τουρκία

Καλεσμένος ο κ. Νίκος Μούδουρος, Λέκτορας καθηγητής στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Οι επερχόμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία θεωρούνται από τις πιο κρίσιμες στην ιστορία της χώρας. Η εκλογική αναμέτρηση είναι προγραμματισμένη για τις 14 Μαΐου και ο δεύτερος γύρος, αν χρειαστεί, για τις 28 του ίδιου μήνα.

Tο 2023 σηματοδοτεί μια ιστορική χρονιά καθώς είναι η 100η επέτειος από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Κεμάλ Ατατούρκ. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινδυνεύει για πρώτη φορά τα τελευταία είκοσι χρόνια που κυβερνά, να χάσει στις εκλογές από τον αντίπαλο του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Ο Ευθύμης έχει πάντα έτοιμο ένα σακίδιο στο σπίτι του, με οδοντόβουρτσα, φακούς, εσώρουχα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Για την στιγμή που θα χτυπήσει το τηλέφωνο και θα πρέπει να πάει να σώσει κόσμο και αυτό συνέβη το πρωί της 6ης Φεβρουαρίου. Ο Ευθύμης Αραβανής, στέλεχος της επίλεκτης ομάδας ΕΤΙΚ του ΕΚΑΒ, ήταν από τους πρώτους Έλληνες που έσπευσαν στο ισοπεδωμένο Χατάι και σε αυτό το podcast εξιστορεί στον Σταύρο Θεοδωράκη όσα έζησε στην Τουρκία.

Καλεσμένoς ο κ. Δημήτρης Τριανταφύλλου, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και διευθυντής του Κέντρου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Τουρκίας.

Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση το τελευταίο διάστημα, αφού η κατρακύλα της τουρκικής λίρας και η άνοδος του πληθωρισμού έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις. Όλο και περισσότεροι πολίτες βρίσκονται σε απόγνωση, αφού δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην ενώ βλέπουν και τις οικονομίες τους να εξανεμίζονται. 

Η απόσυρση της στήριξης των ΗΠΑ στο μεγαλεπήβολο πρότζεκτ του αγωγού EastMed, που αποκαλύφθηκε πρόσφατα μέσω αμερικανικού non paper, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, σύμφωνα με  τον έμπειρο δημοσιογράφο-αναλυτή από την Κύπρο, Κώστα Βενιζέλο. Ωστόσο η Ελλάδα και η Κύπρος είχαν επενδύσει μεγάλο μέρος του διπλωματικού τους κεφαλαίου σε αυτόν τον αγωγό που θα συνέδεε τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη, μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας (η συμφωνία για την κατασκευή του είχε υπογραφεί πριν από δύο χρόνια, από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ και θα ολοκληρωνόταν  σε 7 χρόνια με κόστος 7 δισ. δολάρια).

Υπήρχαν από την αρχή σκιές καθώς και ζήτημα βιωσιμότητας και ασφάλειας του αγωγού, όμως η απροθυμία όχι μόνο των Αμερικανών, αλλά και των Ισραηλινών, ερμηνεύεται στο πλαίσιο των κινήσεων για επανασυγκόλληση των σχέσεων με την Τουρκία, την οποία θεωρούν πολύ σημαντική για τα αμερικανικά και δυτικά συμφέροντα στην περιοχή, όπως λέει στο LifoPolitics. «Προετοιμάζουν το έδαφος  για τη μετά Ερντογάν περίοδο, χτίζοντας γέφυρες με την Τουρκία από τώρα, προβλέποντας ότι ο Ερντογάν θα τελειώσει». 

«Ο λόγος της μη πρόκλησης εντάσεων, που συμπεριλαμβάνεται στο non paper, ως επιχείρημα κατά του αγωγού, είναι ο πιο σημαντικός και συμπεριλαμβάνεται για να ικανοποιησει τις ανησυχίες της Τουρκίας, η οποία δεν ήθελε να δημιουργηθεί αυτός ο αγωγός και ζητούσε από την αρχή το φυσικό αέριο που θα προκύψει από τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, να περνά μέσω αγωγού στην Τουρκία. 

Θέτοντας οι Αμερικανοί το θέμα των εντάσεων ικανοποιούν την Τουρκία και της  δίνουν τη δυνατότητα να αποτρέπει και τα ακυρώνει όποιους σχεδιασμούς δεν ικανοποιούν τα στρατηγικά της συμφέροντα. Αυτό είναι το σημαντικότερο σημείο του non paper», σημειώνει ο ίδιος.

