projectontwikkeling

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast van deze maand is Bianca Seekles, directievoorzitter van ontwikkelaar ERA Contour. 

In het interview vertelt Bianca de over de geschiedenis van ERA Contour en over het ontstaan van het bedrijf met de ERA-flats. Ze legt uit hoe ze Rotterdam de afgelopen decennia zag veranderen, en vertelt hoe ze aan de basis stond van het vak conceptontwikkeling in de projectontwikkeling. 

Maar we hebben het vooral over haar veelgeprezen project Little C dat ze in de Coolhaven in Rotterdam realiseerde met de architectenbureaus CULD en Inbo. We bespreken het ontstaan van het project en hebben het over de stelling van Bernhard Hulsman in NRC, namelijk dat Little C een alternatief is voor hoogbouw. Luisteren dus!

Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw.

Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)
Productie & Techniek:  Lieven Heeremans, Geert Vlieger
Muziek: Job Roggeveen
Reacties: hoogbouw@more-architecture.com

Wie vanuit de oude binnenstad van Delft over de Sint Sebastiaansbrug richting de campus van de TU Delft beweegt, ziet aan de linkerhand in de nok van het oude ketelhuis nu de naam Vakwerkhuis staan. In de afgelopen jaren heeft Vakwerk Architecten het ketelhuis, dat destijds de energie leverde voor wat toen nog de Technische Hogeschool heette, getransformeerd tot een combinatie van coworking space, café en eigen huisvesting van het architectenbureau. Afgelopen zomer opende het en is het omarmd door alle doelgroepen die het bureau voor ogen had: bewoners, studenten en andere creatieven.

Bij de transformatie heeft Vakwerk Architecten bijna alle rollen in het ontwerp- en bouwproces op zich genomen: financier, opdrachtgever, hoofdaannemer, hoofdgebruiker en eigenaar. Zelfs de tweedehands bouwmaterialen die gebruikt zijn, zijn door het architectenbureau zelf opgekocht. In de podcast vertellen architecten Paul Ketelaars en Ellen van der Wal van Vakwerk Architecten over dit proces. De rol van hoofdaannemer hadden ze van tevoren niet zo bedacht, maar ontstond toen ze geen geschikte partij konden vinden. Daarop besloten ze om het project partieel aan te besteden, wat er uiteindelijk in resulteerde dat zo’n twintig gespecialiseerde partijen de transformatie uitgevoerd hebben.

Het oude ketelhuis bestond uit heel verschillende bouwdelen, waarvan er een aantal een flinke vrije hoogte hadden. Om het karakter van die hoge ruimtes zoveel mogelijk te behouden heeft Vakwerk Architecten ervoor gekozen daar wel een extra verdieping in aan te brengen, maar die als een los meubel in de ruimte te plaatsen, met een eigen trap. Het resultaat is een ensemble waar op de begane grond alle bouwdelen met elkaar verbonden zijn, maar op de verdieping er verschillende ‘eilanden’ zijn. Juist de verdieping is daarmee bij uitstek geschikt als concentratiewerkplek.

In de podcast vertelt Ellen van der Wal verder over het Isala Diaconessenhuis dat het bureau in Meppel heeft ontworpen en dat momenteel in uitvoering is en vertelt Paul Ketelaars over de woning die hij voor zichzelf in Delft heeft ontworpen. En dan gaat het ook nog even over die eigenwijze branding van het bureau.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC.

In deze aflevering gaat Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb, in gesprek met Nanne de Ru, architect en oprichter van Powerhouse Company, en ontwikkelaar en mede-oprichter van RED Company.

In het gesprek heeft Nanne de Ru het over ‘de excels’ en daarmee bedoelt hij dat bouwprojecten en bouwprocessen alsmaar verder dichtgerekend worden. Dit gebeurt niet alleen bij commerciële projecten, maar bijvoorbeeld ook bij scholen en publieke gebouwen. En dit gaat regelmatig ten koste van de architectuur, maar ook van de positie van de architect. Met Powerhouse Company constateerde hij dat het steeds moeilijker werd om nog een volledige ontwerpopdracht te krijgen.

Vijf jaar geleden besloot De Ru daarom een vlucht naar voren te maken en zelf ook projecten te gaan ontwikkelen. Samen met ontwikkelaar Niels Jansen richtte hij daarom RED Company op. Bij zijn zelf ontwikkelde projecten kon hij voortaan zelf de condities bepalen waarop Powerhouse Company, en alle andere partijen in het ontwerpproces, zouden werken. Maar het belangrijkste is dat hij op deze manier meer echt goede gebouwen kan realiseren, zo legt hij uit.

