#3: Van veeteelt naar vezelteelt – afbouw voor doorontwikkeling

Kunnen wij het als maatschappij eens worden over wat moet stoppen of minder moet? En als dat kan, hoe gaan we dat dan doen? Over deze vragen gaat dit nieuwe seizoen.

Je hoort het goed, de laatste van dit seizoen is een live opgenomen aflevering vanuit de Kleine Walhalla in Rotterdam. Wouter Mulders gaat in gesprek met stopstrateeg Marije van den Berg en aspirant-Minister van Afbraak Derk Loorbach. 

Allebei hebben ze veel te zeggen over afbouw, afbraak en stoppen. Welke goede en slechte voorbeelden kennen zij? Hoe staat het ervoor met het afschaffen van fossiele subsidies? En wat is de rol van de gemeenschap in deze fundamentele verandering? 

En dat gesprek hadden we niet alleen met z'n drietjes, maar ook samen met jullie, het publiek van Voer voor Verandering. Politicos, designers, onderzoekers, ambtenaren: jullie waren er allemaal. En er hing genoeg gespreksstof in de lucht. Over radicale keuzes, stoppen bij de overheid en ja, ook weer dat belang van rouw en afscheid nemen. 

Handige linkjes

• Website & podcast Marije van den Berg: https://www.democratieinuitvoering.nl/
• Oratie Derk Loorbach: https://drift.eur.nl/app/uploads/2016/12/To_Transition-Loorbach-2014.pdf

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl Dit seizoen werd mede mogelijk gemaakt door het Erasmus Trustfonds. Verder dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage en muziek, Sophie Buchel en Igno Notermans voor redactiewerk en presentatie, Lieven Heeremans voor advies en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Kunnen wij het als maatschappij eens worden over wat moet stoppen of minder moet? En als dat kan, hoe gaan we dat dan doen? Over deze vragen gaat dit nieuwe seizoen.

In de vier aflevering behandelen we twee belangrijke hindernissen voor afbouwers. Ten eerste: een barriere in onszelf. We spreken met therapeut rouw- en verliesverwerking Henja Treur, ook werkzaam als organisatie-adviseur voor de Gemeente Amsterdam. Wat gebeurt er met personen en organisaties als we niet stilstaan bij gevoelens van verlies en afscheid?

Daarna zoomen we uit naar barrières op een veel grotere schaal: de macht van geld en ons financiële systeem. Want veel projecten en acties voor fundamentele verandering op stuk lopen. En waarin wordt wel veel geinvesteerd? In zaken die veel rendement opleveren, ook als die onduurzaam of onrechtvaardig zijn. Hoe kan dat anders?

Hier spreken we over Hans Stegeman, Hoofdeconoom bij Triodos Bank, en een van de stemmen in Nederland wat betreft fundamentele verandering in het financiele systeem.  

Handige linkjes

• Muziek van Mart Nooijen: https://www.instagram.com/martnooijen/
• De praktijk van Henja Treur: https://www.treurverliesverwerking.nl/
• Verzameling FD-columns Hans Stegeman: https://fd.nl/auteur/hansstegeman

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl Dit seizoen werd mede mogelijk gemaakt door het Erasmus Trustfonds. Verder dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage en muziek, Noortje Flinkenflögel en Igno Notermans voor redactiewerk, Lieven Heeremans voor advies en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Kunnen wij het als maatschappij eens worden over wat moet stoppen of minder moet? En als dat kan, hoe gaan we dat dan doen? Over deze vragen gaat dit nieuwe seizoen.

In de derde aflevering duiken we de landbouwtransitie in. Al decennia lang loopt de intensieve veehouderij tegen milieu-  en andere grenzen aan, maar blijft ze doorgroeien. En dan, zo’n 4 jaar geleden, wordt dankzij stikstofproblematiek afbouw ‘opeens’ onvermijdelijk. Onteigenen, halveren, verdwijnen.

Waarom duurde het zo lang voordat afbouw serieus ter sprake kwam? En gezien je mensen niet kunt afbouwen, wat voor soort fundamentele verandering is er nodig in het landelijk gebied?

Collega Sophie en ik spreken met Jan Versluis, een voormalig melkveehouder in het Groene Hart, die zijn pijlen heeft gericht op de gewassen zonnekroon en vezelhennep. Jan wil nu een breed verbond wil sluiten om met die planten heel veel goeds te doen voor de bodem, de biodiversiteit, en de circulaire economie. 

