ODC. 7: Czy żeby o czymś opowiadać trzeba to przeżyć? | Podcastex

Na czym polega praca kuratorów i kuratorek? W trakcie trwania wystawy Kamil Bałuk porozmawiał z kuratorkami wystawy, Karoliną Puchałą-Rojek i Julią Staniszewską. Opowiedziały o kulisach powstawania ekspozycji, materialności fotografii, świadomości przemijania oraz o tym, kto i dlaczego fotografował Warszawę w latach 90. Przed otwarciem wystawy, Muzeum Warszawy razem z inicjatywą "Tu było, tu stało" przeprowadziło zbiórkę zdjęć amatorów z lat 90. - wybrane zdjęcia prezentowane były na wystawie w specjalnie dedykowanej temu części.

Anna Musiałówna przyjechała do Warszawy uczyć się w szkole baletowej, którą ukończyła w 1967 roku. W związku z wypadkiem przedwcześnie musiała zakończyć karierę. Jej starszy brat - fotograf Maciej Musiał - namówił ją do wyjścia z aparatem na ulicę. Fotografia wkrótce stała się jej pasją i sposobem zarabiania na życie.
W pracy fotoreporterskiej zajmowała się głownie problemami społecznymi: ubóstwem, nierównościami, osobami chorymi i wykluczonymi. Do jej najbardziej znanych prac należy m.in. seria poświęcona aborcji Minus 1 (1975), Osobowy II klasy (1978), czy Rodziny wielodzietne (1981).
Wraz z Kamilem Bałukiem rozmawiają o emocjonalnym stosunku do aparatów fotograficznych, dorastaniu w szkole baletowej, zawodzie fotoreportera, mediach i co można było znaleźć na warszawskich śmietnikach w latach 90.

Olga Drenda — autorka książki „Duchologia. Rzeczy i ludzie w czasach transformacji” — od co najmniej dziesięciu lat bada i analizuje codzienność lat dziewięćdziesiątych. Zbiera artefakty czasu polskich przemian: fotografie, kalendarze, reklamy, kasety wideo, okładki książek, kolorowe magazyny i czasopisma ezoteryczne, zabawki. Przez rzeczy i obiekty codziennego użytku widać zmieniającą się rzeczywistość oraz nowe kulturowe i estetyczne porządki.
To właśnie one ukazują marzenia i aspiracje Polaków, którzy pragną być nowocześni.
W tym odcinku razem z Kamilem Bałukiem rozmawiają o pierwszych wspomnieniach (także tych zapośredniczonych), dzieciństwie i pamiętaniu przez przedmioty, a także dorastaniu w latach 90. i wycieczkach do Warszawy.
A to wszystko na tle nie do końca kapitalistycznej Polski, w której powoli wszystko się strukturyzuje. Jakie słuszne i poważne wnioski na temat tej dekady wysnuwa po latach?

W tym odcinku Kamil Bałuk rozmawia z prowadzącymi Podcastex (Bartkiem Przybyszewskim i Mateuszem Witkowskim) - niekoniecznie nostalgiczny podcast o latach dziewięćdziesiątych i zerowych. Wspólnie zastanawiają się czy żeby o czymś opowiadać koniecznie trzeba to przeżyć? Co, kiedy i jak staje się klasykiem?
Cała trójka od lat przygląda się zjawiskom społecznym i popkulturowym - filmom, muzyce, telewizji, architekturze - czyli wszystkim, co pozwala szerzej rozmawiać o ostatniej dekadzie XX wieku.
W tym odcinku: o dorastaniu i świadomości, toczącej się kuli nostalgii do lat 90., serialach i filmach z tego okresu oglądanych po latach (i zawodach i zachwytach z tym związanych) oraz o kulisach tworzenia podcastu.

Ile „pierwszych razów” przeżywaliśmy jako społeczeństwo w latach 90.?
Jak radzili sobie mieszkańcy pokomunistycznej Polski?
Jakie nowe słowa powstawały w związku z nową rzeczywistością?

