшүп, жылуулук сезону башталары менен борбор шаарды кара түтүн каптайт. Адистердин айтымында, абанын булганышына жаңы конуштагы сапатсыз курулган мештен чыккан түтүн менен шаарда автоунаалардын көбөйүшү себепкер.

Арзан желим материалдын көптүгү дүйнө жүзүн пластик таштандынын алдында калуу коркунучуна кептеди. Кургакта гана эмес океанда үйүлгөн желим дөбөлөр пайда болду. Дүйнөлүк көйгөй Кыргызстанды кыйгап өткөн жок. Бүгүн желим баштыкты жана буюмдарды ар бир айылдан көрүүгө болот. Адамзат күндөлүк турмушта эсепсиз колдонулгон пластикти кантип чектеп, жаратылышты кантип сактап калат? "Жашыл планета" берүүбүздө ушул теманы козгойбуз.

Жогорку Кеңеште Кыргызстанда жапайы жаныбарларга жана кайберендерге аңчылык кылууга тыюу салган мыйзам долбоору талаш-тартыш жаратып, бир нече жылдан бери колдоо таппай келет. Демилгечилердин бири Эмил Токтошев жаңы сунуштап жаткан мыйзам долбоору жөнүндө айтып берди.

Ошто болсо аңчылар жаратылышка зыяныбызга караганда пайдабыз көп кийип жатат деп ишендирип келишет. Маселен, Ош-Баткен мергенчилер коому жыл сайын кийиктерге туз жеткирүү, канаттууларга жем чачуу, көлмөлөргө балыктын уругун таштоо сыяктуу иштерди такай аткарып келатканын айтышат.