Maar om dat voor elkaar te krijgen moeten er flink wat regels en ideeën worden afgebouwd. En er is een uitdaging: alleen afbouw, daar praat hij liever niet over. Dat wordt nog wat!

Met reflectie van actie-onderzoeker Annelli Janssen.

Handige linkjes

• People systematically overlook subtractive changes (Nature): https://www.nature.com/articles/s41586-021-03380-y
• Publicatie DRIFT 'Buiten de lijntjes kleuren voor duurzame landbouw': https://drift.eur.nl/nl/publicaties/buiten-de-lijntjes-kleuren-voor-duurzame-landbouw/

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl Dit seizoen werd mede mogelijk gemaakt door het Erasmus Trustfonds. Verder dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage en muziek, Igno Notermans en Sophie Buchel voor redactiewerk, Wouter van Noort die het werk van Leidy Klotz (weer) onder mijn aandacht bracht, Lieven Heeremans voor advies en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Kunnen wij het als maatschappij eens worden over wat moet stoppen of minder moet? En als dat kan, hoe gaan we dat dan doen? Over deze vragen gaat dit nieuwe seizoen.

In de tweede aflevering praten we met twee burgemeesters en twee ambtenaren van de stad Genk. Eind jaren 80 sluiten daar de kolenmijnen en verdwijnt ook andere industrie. In de decennia ervoor was de bevolking van Genk o.a. voor die activiteiten juist met een factor 30 gegroeid. Wat doe je na zo’n gigantische stop? Waar vinden bewoners bijvoorbeeld nieuw werk? 

We praten over wat er allemaal al aan plannen klaarlag, voordat uiteindelijk de kogel van de sluiting uiteindelijk door de kerk was. 

Daarna maken we een wandeling langs een beek en een vallei waar nog steeds afbouw moet plaatsvinden (ook gerelateerd aan de de-industrialisatie): die van een watersysteem gericht op wegspoelen en afvoeren. Want hoe kick je af van iets wat 50 jaar lang de norm was?

Handige linkjes
The Stages of Whale Decomposition (YouTube): https://www.youtube.com/watch?v=QxSUsn8H2zs
Stiemervallei, Stad Genk: https://www.genk.be/stiemervallei

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl
 
Dit seizoen werd mede mogelijk gemaakt door het Erasmus Trustfonds. Verder dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage en muziek, Igno Notermans en Sophie Buchel voor redactiewerk, Mien Quartier en Katrien van de Sijpe voor al hun hulp met het ontwikkelen, Lieven Heeremans voor advies en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Kunnen wij het als maatschappij eens worden over wat moet stoppen of minder moet? En als dat kan, hoe gaan we dat dan doen? Over deze vragen gaat dit nieuwe seizoen.

In de eerste aflevering, praten we met Alfred Blokhuizen en Gusta Schreiner. Vanuit de Verening Bewoners tegen Vliegtuigoverlast, strijden ze tegen lawaai, stank en ultrafijnstof. Wat motiveert hun activisme voor afbouw? Welke strategieën gebruiken ze? En hoe kijken ze naar alternatieven als elektrisch vliegen?

Daarna hoor ik van actie-onderzoeker Gijs Diercks over hoe innovatie vroeger 'not done' was. En hoe belangrijk stoppen is voor fundamentele verandering richting een duurzame en rechtvaardige samenleving. We hebben het over kanaries, singels, leefstraten en opvolgingsproblematiek. En krijgen een goeie tip over met wie we nog meer moeten gaan praten over afbouw...

Handige linkjes
Artikel AD: 'Onderzoek naar groei luchthaven Rotterdam te rooskleurig' https://www.ad.nl/rotterdam/onderzoek-naar-groei-luchthaven-rotterdam-te-rooskleurig~a455da30/
Artikel NRC: 'Dit is elektrisch vliegen anno 2023' https://www.nrc.nl/nieuws/2023/09/13/dit-is-elektrisch-vliegen-anno-2023-a4174307

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl
 
Dit seizoen werd mede mogelijk gemaakt door het Erasmus Trustfonds. Verder dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage en muziek, Igno Notermans en Sophie Buchel voor redactiewerk, Jorn Wemmenhove van Humankind voor het inspirerende voorgesprek en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.  