W tym odcinku Kamil Bałuk rozmawia z Mariuszem Szczygłem — cenionym i nagradzanym reporterem i dziennikarzem, autorem kilkunastu książek i reportaży m.in. zbioru „Niedziela, która zdarzyła się w środę” o polskich realiach po transformacji ustrojowej i upadku komunizmu.
W latach 1995-2001 Mariusz Szczygieł współprowadził pierwszy polski talk-show „Na każdy temat” - był to pierwszy polski program w takiej formule, który dodatkowo poruszał kontrowersyjne tematy.
O kreatywności, fali new age, cudotwórcach, o tym, co dawało nadzieję i o osobistych granicach mijających epok.

Lata 90. to jak mówi nasz gość, narodziny ekonomii 2.0. Wszystko było nowe i absolutnie pociągające. Jak funkcjonuje giełda? Co to hossa, bessa i kto w latach 90. “odcinał kupony”, kto był rekinem a kto leszczem?
W tym odcinku Kamil Bałuk wraz z dziennikarzem i publicystą ekonomicznym Tomaszem Pruskiem nie tylko tłumaczą laikom giełdową nomenklaturę, ale również przenoszą się w czasie do 16 kwietnia 1991 roku, kiedy w Warszawie odbyła się pierwsza sesja. Zdjęcie z tego wydarzenia prezentujemy na wystawie.

O narodzinach fotografii reklamowej oraz o tym jak sama fotografia stała się narzędziem uwrażliwiania społeczeństwa?
Gościem tego odcinka jest Tomek Sikora - fotograf, twórca teatralnych i filmowych plakatów, ilustracji książkowych oraz kampanii dla europejskich i amerykańskich agencji reklamowych. To również on stoi za zdjęciami do kampanii "Powstrzymać przemoc domową" (1997 r.), której celem było uwrażliwienie na problemy przemocy w rodzienie i wypromowanie Niebieskiej Linii (specjalnej poradni telefonicznej dla ofiar przemocy), które prezentujemy na wystawie.
W ramach kampanii, w całej Polsce pojawiło się 538 billboardów, zawierających drastyczne zdjęcia oraz hasła, które zapamiętaliśmy na zawsze.

Tym razem Kamil Bałuk rozmawia z Piotrem Lipińskim i Michałem Matysem - dziennikarzami i autorami zbioru reportaży “Niepowtarzalny urok likwidacji” (Wydawnictwo Czarne, 2020).
Czy każdy musiał wymyślać swoją Polskę od początku?
Zapraszamy do wysłuchania wielowątkowej rozmowy – o odkurzaczu Rainbow, bazarach, różnicach pokoleniowych w postrzeganiu transformacji i edukacji, kosmitach – ale przede wszystkim o próbie nadążenia za zmianą.

Kto nosił białe skarpetki? Kto był arbitrem smaku i co wypadało? I wreszcie - komu się powiodło i dlaczego?

O kulturze wizualnej i kształtujących się wizerunkach i obrazach, które wspomagały transformację i wejście Polaków w kapitalizm opowiada Magda Szcześniak – kulturoznawczyni, badaczka kultury wizualnej i historii kultury polskiej XX wieku.
W Instytucie Kultury Polskiej UW kieruje specjalizacją „Kultura wizualna”. Autorka książki “Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji” (2016), poświęconej kulturze wizualnej – obrazom i praktykom patrzenia – w okresie transformacji ustrojowej.

Jaka była młodzież w latach 90. w Polsce?
Jak wyglądały ulice, demonstracje i w opozycji do czego stawało dorastające nowe pokolenie?

Punktem wyjścia do rozmowy jest film “Nie wierzę politykom” w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz z 1990 roku. To dokumentalny portret młodzieży, której dzieciństwo przypadło na lata stanu wojennego. Autorka przez lata przyglądała się nowym pokoleniom, radykalizmom, zmianom poglądów i agresji.

​​Maria Zmarz-Koczanowicz - reżyserka filmów dokumentalnych, fabularnych i spektakli Teatru TV. Stworzyła dokumenty biograficzne m.in. o Krzysztofie Kieślowski, Jerzym Grotowskim i Leszku Kołakowskim.