bosni

Begin dit jaar was Sarajevo zelfs de meeste vervuilde stad ter wereld, volgens zogenoemde Air Quality Index. Reden voor de inwoners om met mondkapjes rond te lopen nog voordat corona de wereld in zijn greep ging houden.

Marjolein Koster weet hoe Sarajevo lijdt onder deze vervuiling. Als Bosnië-verslaggever bezoekt ze het land en schreef dit jaar voor het Nederlands Dagblad een artikel over hoe de inwoners van Sarajevo snakken naar schone lucht. In deze podcast vertelt ze over de vervuiling, de oorzaken en hoe Sarajevo probeert deze te bestrijden.

Deze 77e aflevering staat vrijwel geheel in het teken van voormalig Joegoslavië. Want we nemen ook de Sloveense premier Janez Jana onder de loep. Hij baarde opzien door Donald Trump te feliciteren met zijn 'verkiezingsoverwinning' en schaarde zich achter Polen en Hongarije in de ruzie om de EU-begroting. Wie is deze Jana? Is er in Slovenië, ooit een modelland, een nieuwe EU-dwarsligger, een nieuwe Orban in de maak? Slovenië-correspondent Mark Koghee geeft antwoord.

Wie het heeft over voormalig Joegoslavië ontkomt niet aan de oorlog in de jaren negentig. Marjolein maakte dit jaar met Misha Melita een prachtige podcast getiteld de Val van Srebrenica. Ook Marjoleins kijktips gaan over de oorlog. De eerste tip kent een hoofdrol voor Bruce Dickinson van Iron Maiden in Scream for me Sarajevo, 29 december te zien bij de BBC. De tweede tip is de film Srbenka over een moordzaak tijdens de oorlog.

Floris' droom is om burgemeester te worden van Bilgorod-Dnistrovski, het West-Oekraïense stadje dat tot 1944 Akkerman heette. Zijn voorganger deed deze week een belangrijke ontdekking. Floris doet uit de doeken wat er speelt.

Tot slot, Joost Bosman test Marjoleins gevoel voor humor met een tomatenmop.

Host:

Floris Akkerman

Gast-host

Marjolein Koster

Grote afwezige:

Geert Jan Hahn

Winnaar van de Ronde van Slovenië:

Mark Koghee

Dé moppentapper ten oosten van de Elbe:

Joost Bosman

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de vorige Perestrojkarantaine hoorde je meer over de situatie in Kosovo en Albanië, waar men ondanks corona weer op straat protesteert.

Deze keer aandacht voor Bosnië en Herzegovina, waar corona geen belemmering bleek te zijn voor duizenden inwoners van Sarajevo; hun wens om te protesteren tegen deze eredienst in de kathedraal van hun stad bleek groter te zijn.

Je hoort de analyses van Balkan-journaliste Marjolein Koster, voor wie Sarajevo een tweede thuis is, en Niké Wentholt, Docent Geschiedenis en Balkan aan de Rijksuniversiteit Groningen.

De Perestrojkast is een podcast van BNR over Midden- en Oost-Europa. Perestrojkarantaine is een tijdelijke spin-off, die de coronacrisis in deze regio duidt.

Deze aflevering sluit ook aan bij onze eerdere podcast over herdenken en herschrijven van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Historisch gebakkelei over Bleiburg

Jaarlijks worden in het Oostenrijkse Bleiburg de slachtoffers herdacht door vooral Kroatische nationalisten. Dat gebeurt met een rooms-katholieke mis, die in het teken staat van de moord op naar schatting duizenden Kroatische en ook Bosnische (nazi)soldaten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Door de coronacrisis gaf de gemeente Bleiburg dit jaar geen toestemming voor de herdenking. De katholieke kerk week daarom op verzoek van de Bosnische kardinaal Vinko Puljic voor deze eredienst uit naar Sarajevo, waar veel inwoners niet zaten te wachten op een dergelijke herdenking.

Historica Niké Wentholt legt uit: 'In Bleiburg zijn enkele duizenden fascistische troepen door de communistische partizanen vermoord. Dat klinkt als iets dat je best kunt herdenken, er kwamen ook burgers bij om. Het probleem is alleen dat Bleiburg het symbool is geworden van Kroatisch martelaarschap tijdens de Tweede Wereldoorlog en ook tijdens de oorlogen van de jaren negentig het symbool werd van Kroatisch nationalisme. En juist de afgelopen jaren zien we dat de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog steeds meer wordt herschreven door nationalisten en extreem-rechtse bewegingen.'

Steun van Kroatische regering

De kerkmis in Sarajevo had de steun van de Kroatische en Bosnische Katholieke kerken, als mede van het Kroatische parlement dat de jaarlijkse Bleiburg-herdenking financieel sponsort. Verzet kwam er in Bosnië van Joodse en Islamitische organisaties, Roma, Serviërs en andere slachtoffers van het Ustasa-regime.

'De Tweede Wereldoorlog klinkt misschien als heel ver weg, maar voor veel Bosniërs is dat niet zo', vertelt Wentholt. 'En het is significant dat deze protesten plaatsvonden in Sarajevo. Een stad met een lange geschiedenis van multi-etnisch verzet tegen nationalisme en opkomende etnische scheidslijnen. Ook in de jaren negentig gebeurde dat, zij het met weinig resultaat natuurlijk. Maar deze protesten tegen het nationalistisch herschrijven van de geschiedenis kreeg daarom veel aandacht, zowel in Bosnië als daarbuiten. En juist in deze tijd.'

Mars tegen het fascisme

'Het was een mars tegen het fascisme, die er al weken zat aan te komen', vertelt Koster. 'Een vriendin van mij was kwaad, maar dat ze ook wel trots was en nu kon laten zien waar Sarajevo als stad voor staat.'

De voorzitter van het Kroatische parlement, Gordan Jandrokovic, zei tijdens een andere herdenkingsdienst in Zagreb dat het puur om de herdenking van onschuldige slachtoffers gaat en niet om een eventuele rehabilitatie van de Ustasa en het gedachtegoed.

De eredienst in de kathedraal van Sarajevo werd bijgewoond door 20 mensen door restricties rondom het coronavirus.

Presentatieduo

Floris Akkerman & Geert Jan Hahn

Explicateurs

Marjolein Koster

Niké Wentholt

See omnystudio.com/listener for privacy information.