αρχαιολογία

Μολονότι ως οπλίτες και ως κωπηλάτες εκπλήρωναν ουσιαστικά τις ίδιες ακριβώς στρατιωτικές υποχρεώσεις με τους πολίτες, οι μέτοικοι στην Αττική δεν μπορούσαν να προσδοκούν ότι θα γίνουν κάποτε πολίτες. Σε στιγμές πανικού, το 406 και το 338, οι Αθηναίοι αναγνώρισαν την αντίφαση, προσφέροντας άμεση πολιτογράφηση στους μετοίκους. Δεν την αναγνώρισαν όμως ούτε ο Ξενοφών, ούτε ο μέτοικος Αριστοτέλης, μολονότι η στράτευση χωρίς πολιτογράφηση ήταν εντελώς αντίθετη με τις απόψεις του.

Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί πώς ήταν το σχολείο στην αρχαία Ελλάδα; Αν ναι, αυτό το επεισόδιο του Archaeostoryteller θα απαντήσει σε όλες σας τις απορίες. Η εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα, δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα και οι δύο πόλεις στις οποίες εστιάζουμε, είναι βέβαια η Αθήνα και η Σπάρτη. Ήταν υποχρεωτικό το να πηγαίνεις σχολείο; Τι μαθήματα έκαναν; Πώς έγραφαν; Υπήρχε διαχωρισμός ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς; Ήταν τα σχολεία λίγο… gangsta’s paradise?

Οι αρχαιοϊστορίες από την Σπάρτη σας αρέσουν πάρα πολύ κι επειδή ο Archaeostoryteller δεν χαλάει χατίρια, σας ετοίμασε ένα φοβερό επεισόδιο για έναν παρεξηγημένο βασιλιά, τον Κλεομένη τον Α’ της Σπάρτης που μάλιστα ήταν και ετεροθαλής αδερφός του διάσημου Λεωνίδα. Ναι, του Λεωνίδα των 300. Ο άνθρωπος αυτός έζησε και προκάλεσε μια σειρά από κοσμοϊστορικά γεγονότα και η ιστορία του είναι τόσο συναρπαστική όσο και η ζωή του.

Παράξενοι και βάρβαροι, άγριοι και απρόσιτοι στα μάτια των Αθηναίων, οι αρχαίοι Θράκες βρίσκονται στην Αττική σε μία κρίσιμη περίοδο για την ιστορία της πόλης. Ποιος είναι αυτός ο λαός και πώς επηρεάζει τη ζωή της Αθήνας;

Τι μαθαίνουμε για του Θράκες από τον Ηρόδοτο; Ισχύει ότι για το Στράβωνα η Θράκη ήταν η πατρίδα της μουσικής; Πότε και πώς μαθαίνουμε για την πρώτη παρουσία Θρακών στην Αθήνα; Πού απασχολήθηκαν οι πρώτοι Θράκες στην Αττική;

Τον 5ο αιώνα με ποια αφορμή έρχονται περισσότεροι Θράκες στην Αθήνα; Η αττική εικονογραφία τις μαρτυρά για την παρουσία των Θρακών στην Αθήνα; Τι γνωρίζουμε για τη σχέση Αθηναίων και Θρακών της Αθήνας;

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά η Δέσποινα Τσιαφάκη. Η κ. Τσιαφάκη είναι Διευθύντρια Ερευνών και Επιστημονική Υπεύθυνη του τμήματος Πολιτισμού και Δημιουργικών Βιομηχανιών στο Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά (ΕΚ Αθηνά). Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος του ίδιου τμήματος με ειδίκευση στην Κλασική Αρχαιολογία, Βυζαντινή Ιστορία και Ιστορία της Τέχνης.

Υπήρξε επιμελήτρια αρχαιοτήτων στο  Getty Museum (Malibu) και έχει συνεργαστεί με διάφορα ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδος και του εξωτερικού. Από το 2002 εντάχθηκε ως Ερευνήτρια στο Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά με κύρια αντικείμενα την αρχαιολογία, τον ψηφιακό πολιτισμό και τις αρχαιολογικές επιστήμες. Πήρε μέρος σε διάφορες αρχαιολογικές ανασκαφές και από το 2014 συνδιευθύνει με την καθ. Ε. Μανακίδου, την Πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης.

Έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από 30 ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα για αρχαιολογία, πολιτιστική κληρονομιά, ψηφιακό πολιτισμό και αρχαιολογικές επιστήμες. Έχει συμμετάσχει στη διοργάνωση αρχαιολογικών εκθέσεων, συνεδρίων και ημερίδων με αντικείμενο τον πολιτισμό.

Πείτε μου τώρα εσείς τι κοινό έχει ο Αστερίξ, ο Justin Timberlake και ο Μέγας Αλέξανδρος… Μα φυσικά τον Archaeostoryteller, αυτός είναι η μαγική κόλλα που συνδέει τα ασύνδετα. Ένα επεισόδιο που φαινομενικά είναι αχταρμάς, αλλά όταν το ακούσετε θα καταλάβετε γιατί ο Θόδωρος Παπακώστας έκανε αυτό το συνειρμό. Ένας Γαλάτης που έπαθε έρωτα με την ελληνική ιστορία κι ένας Justin (Ιουστίνος) που περιγράφει ένα άγνωστο love story του λατρεμένου Μεγκάλεξ.

Οι Μάγιας συνεχίζουν να μας μαγεύουν και στο δεύτερο μέρος του podcast. Και ο Θόδωρος Παπακώστας βουτάει ακόμα πιο βαθιά, αποκαλύπτοντας ακόμα περισσότερες λεπτομέρειες για την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική τους δομή και οργάνωση. Αν σας φαίνονται βαρετά όλα αυτά, οφείλουμε να σας πούμε ότι δεν είναι. Και δεν το λέμε εμείς, ο Archaeostoryteller το λέει. Και όχι μόνο αυτός, το έλεγε και η Ις Γουάκ Τζαλάμ Τσαν Ατζάου, η βασίλισσα «Έκτος Ουρανός».

Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την αρχαιολόγο Κάτια Μαργαρίτη για το μύθο και την ιστορική αλήθεια γύρω από την άγαμο κόρη στην αρχαία Αθήνα

«Ποια γονικά με γέννησαν και με παιδεύουν; Καταραμένη και παρθένα κίνησα για να τους ανταμώσω», θρηνεί η Αντιγόνη του Σοφοκλή στη μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη.

Στον Ομηρικό Ύμνο για τη Δήμητρα, η αρπαγή της Περσεφόνης αποδίδεται σπαρακτικά: «Κι αφού την άρπαξε άθελά της πάνω σε ολόχρυσο όχημα την πήγαινε κλαμένη, εκείνη τότε κραύγασε με δυνατή φωνή καλώντας τον πατέρα της, τον άριστο και ύπατο του Κρόνου γιό. Κανείς απ’ τους αθάνατους ούτε κανείς από τους θνητούς ανθρώπους δεν άκουσε την φωνή...».

Τι ήταν η άγαμος κόρη και ποια κορίτσια περιγράφει αυτός ο χαρακτηρισμός; Από ποιες πηγές – φιλολογικές και αρχαιολογικές – μαθαίνουμε για την άγαμο κόρη; Γιατί η παρθενία, η αγνότητα, ήταν τόσο σημαντικές στην Αρχαία Αθήνα; Γιατί θεωρείται τόσο τραγικός ο θάνατος της; Πώς απεικονίζεται η άγαμος κόρη στην ταφική τέχνη; Υπάρχουν ενδυμασίες, ζώα ή άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με αυτή; Τι γνωρίζουμε για το γάμο της αγάμου κόρης με τον Άδη;  Ο μύθος της αρπαγής της Περσεφόνης σχετίζεται με την άγαμο κόρη; 

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά η Κάτια Μαργαρίτη.

