de muzikale column

_{‘La Discesa’ heet het stuk van vandaag: Italiaans voor de afdaling. Bergaf is voor wielrenners veel gevaarlijker dan bergop, voor je het weet lig je in een ravijn te spartelen. Ook voor de muziek geldt: dalende muzikale lijnen zijn gevaarlijker dan stijgende, voor je het weet val je in slaap van verveling. Toch heb ik zo’n stuk gemaakt. En om wakker te blijven, daalt het stuk met de frygische toonladder. Die frygische ladder komt namelijk nooit tot rust hoe vaak je hem ook speelt.}

_{‘La Deviazione’. Als een componist een ontzaglijke hoeveelheid muziek heeft geschreven en slechts een fractie van dat oeuvre is, kort na zijn dood, nog niet vergeten, kun je dan spreken van een invloedrijke componist? In het geval van Ennio Morricone wel, denk ik. Hij heeft een paar muzikale uitvindingen gedaan die door componisten na hem nog steeds gebruikt worden. In deze aflevering 2 voorbeelden. Dit is de laatste column voor de zomerstop. 1 september verschijnt de volgende. Meer muziek van Thijs? Bladmuziek en Audio}

_{‘The Speed Race’. Er zijn pianisten die heel sterk zijn in het vertellen van een muzikaal verhaal en er op die manier in slagen contact te leggen met de luisteraar. Er zijn ook pianisten die het spelen meer benaderen vanuit de fysieke lol die het piano spelen kan geven. Dat zijn de snelheidsduivels en voor hen is het stuk van vandaag bedoeld. De noten van dit stuk zijn ook te bekijken.}

_{Het eerste deel van de suite ‘The Painter, the Monk and the Speedrace’. Over het bewogen leven van de Joodse kunsthandelaar en mecenas Heinz Berggruen. Hij wordt geboren in Berlijn in 1914, vlucht voor de Nazi’s, dient in het Amerikaanse leger dat na de oorlog Duitsland bezette en wordt een succesvolle kunsthandelaar in Parijs. Vanaf 1980 begint hij kunst te verzamelen. Als oude man keert hij terug naar Berlijn en schenkt de stad zijn formidabele collectie.}

^{‘Across the Bridge’. In het holst van de nacht, in de verte, als de wind goed staat, hoor je een mysterieus geruis. Diep weggedoken in hun sjaals en hun kragen houden de reizigers hun ogen stijf dicht. Vastbesloten om de verloren slaap in te halen. Ondertussen lig jij op een oor en hoort dit kleine drama in je halfslaap voorbijtrekken.}

Chou Ar Ny is een bekende componist in China. Maar niet alleen in China, ook in het westen kennen we hem. Hij werd geboren in Wenen in 1791. Zijn beroemde/beruchte vingeroefeningen en etudes worden nog steeds gespeeld. Wie is deze componist?

_{Is het echt nodig om je af te zonderen en op water en brood te leven om inzicht te krijgen? Of kun je beter thuis blijven en erop vertrouwen dat de doorzichten, de inspiratie en de invallen ook binnenkomen na een goede maaltijd, op weg naar de wc of bij het uitruimen van de vaatwasser?}

^{Blackbird, de merel. ‘s Avonds tegen een uur of 6 begint zijn concert. Het is prachtig en ik zou willen dat ik zijn muziek kon vangen in pianoklanken. Dat lukt natuurlijk niet. Maar toch… in het pianostuk van deze aflevering, na pak m beet iets meer dan een halve minuut, begint de melodie nogal springerig te worden, net als bij de merel.}

Ik ken hem niet, heb hem zelfs nog nooit gezien en het bezoek zal eenmalig zijn. Ik kom als een inbreker zijn huiskamer binnen en aanschouw in één blik zijn hele intieme leven. De foute boeken, de sneue schilderijtjes, tegen een witte wand staat een zwarte piano….

Ik ken hem niet, heb hem zelfs nog nooit gezien en het bezoek zal eenmalig zijn. Ik kom als een inbreker zijn huiskamer binnen en aanschouw in één blik zijn hele intieme leven. De foute boeken, de sneue schilderijtjes, tegen een witte wand staat een zwarte piano….

