Hoogleraar internationale betrekkingen John Morijn: ‘Voor je het weet heb je in Nederland Poolse of Hongaarse toestanden’

Annette van Soest interviewt de in Oekraïne geboren oud-profvoetballer Evgeniy Levchenko. Europese voetbalclubs doen ondanks de grootschalige invasie van Oekraïne nog altijd zaken met Russische clubs. In de afgelopen twee jaar sloten ze voor vele miljoenen euro’s transferdeals. Een deel van de clubs schendt hiermee mogelijk de sancties tegen Rusland. ‘Krankzinnig en pijnlijk,’ vindt Levchenko. Hij roept Brussel op strengere sancties in te voeren.

Annette van Soest interviewt in deze aflevering bestuurswetenschapper en oud-jeugdzorgmedewerker Sharon Stellaard. Vijftig jaar overheidsbeleid in de jeugdzorg heeft precies het tegenovergestelde bereikt van wat de bedoeling was. Kwetsbare jongeren krijgen niet de hulp die ze nodig hebben, de jeugdzorg wordt steeds complexer en de kosten blijven stijgen. Hoe kan dat? ‘Ik merk dat mensen het zich niet permitteren om hier rustig naar te kijken,’ zegt Stellaard.

Harm Ede Botje gaat in deze aflevering in gesprek met Donald Pols, directeur van Milieudefensie. Zij start na haar zaak tegen Shell een klimaatzaak tegen de ING, de grootste bank van Nederland. Inzet: halvering van de totale uitstoot die het gevolg is van investeringen van de bank, en een eind aan haar relatie met vervuilende bedrijven. Pols: ‘ING vindt dat de klimaatafspraken van Parijs niet gelden voor de bank. Dat is te gek voor woorden.’

Annette van Soest interviewt in deze aflevering hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga. Rusland voert momenteel de grootste luchtaanvallen uit op Oekraïne sinds de start van de oorlog. Tegelijkertijd ontstaan er barsten in de westerse steun voor Oekraïne en neemt de media-aandacht voor het conflict af. Het baart Osinga grote zorgen. ‘Deze oorlog gaat om de toekomst van Europa.'

In deze aflevering gaat Harm Ede Botje in gesprek met bijzonder hoogleraar politiek in de internationale betrekkingen John Morijn. Op 22 november behaalde de PVV van Geert Wilders een klinkende overwinning bij de Tweede Kamerverkiezingen. Morijn beschouwt de ontwikkelingen met zorg. Hij deed onderzoek in Hongarije en Polen en zag daar hoe snel populistische partijen een democratie kunnen ondergraven. Dat kan ook hier gebeuren. ‘Je moet niet denken dat het in Nederland allemaal zo anders is.’

In deze aflevering interviewt Annette van Soest advocaat Roger Cox. Kun je banken, pensioenfondsen, vermogensbeheerders en verzekeraars juridisch aansprakelijk stellen voor hun aandeel in de opwarming van de aarde? Ja, zegt Cox. Na eerdere overwinningen in de Urgenda-zaak tegen de Nederlandse staat en de zaak van Milieudefensie tegen Shell, richt hij zijn pijlen nu op de financiële sector. ‘Iedereen moet gewoon een schop onder zijn kont krijgen en snappen waar we dit voor doen.’

Harm Ede Botje interviewt deze keer hoogleraar sociologie Godfried Engbersen, die al veertig jaar onderzoek doet naar armoede in Nederland. Hij is voorzitter van de Commissie sociaal minimum die dit jaar twee rapporten uitbracht. Engbersen pleit voor een snelle verhoging van de bijstand het minimumloon. Volgens de commissie voldoet de regering niet aan haar grondwettelijke taak om te zorgen voor de bestaanszekerheid van de burgers.

Lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg, mensen die niet meer naar de tandarts durven vanwege de hoge kosten en patiënten die de weg kwijtraken in een oerwoud van regels en loketten. Het zijn bekende voorbeelden van knelpunten in de zorg. Annette van Soest gaat hierover in gesprek met Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. De organisatie stelt dat flinke aanpassingen in het stelsel nodig zijn om de zorg toegankelijk te houden. Bussemaker hoopt dat een volgend kabinet grote knopen durft door te hakken.

Annette van Soest interviewt in deze aflevering privacy-jurist en voorzitter van het Platform Burgerrechten Tijmen Wisman. De overheid gebruikt nog altijd risicoprofilering bij de opsporing van sociale-zekerheidsfraude. Volgens Wisman dringt de staat zo veel te diep in ons privéleven in. ‘Een handeling die ingaat tegen de grondrechten van anderen gaat op een gegeven moment ook jou raken.’

In deze aflevering interviewt Harm Ede Botje toxicoloog Jacob de Boer. Hij doet al 49 jaar onderzoek naar de gevolgen van niet-afbreekbare stoffen, zoals pfas. Hij wil dat de productie van die groep chemicaliën zo snel mogelijk wordt gestopt. Ook pleit hij voor steviger toezicht op de chemische industrie. ‘Het kan niet zo zijn dat bedrijven zichzelf controleren. Dat is de kat op het spek binden.’