Η κ. Μαργαρίτη είναι Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας με σπουδές στο τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο UniversityCollegeLondon. Η Διδακτορικήτης  διατριβή έχει θέμα τον θάνατο της αγάμου κόρης στην Αθήνα των κλασικών χρόνων και έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Archaeopress στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ταφική τέχνη, στις ταφές και στα ταφικά έθιμα, στη γλυπτική και στην αγγειογραφία της αρχαίας Αθήνας καθώς και στα ζώα στην αρχαία τέχνη. Το βιβλίο της για τον θάνατο και την ταφή στην κλασική Αθήνα κυκλοφόρησε το 2021 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Αυτό το διάστημα συγγράφει μία μονογραφία για τον σκύλο στην αρχαία αττική τέχνη και ένα βιβλίο για τα ζώα στην αρχαία Ελλάδα μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης KennethKitchell το οποίο θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Routledge.

Με αφορμή τις επερχόμενες εκλογές, ο Archaeostoryteller πετάγεται μέχρι τη γειτονική Ιταλία και συγκεκριμένα μέχρι την Πομπηία. Γνωρίζατε ότι λίγο πριν την έκρηξη του περίφημου Βεζούβιου, στην Πομπηία βρίσκονταν σε προεκλογική περίοδο; Μέχρι και γκράφιτι έχουν βρεθεί με προεκλογικά συνθήματα κι ένας φούρναρης που ήταν υποψήφιος στις εκλογές, μοίραζε ψωμί αβέρτα. Εν τω μεταξύ κοτζάμ ηφαίστειο έχεις από πάνω, βρυχάται, βγάζει καπνούς, σημασία δεν έδινε κανένας, όλοι περίμεναν τις εκλογές. Που δεν έγιναν ποτέ.

Μπορεί ένα μικρούλι ειδώλιο να κρύβει μία μεγάλη ιστορία από την ελληνική μυθολογία; Ναι και πάλι ναι. Και μάλιστα μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που αφορά κυρίως δύο Κενταύρους, τον πολύ γνωστό Κένταυρο Χείρωνα και τον όχι και τόσο γνωστό Κένταυρο Φόλο. Κάπου εμπλέκεται και ο αγαπημένος μυθικός ήρωας του Archaeostoryteller, o Ηρακλής, ο Χερκ, ο οποίος λίγο κρασί ήθελε να πιει βρε παιδιά, αλλά πού να ‘ξερε τι κακό χαμό θα προκαλούσε.

Βρισκόμαστε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και η Ελλάδα βρίσκεται υπό κατοχή. Κάποιοι επιτήδειοι Ιταλοί ιερόσυλοι έχουν βάλει στο μάτι την αφρόκρεμα των αρχαιοτήτων της Δήλου, και εκμεταλλευόμενοι τη θέση τους, καταστρώνουν σατανικό σχέδιο. Με αφορμή ένα μήνυμα ακροάτριας στο Instagram, ο Archaeostotyteller αποκαλύπτει μία συναρπαστική ιστορία από τη Ελλάδα της κατοχής, αυτή που ενώ πολεμούσε με την πείνα και την ανέχεια, είχε και την έγνοια να περισώσει τους θησαυρούς της.

Η αναμέτρηση με το παρελθόν, η αρχαιολογία και το μέλλον στην Ελλάδα και το Ισραήλ. Στο βιβλίο «Αρχαιολογία, έθνος και φυλή, Αναμέτρηση με το  παρελθόν, αποαποικιοποίηση του μέλλοντος στην Ελλάδα και το Ισραήλ» δύο  καθηγητές αρχαιολογίας, ο Γιάννης Χαμηλάκης και ο Ράφαελ  Γκρήνμπεργκ,  συζητούν για τη σχέση ανάμεσα στην προέλευση της αρχαιολογίας και την ανάδυση του ελληνικού και του σιωνιστικού εθνικισμού, για τη σχέση της αρχαιολογίας και των σύγχρονων κρατών της Ελλάδας και του Ισραήλ.  
 

Η συζήτηση των δύο καθηγητών, που αποτυπώθηκε σε βιβλίο, άρχισε και ολοκληρώθηκε στην διάρκεια των διαδοχικών κυμάτων της πανδημίας. Στην περίοδο, σε συνδυασμό με την κλιματική και την περιβαλλοντική κρίση, η ιδέα των ερειπίων συνδέεται με την αγωνία του καιρού μας. Και τα ερείπια των Αθηνών και της Ιερουσαλήμ συνδέονται μεταφορικά με την κρίση της εποχής αλλά ταυτόχρονα αποτελούν μια χειροπιαστή υλικότητα, που μιλάει για παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου σε μετάφραση Μιχάλη Λαλιώτη και επιμέλεια Δημήτρη Χατζηχαραλάμπους.

