1.12 Sessizliği kırmak

Adalet Atlası podcast serisinin son bölümünde Türkiye’nin güncel durumu içinde adaleti konuşmamızın anlamını, Danışma Kurulu üyelerimiz Senem Aytaç, Ozan Erözden, Umut Tümay Arslan, Mehmet Fatih Uslu, Ceren Akçabay ve Kasım Akbaş ile sorguluyoruz. Çıkış noktası olarak, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Nisan 2022'de Gezi Davası kararını ele alıyoruz. Osman Kavala’nın ağırlaştırılmış müebbet, Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi’nin 18’er yıl hapis cezasına çarptırıldığı karardan yola çıkarak adaletin yürütücüsü olması beklenen hukukun, yargı mensupları tarafından uygulanmadığı bir dönemde adalet arayışının imkânları üzerine konuşuyoruz. 

Adalet Atlası'nda sona yaklaşırken Danışma Kurulu üyelerimiz Senem Aytaç, Ozan Erözden, Umut Tümay Arslan, Mehmet Fatih Uslu, Ceren Akçabay ve Kasım Akbaş ile üç yıla yayılan ve iki sezon süren podcast serisinde neleri, neden yaptığımızı ve yapamadığımızı konuşuyoruz. Bölümde, seri boyunca müzikten video oyunlarına, kanıt üretiminden defineciliğe pek çok alanın adaletle kesişim noktalarına bakmanın adalete ilişkin düşüncelerimizi nasıl dönüştürdüğünü, adaleti yokluğunda düşünmenin yorgunluğunu yok saymadan tartışıyoruz.

Deniz biyologu Levent Artüz, sanatçı Aslı Uludağ ve felsefeci Oğuz Karayemiş, Adalet Atlası’nın bu bölümünde çöpten yola çıkarak çevresel şiddet üzerine konuşuyor. Kayıtta, vaka olarak toplumsal ve endüstriyel atıkların boşaltıldığı Marmara Denizi ve ‘çevre dostu’ olarak sunulan jeotermal enerji santrallerinin faaliyet gösterdiği yeraltı ele alınıyor. 

Sanatçı Fatoş İrwen, siyaset bilimci Arda İbikoğlu ve sosyolog Yonca Güneş Yücel, Adalet Atlası’nın bu bölümünde devletin kapatma iktidarını ele alıyor. Hazal Özvarış’ın moderatörlüğünü yaptığı bölümde hapishanelerin dönüşümü, bugün kimlerin gardiyanların olduğu ve cezaevi içinde tutuklu ve mahkûmların üreterek kapatılmaya nasıl direndiği anlatılıyor.  

Arkeolog Sera Yelözer, sanatçı Hera Büyüktaşçıyan ve antropolog Umut Yıldırım, Hazal Özvarış’ın soruları eşliğinde, insanın aktarımı olmadan geçmişte yaşanan adaletsizlikleri madde üzerinden nasıl okuyabileceğimizi anlatıyor. Yazının sakladıkları ve görünenin kurgusu nedeniyle görünmez kılınanların örnekleriyle başlayan bölümde, olayların tanığı ve hafızanın aktarıcısı olarak ağaçlar, taşlar ve boncuklar ele alınıyor. 

Adalet Atlası podcast serisinin bu bölümünde yayıncı Rober Koptaş, medya sanatçısı ve yönetmen Deniz Tortum ve yönetmen Ceylan Özgün Özçelik geçmişte yaşanan adaletsizlikleri farklı teknolojilerle bugüne taşımanın yollarını anlatıyor. Konuklar, Hazal Özvarış’ın soruları eşliğinde, yayıncılık, sanal gerçeklik (VR) ve sinema üzerinden 1915 Ermeni Soykırımı öncesi ve sonrasında olanlar, 6-7 Eylül 1955 pogromu ve 2 Temmuz 1993 Madımak katliamını bugün hatırlatmanın imkân ve sınırlarını tartışıyor. 

Adalet Atlası’nın bu bölümünde siyaset bilimci Alev Özkazanç, teknoloji felsefecisi Melis Baş ve dijital alanda insan hakları çalışan Şebnem Keniş ile sosyal medyada adalet arayışlarını konuşuyoruz. Uluslararası şirketlerin sosyal medya platformlarını hangi prensipler üzerine inşa ettiklerini tartıştığımız bu bölümde, kullanıcıların bu alanlarda adaleti nasıl aradıklarını ifşa yöntemi üzerinden ele alıyoruz. 

Eğitimci Aylin Vartanyan ve tarihçi Talin Suciyan, Adalet Atlası’nın bu bölümünde suç soykırım olduğunda özür dilemenin neden imkânsız olduğunu anlatıyor. Hazal Özvarış’ın soruları eşliğinde, odağa kolektif özürler alınıyor ve 2008’deki “Ermenilerden özür diliyorum” kampanyasının yanı sıra sanat alanında açılan kolektif yas tutma pratikleri ele alınıyor.   

Tarihçi Mehmet Polatel, sosyolog Kübra Kurt Çalışkan ve hukukçu Kasım Akbaş mülkiyet hakkını ve ihlalini definecilikten yola çıkarak anlatıyor. Hazal Özvarış’ın moderatörlüğünü yaptığı bölümde, definecilerin yerin altında ne aradığını, onlara musallat olan hayaletleri ve özünde yağmacılık olan bu alanın meşruiyetini tarih ve hukuktan nasıl aldığı konuşuluyor.  

Antropolog Deniz Yonucu ve editör Aybars Yanık, adaleti yokluğunda nasıl düşlediğimizi çizgi roman dünyasının vigilante kahramanları ve İstanbul’un bazı sosyalist mahalleri üzerinden anlatıyor. Hazal Özvarış’ın soruları eşliğinde bölümde, yasayı kendi ellerine almaya tekabül eden bu adalet anlayışının çıkış noktaları, şiddetle ilişkisi ve yükselen popülerliği kurgu ve toplumsal hayat iç içe geçirilerek ele alınıyor.