Who is responsible for the climate crisis? And how safe is it actually for everyone when we keep within established planetary boundaries?
 
Wouter Mulders and Neha Mungekar are very honoured to get to wrap up this season by discussing such questions with Joyeeta Gupta. She is a professor of Environment and Development in the Global South at the University of Amsterdam and a 2023 winner of the Spinoza Prize, which is like the Dutch Nobel Prize for science.

We talk about the novels of Perry Mason being an early inspiration, about how she managed to make climate law interesting for a diverse group of students and about the relation between gender, wealth distribution and climate action.

And Joyeeta wonders: how do we get to a storyline of more global equality? And why is it normal for engineers and pharmaceutical scientists to set standards and make recommendations, but not for climate scholars?

Handy links:
‘Prestigious Spinoza Prize for UvA professor Joyeeta Gupta’: https://www.uva.nl/en/content/news/news/2023/06/prestigious-spinoza-prize-for-uva-professor-joyeeta-gupta.html

‘Earth System Boundaries must include justice’: https://www.uva.nl/en/shared-content/faculteiten/en/faculteit-der-maatschappij-en-gedragswetenschappen/news/2023/03/how-to-include-earth-system-justice-within-earth-system-boundaries.html

The nine planetary boundaries: https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries/the-nine-planetary-boundaries.html

For more transition know-how and how-to, please go to https://drift.eur.nl/ 
 
Thanks to: Audrey Wientjes for voice-over, Marius Kooij for editing, Igno Notermans for producing, Walvisnest for music, Lieven Heeremans for all sorts of advice and all our DRIFT colleagues for support and inspiration.

What is it like to work on environmental and human rights issues from both ends, so from both the Global South (or majority world) and the Global North? And not to work *for* but *with* global organisations that are seeking justice, pointing out that those in power have to be more inclusive?
 
For these next two episodes we are switching to English, as Wouter Mulders is joined by DRIFT colleague Neha Mungekar. First, we are sitting down with Daniëlle Hirsch. She is the director of Both ENDS, a Netherlands-based environmental and human rights organization devoted to funding, knowledge-sharing and policy work within a large global network of civil society actors.

If Dutch pension funds invest in a Ugandan oil pipeline that spells tragedy for local communities and a liveable planet, Both ENDS connects Ugandan experiences with Dutch conversations. And Daniëlle also speaks of campaigning with indigenous leader and environmental activist Berta Cáceres against Dutch development bank FMO’s activities in Honduras. Sadly, Berta was killed.

And though it may not be what researchers like to hear, Daniëlle doesn’t define justice as such in her work. Instead, she is fiercely devoted to the process. Do we organize processes to share power? Are enough ‘powerless’ voices included to ensure suffering stops? And why does the Netherlands have such a specific ‘do-gooder’ self-image on the global stage?

Handy links:
Both ENDS website: https://www.bothends.org/en/
Guardian photo journalism on Uganda’s East Africa Oil Pipeline: https://www.theguardian.com/global-development/gallery/2023/feb/24/counting-the-cost-of-ugandas-east-africa-oil-pipeline
Slain Honduran activist’s daughter seeks criminal probe (Al Jazeera): https://www.aljazeera.com/economy/2022/7/18/slain-honduran-activists-daughter-seeks-criminal-probe

For more transition know-how and how-to, please go to https://drift.eur.nl 
 
Thanks to: Audrey Wientjes for voice-over, Marius Kooij for editing, Igno Notermans for producing, Walvisnest for music, Lieven Heeremans for all sorts of advice and all our DRIFT colleagues for support and inspiration.

Hoe ga je als provinciaal ambtenaar om met gevoelens van onrecht bij boeren en bewoners? Moet je sneakers aantrekken naar inspraakavonden voor een snelle aftocht? En de lobby van de banken en de agrofood-industrie, is dat wel rechtvaardig?
 
Waar in andere domeinen misschien nog weinig afbouw gaande is, voelt het in de transitie van het landelijk gebied alsof er vooral ‘minder, minder, minder’ moet. Daarom wilden we graag een praktijk-expert interviewen over hoe het is om in zo’n setting te werken aan fundamentele verandering. 

Annelli Janssen en Wouter Mulders gaan in gesprek met Renske Graafland. Als projectleider en gebiedsregisseur bij de Provincie Overijssel zit zij in het oog van de transitiestorm. Renske draagt bij aan provinciale plannen voor Overijssel rondom de stikstofcrisis, toekomstige economie, leefbaarheid van het platteland en allerlei andere issues.