Als ontwikkelaar kun je een project omlaag redeneren: vanuit een gefragmenteerd proces een zo goedkoop mogelijk gebouw realiseren en dat voor een gemiddelde prijs in de markt zetten. Maar, zo legt De Ru uit, je kunt als ontwikkelaar ook een project omhoog redeneren: vanuit een integraal ontwerpproces een werkelijk goed gebouw realiseren en dat voor een bovengemiddelde prijs in de markt zetten. Op dat laatste zet hij met RED Company in.

De eerste resultaten van die benadering zijn te zien in Hoofddorp, waar hij met zijn teams hoofdkantoren voor Asics en Danone heeft ontwikkeld en ontworpen. Een aantal andere projecten is momenteel in aanbouw. Zoals een honderd meter hoge woontoren in Eindhoven die uit een in onbruik geraakt gebouw van architect Hugh Maaskant omhoog komt. Of een drijvend kantoor in de Rijnhaven van Rotterdam met een volledig houten draagconstructie. 

Ondertussen werkt RED Company ook samen met andere architectenbureaus, zoals Office Winhov, Studio Gang en Mecanoo. In de toekomst wil De Ru dat verder uitbouwen en in het gesprek roept hij architecten dan ook op om – als ze hulp kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van projecten – contact met hem op te nemen.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC.

De besproken aflevering van BinnensteBuiten is hier terug te kijken: https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/terugkijken/4-oktober-2019.​

Een gebouw bijna volledig uit hout, dat bijdraagt aan de biodiversiteit in de omgeving, en voorzieningen heeft als een gedeelde moestuin en gedeelde mobiliteit… de gebouwen die architect Robert Winkel wil ontwikkelen moeten wel echt iets toevoegen aan de stad en het portfolio van zijn bureau. Anders doet hij het niet. Een echte ontwikkelaar wil hij zichzelf dan ook niet noemen, eerder een architect die regelmatig ook zelf initiatief neemt. “Ik zoek het niet op, maar zeg er ook geen nee tegen.”

Door ook zelf projecten te initiëren kan hij met zijn bureau onafhankelijker opereren en kritischer zijn op waar hij aan werkt. Bij de projecten waarin hij risicodragend participeert ontvangt Mei Architects & Planners een normale ontwerpvergoeding en deelt hijzelf daar bovenop mee in het succes van het project. In een kleinere variant hierop participeert hij met zijn bureau in ruil voor een bonus aan het eind.

Ervaren architectenbureaus kan Winkel het zelf ontwikkelen van projecten aanraden. Hij noemt het ketenintegratie: het naar elkaar toe kruipen van ontwikkelaar en architect maakt het mogelijk om veel sneller te schakelen en intelligenter te acteren. In de podcast vertelt hij wat voor slimmigheden hij bij projecten als het Kaaspakhuis in Gouda en het Spaardersbad ook in Gouda toepaste. Door bijvoorbeeld niet te proberen een programma in een monument te proppen, maar vanuit het monument te kijken wat daar logisch in past.

Volgens Winkel is het juist interessant om bijzondere projecten te ontwikkelen. Niet iedereen wil in een loft in een oud pakhuis of oud zwembad wonen, maar er zijn genoeg mensen die juist op zoek zijn naar zoiets bijzonders en bereid zijn om daar iets extra’s voor te betalen. Wat hem betreft moet je slim nadenken welke niches er zijn en kun je daarop ontwerpen. In zijn optiek verkopen uitgesproken projecten uiteindelijk niet alleen sneller, maar zijn ze ook beter bestendig tegen een mogelijke nieuwe crisis - met het kopen van een reguliere woning wacht je als koper dan sneller, terwijl je dat bijzondere project niet wilt missen.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC.

Iedereen heeft wel eens een goed idee. Vaak blijft het bij een idee en verdwijnt het ergens diep in een la ... Maar sommige mensen doen er werkelijk alles aan om hun plan te realiseren. Ze bijten zich vast in een droom en volharden. Zo iemand is Ton Theunis.

Wat is er allemaal voor nodig om een plan om te zetten naar werkelijkheid? En hoe ver ga je daarin? Man met een plan is een verhaal over ambitie en doorzettingsvermogen. Maar ook over trollen, heksen en een spookachtig kasteel dat al jaren leeg staat.

In en rond dat kasteel wil Ton Theunis een grootschalige toeristische attractie bouwen: het fantasypark Witch World, dat honderdduizenden bezoekers moet trekken. De voorbereidingen zijn al in volle gang wanneer het plan uit elkaar begint te vallen. De mensen en partijen waarmee Ton samenwerkt, krijgen last van koudwatervrees. De ophaalbrug van het kasteel gaat omhoog. En Ton blijft, vooralsnog, met lege handen achter. 

---
Maker: René van Es
Sound Design & Muziek: Michiel van Poelgeest
Host: Nienke de la Rive Box

--
Platte Grond is een productie van Studio Onzichtbaar.

Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Nagesprek (seizoen 3) met: Anita Blom
Audio mix: Faboem