Πολύ σας αρέσουν οι ιστορίες με φαντάσματα, το ξέρει ο Archaeostoryteller, και ειδικά όταν αυτές συνδυάζονται με τις αρχαίες Ελλάδες. Στην Αμφίπολη του Φιλίππου του Β’, του μπαμπά του Μεγκάλεξ, ένα νεαρό κορίτσι πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, λίγο καιρό αφότου παντρεύτηκε. Μετά το θάνατό του, περίεργα πράγματα άρχισαν να συμβαίνουν στο σπίτι όπου κατοικούσε πριν πεθάνει. Ένας ανυποψίαστος καλεσμένος, μία μυστήρια παρουσία, ερωτικές περιπτύξεις, παραμάνες σε απόγνωση, ένας χαμός ρε παιδάκι μου.

Πόσοι και ποιοι είναι οι αρχαιολογικοί θησαυροί που βρίσκονται στον βυθό της θάλασσας στον ελληνικό χώρο; Ο διευθυντής Ερευνών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας Δρ. Νίκος Παπαδόπουλος εξηγεί τι είναι η ψηφιακή αποτύπωση των ενάλιων αρχαιοτήτων που υλοποιεί το ερευνητικό πρόγραμμα "ClepsYdra" και ποιοι είναι οι στόχοι του. Από την πλευρά του, ο φωτογράφος, κινηματογραφιστής και δύτης Στέφανος Κόντος θυμάται μαγικές στιγμές από τις καταδύσεις του σε παλιά ναυάγια και σπήλαια και μιλάει για τον σεβασμό με τον οποίο πρέπει να «εισβάλλεις» στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Ρε σεις... Περνάγανε τέλεια στην αρχαία Ελλάδα! Κάνανε συμπόσια όπου τρώγανε, πίνανε, γλεντάγανε, παίζανε κιόλας. Δεν έχουν μόνο οι Αμερικάνοι drinking games, έχουμε κι εμείς, και μάλιστα, before it was cool! O Δρ. Κλασικής Αρχαιολογίας Θόδωρος Παπακώστας περιγράφει στο νέο επεισόδιο του Archaeostoryteller, το καλύτερο και διασημότερο drinking game της αρχαιότητας και όλα τις πιπεράτες παραλλαγές του. Μπορείτε πάντως να το ακούσετε και μεθυσμένοι και ξεμέθυστοι, με πορτοκαλάδα ή τσίπουρο.

Ο Θόδωρος Παπακώστας aka Archaeostoryteller αφηγείται την ιστορία του θρυλικού Βασιλιά Αρθούρου, μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους που εικάζεται ότι γεννήθηκε, έδρασε και πέθανε. Κάμελοτ, Γκουίνεβιρ, Λάνσελοτ και όλα αυτά τα όμορφα που σας αρέσουνε βρε! Γιατί μετά από τόσο χρόνια ο βασιλιάς Αρθούρος εξακολουθεί να συγκινεί και να δελεάζει μικρούς και μεγάλους; Ποια μονοπάτια ξετυλίγουν τη ζωή του και γιατί θεωρείται ανύπαρκτος αρχαιολογικά και ημιδιάφανος ιστορικά;

Αφροδιτούλα ζάχαρη, Αφροδιτούλα μέλι και για τη σούπερ σταρ του Δωδεκάθεου, μόνο μία Madonna είναι άξια να ντύσει το soundtrack της ζωής της! Ο Θόδωρος Παπακώστας aka Archaeostoryteller ξεδιπλώνει το μύθο της όμορφης, ακαταμάχητης, αλλά και ψυχοπονιάρας θεάς Αφροδίτης μαζί με αγαπημένα τραγούδια της βασίλισσας της ποπ. Το δεύτερο «Αρχαιότητα Versus» έρχεται για να μετατρέψει την ακρόαση αυτού του επεισοδίου σε ένα μεγάλο και ξέφρενο πάρτι, όπου όλοι θα περάσουν… θεϊκά!