We hebben het over haar bingokaart vol frustraties, over hoe ze schippert tussen de systeemwereld en de echte wereld, en over hoe je met ‘grote brokstukken’ een brug kan slaan tussen maatwerk en generiek beleid.

Handige linkjes: 

Lees meer over Duurzaam Initiatief Markelo Noord: https://www.dimn.nl/

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl.

Met dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage, Igno Notermans voor ontwikkeling, Walvisnest voor muziek, Lieven Heeremans voor allerhande adviezen, en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Hoe maken we in Nederland ruimte voor nieuwe, andere bedrijvigheid? En hoe verdelen we de lusten en de lasten van die transitie? En doet de industrie wel genoeg?

Deze aflevering nemen we op op de plek waar 20% van de Nederlandse CO2-reductie moet worden gerealiseerd: de haven van Rotterdam. In het maatschappelijk debat over fundamentele verandering, wordt veel geworsteld met de rol van de industrie. Gelukkig hebben Igno en Wouter een gast gevonden die we hier van alles over mogen vragen.

Nog net niet tussen de opgestapelde containers interviewen we Anne-Marie Spierings. Na een lange tijd voor D66 in de provinciale politiek te hebben gewerkt, is ze nu Programmadirecteur Economische Transitie voor Deltalinqs, de ondernemersvereniging voor het Rotterdamse havencluster. Haar droombaan, zo zegt ze. 

We hebben het over een rechtvaardige verdeling van de kosten van de transitie. Over hoe ook extremen een functie hebben om beweging te creëren. En over wrok, Extinction Rebellion en activistische aandeelhouders.

Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar drift.eur.nl.

 Met dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage, Igno Notermans voor ontwikkeling, Walvisnest voor muziek, Lieven Heeremans voor allerhande adviezen, en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie.

Wanneer het gaat over armoedebestrijding en schuldhulpverlening, is het heel makkelijk om alleen over getallen te praten. Maar wie zijn de mensen achter die getallen? En waar hebben het dan echt over? In deze aflevering praat Wouter samen met collega & co-host Dewi Lemmens over dit soort kwesties. 

We doen dat met Pauline van den Elsen, senior beleidsadviseur bij de gemeente Eindhoven, die haar ervaring deelt over rechtvaardigheid rondom armoede en schulden. 

Pauline en haar collega’s signaleerden enkele jaren geleden een groep jongeren die grote kans liepen in de schulden te raken, puur vanwege de manier waarop we het in Nederland hebben georganiseerd. 

Daarom dat haar gemeente ging samenwerken met Het Bouwdepot, een initiatief van o.a. Marleen van der Kolk en Manon van Hoeckel. In deze aanpak krijgen dak- of thuisloze jongeren tussen de 18 en 21 een jaar lang onvoorwaardelijk leer- en leefgeld. Samen met begeleiding gaan de jongeren dan zelf een plan maken om hun leven weer op te bouwen. Zo werkt Pauline met heel veel anderen aan de praktijk van vertrouwen.

We praten over het Bouwdepot als transitie-experiment, waarbij Dewi reflecteert op de resultaten. Over dat veel van deze jongeren hierdoor zich voor het eerst serieus genomen voelen. En Wouter stelt de naïeve vraag: waarom doen we dit niet overal? Gelukkig leveren ook zulke vragen interessante antwoorden op.

Handige linkjes:
Website Bouwdepot: https://hetbouwdepot.nl/
Website Jongerenperspectieffonds: https://jongerenperspectieffonds.nl/
DRIFT-onderzoeksrapport over het bouwdepot: https://drift.eur.nl/nl/publicaties/eindrapport-bouwdepot-eindhoven-rust-in-het-hoofd/
 
Als jij ook aan de slag wilt met transities, of er gewoon meer over wilt weten, ga dan naar https://drift.eur.nl
 
Met dank aan: Maria Fraaije voor voice-over, Marius Kooij voor montage, Igno Notermans voor ontwikkeling, Walvisnest voor muziek, Lieven Heeremans voor allerhande adviezen, en alle collega’s van DRIFT voor steun & inspiratie, en in het bijzonder oud-collega Frank van Steenbergen voor zijn jarenlange inzet op dit onderwerp.