^{Als je een compositie maakt met alleen de witte toetsen van de piano is de kans groot dat de toon C een belangrijke toon wordt. Die toon vertegenwoordigt het gevoel van ‘Thuis’. Stel je was je was een beetje een eigenwijze componist, dan je zou je ervoor kunnen kiezen dat niet de C de thuistoon wordt maar de G. Dat doe je door de C te negeren en consequent de G te bevoordelen. In dat geval heb je een stuk gemaakt volgens de mixolydische toonladder.}

^{Het pianostuk dat ik je in deze aflevering wil laten horen heet ‘a Fairytale’. Hoewel er in de meeste sprookjes gruwelijke dingen gebeuren (die verder alleen voorkomen in films met de leeftijdscategorie 16 jaar en ouder), is dit sprookje helemaal onschuldig. De titel ‘a Fairytale’ slaat dan ook vooral op de sfeer van de muziek. En die is, zonder meer, sprookjesachtig!}

‘the Abandoned Castle’, het verlaten kasteel. We komen het verhaal binnen op het moment dat een ruiter zijn paard aan de teugel neemt in de richting van dit kasteel. Struiken met scherpe doorns maken het tot een onneembare vesting, maar als ze dichterbij komen, veranderen de doorns in prachtige bloemen. Ze gaan vanzelf opzij om ruimte te maken……  Dit komt je vast bekend voor: ‘Doornroosje’ of ‘de Schone Slaapster in het bos’. Oud verhaal met nieuwe muziek!

Small Town among the Rocks, het derde en laatste deel van de suite. Jimi Hendrix is niet meer. De gitaarhelden van destijds zijn uitgestorven. Wat ze in muzikale zin aan latere generaties hebben nagelaten is te omschrijven als ‘de weg naar het hoogtepunt van een muziekstuk’. Daarbij doet het er niet toe of wat je speelt een mooie, aansprekende melodie is. Nee…het gaat erom dat je, met alle denkbare middelen, een muzikaal hoogtepunt bereikt.

De Muzikale Column gaat er even tussenuit. De volgende aflevering verschijnt op 20 januari 2022.

Hoe was de stemming in het elftal? Nou, na het verlies van afgelopen zondag was iedereen nogal in mineur….. In het spraakgebruik associeëren we de mineur toonladder met een sombere stemming. Het is de vraag of deze associatie wel klopt.

‘Small Town among the Rocks’. Wat bezielde sommige middeleeuwers om boven op een berg te gaan wonen? Alles, van eten tot bouwmateriaal, moest met paard en wagen naar boven gesleept worden. Misschien waren het soldaten die het land moesten beschermen tegen invallen de hordes. Of wie weet wilden ze vroeger er ook gewoon wel eens ‘helemaal uit zijn’. Verder: melodieën die om elkaar heen kronkelen als pieren in een pot en een rondspringende gems.

Moabit - De melodie van dit stuk over de Berlijnse wijk, is duidelijk te horen. En wordt twee keer achter elkaar gespeeld. Kun je dat als componist eigenlijk wel maken? Een stuk domweg twee keer laten spelen? Nee, eigenlijk niet. En daarom is het begin van het origineel en het begin van de reprise verschillend. Trouwens, bij het einde is dat ook zo!

Dat Berlijn in principe niet op fietsers is berekend, maakt fietsen in die stad heel leuk en enerverend. Je wordt namelijk geacht je weg te vinden. Als die weg er niet is wijk je uit naar een trottoir. Temidden van het verkeerslawaai dat  soms ondraaglijk wordt als er een ambulance met sirene voorbijkomt, temidden van die herrie ontstaat er in mijn hoofd vaak vanzelf een melodie. Met een helder, sereen karakter…. ter compensatie waarschijnlijk.

Er is natuurlijk een hoop afleiding vandaag de dag en een boek in één ruk uitlezen lukt me niet meer. Gelukkig zijn er boeken die je makkelijk weglegt en weer oppakt. Dat zijn de boeken die geschreven zijn volgens het voortspinningsprincipe. Hierin geen ingewikkelde plots of grote contrasten. Het zijn vertellingen die eindeloos voortkabbelen op soms maar een enkel thema. Het zijn de subtiele details die de spanning vasthouden. Ook in de muziek komt het voortspinningsprincipe voor. Het stuk van vandaag is een voorbeeld.