Εξετάζονται ωστόσο κάποια εναλλακτικά σενάρια, όπως η όδευση μέσω Αιγύπτου ή η δημιουργία ενός τερματικού σταθμού στην Κύπρο, εάν οι ποσότητες φυσικού αερίου είναι επαρκείς για κάτι τέτοιο και οι αμερικανοί, που είναι σε κοινοπραξία με το Κατάρ, κρίνουν ότι είναι αρκετά. 

Οι τελευταίες εκθέσεις του ΟΗΕ για το κυπριακό αποκαλύπτουν την υποβάθμιση του, καθώς για τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, ο καλύτερος τρόπος επίλυσης του ζητήματος της κατοχής,  είναι μέσα από τα διάφορα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. «48 χρόνια μετά την εισβολή, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης είναι ένας τρόπος συντήρησης της κατάστασης που υπάρχει, του κατοχικού status quo» αναφέρει ο Κώστας Βενιζέλος. 

Ο Γιάννης Βαληνάκης υποστηρίζει ότι η Τουρκία προσπαθεί να διεμβολίσει τις συμμαχίες που έχει συνάψει τελευταία η Ελλάδα και δηλώνει ανήσυχος με τις πρόσφατες εξελίξεις με τα Αραβικά Εμιράτα. Για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ισχυρίζεται ότι «η Τουρκία μας έπιασε στον ύπνο». Τις συμφωνίες που έχει κάνει η κυβέρνηση με τη Γαλλία και άλλες χώρες τις θεωρεί επιτυχείς, αλλά δηλώνει ότι αυτές πρέπει να συνοδεύονται και με στρατηγικά κέρδη.Αλλιώς:  «Όταν υπογράφεις συμφωνίες και στη συνέχεια δεν τις υπερασπίζεσαι επί του πεδίου, τότε προφανώς κάνεις μία τρύπα στο νερό» λέει. 

Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών αναφέρει ότι η Ελλάδα πριν από μερικούς μήνες σιωπηρά, με επιστολή της μονίμου αντιπροσώπου της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη, αποκήρυξε τον λεγόμενο «χάρτη της Σεβίλλης», ο οποίος εκπονήθηκε από την ΕΕ και απεικονίζει όσα δικαιούται η Ελλάδα στην ανατολική Μεσόγειο με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας (τον χάρτη αυτό η Τουρκία ζητούσε επίμονα από την Ελλάδα να τον αποκηρύξει). 

Ο κ. Βαληνάκης αναφέρει επίσης ότι η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει ποτέ ως τώρα έναν χάρτη, ώστε να ξέρουμε ποιες είναι οι ελληνικές συντεταγμένες της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Ο κ. Βαληνάκης λέει ότι στο κείμενο της στρατηγικής πυξίδας της ΕΕ, που καταγράφει τις απειλές για τα κράτη-μέλη, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ζητήσει να συμπεριληφθεί η τουρκική απειλή, κάτι που έπρεπε να απαιτήσει ακόμα και με βέτο, κατά την άποψή του. Αλλά και για την ΕΕ, λέει ότι έχει υιοθετήσει μια πολιτική Ποντιου Πιλάτου για τα θέματα με την Τουρκία. 

Για τις διερευνητικές με την Τουρκία, αναφέρει ότι αυτές αποφασίστηκαν όταν η Ελλάδα «υπέστη μεγάλη ήττα στα Ίμια» και «ήταν ένας τρόπος να ξεφύγει από την πίεση της Τουρκίας». «Αποδέχθηκε έναν διάλογο με ανοιχτή ατζέντα, που έδωσε στην Τουρκία τη δυνατότητα να καταθέτει όποια τρελή άποψη είχε για τις θέσεις της απέναντι στην Ελλάδα κι έτσι αναπτύχθηκε αυτός ο κατάλογος των διεκδικήσεων με αποκορύφωμα τη Γαλάζια Πατρίδα, που λέει ότι όλο το ανατολικό Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος ανήκει στην Τουρκία». 

Ο καθηγητής προεξοφλεί ότι τους επόμενους μήνες θα δούμε και άλλες κρίσεις με την Τουρκία και δηλώνει ότι οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν ότι δεν βλέπουν τις απειλές της Τουρκίας. «Η ΕΕ φτιάχτηκε για να απολαμβάνουν την ειρήνη οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά δύο κράτη-μέλη, η Ελλάδα και η Κύπρος απειλούνται από την Τουρκία».