JMW

Giganten van de klassieke muziek, zoals Mahler en Mendelssohn waren Joods of van Joodse afkomst en Joodse muziek heeft ook anderen geïnspireerd, zoals met het Kol Nidrei van Max Bruch. In de de Benjamin is de klassieke muziek misschien iets onderbelicht gebleven de afgelopen jaren, maar we hebben een echte expert in huis met Lea van Coeverden die voor de lokale radio al jaren een klassiek muziekprogramma maakt. We hebben het over klassiek, maar ook over de vele modern klassieke Joodse componisten in Nederland van begin twintigste eeuw die tijdens de oorlog evrboden waren en het veelal niet overleefd hebben. In 2017 verscheen in de Benjamin het verhaal over Nico Richter, arts en componist die enkele maanden na terugkeer uit de kampen alsnog overleed, maar tot het eind bleef componeren. En uiteraard over de grote Amerikaanse componisten, als Bernstein, Gershwin en tegenwoordig nog Glass.

In de eerste Benjamin podcast van 2024  lichten we een tipje van de sluier op van wat er aan Joodse verhalen te verwachten valt dit jaar. We staan onder meer stil bij de opening van het nieuwe nationale Holocaust museum in Amsterdam en ook de viering van 750 jaar Amsterdam, hetgeen aan het eind van 2024 al begint. Niet alles is Amsterdam, er is voldoende aandacht voor de mediene, zo gaat het ingesproken verhaal in deze aflevering over de Joodse IJszeilers van Monnickendam. 

In de Chanoeka Benjamin onder meer een groot interview met Pep Rosenfeld, medeoprichter van de invloedrijke comedy groep Boom Chicago in Amsterdam. Zijn vriend en mede-Boomer, komiek Greg Shapiro vertelt in de podcast over humor en de enorme invloed van Boom Chicago op de Amerikaanse en ook Nederlandse comedy scene. Greg is onder meer bekend als de stem van Trump in de 2017 video "Netherlands second" van Arjan Lubach en was in 2016 columnist voor de Benjamin. Verder in de nieuwe Benjamin onder meer een verhaal van Lea van Coeverdern over de handgeschreven recepten van haar overgrootmoeder. Ze vertelt in de podcast ook over de kerstboom die ze als klein kind van haar ouders moest teruggeven.

Benjamin podcast met Emile Schrijver - over zijn nieuwe thriller en ook over de weerslag in Nederland van de situatie in Israël en Gaza.
Emile Schrijver is niet alleen directeur van het Joods Cultureel Kwartier en het Joods Museum in Amsterdam, hij schrijft ook spannende thrillers. Na de Hillel Codex is er nu de Firkovich-bende. Emile vertelt over wat hem inspireert, waarom het zich afspeelt in een deels orthodox-Joods milieu en in hoeverre hij zelf op de hoofdpersoon lijkt. Verder gaan we in op de weerslag van de gebeurtenissen in Israel en Gaza op Joden in Nederland. Daarna volgt een ingesproken interview met Emile uit ons Chanoeka 2019 nummer.

Na de schokkende gebeurtenissen in Israël gaat de Benjamin podcast in op wat dit doet met Joden in Nederland. We spreken met Ronny Naftaniel, voormalig van het CIDI en het Centraal Joods Overleg, en hebben het onder meer over wat Nederlandse Joden kunnen doen als ze aangesproken worden op de gebeurtenissen in het Midden-Oosten. Daarna als ingesproken stuk het interview dat Margalith Kleijwegt met hem deed voor de Pesach Benjamin ter gelegenheid van 75 jaar Israël.

Ronit Palache is de eregast in onze eerste podcast na de zomervakantie. Zij siert de cover van de nieuwe Benjamin, dat toevallig ook ons Rosj Hasjana-nummer is. Bovendien kun je in het magazine een uitgebreid interview met haar, door Margalith Kleijwegt vinden! In de podcast gaan wij dieper in op Ronits promotieonderzoek naar mensen die hun geloofsgemeenschap hebben verlaten. Wij bespreken ook haar boeken over enkele opmerkelijke naoorlogse Joodse intellectuele iconen, namelijk Ischa Meijer, Renate Rubinstein en Andreas Burnier.

Enkele andere verhalen die in deze editie van de Benjamin staan komen ook aan de orde: Herinneringen aan Joachimsthal, de literatuur van Giorgio Bassano en de rubriek Mijn Leven over journaliste Roos Elkerbout. 

Hele Benjamin lezen? https://joodswelzijn.nl/site/uploads/2023/09/Benjamin_133_lowres.pdf

Naar aanleiding van de berichten over Joodse studenten die zich zorgen maken over antisemitisme bij de UvA en de VU, besteden we aandacht aan Joodse studenten in Nederland. Met twee ingesproken stukken over de studentenhuizen in Delft en Amsterdam, respectievelijk uit de Benjamin van Chanoeka 2020 en Rosh Hasjana 2021, plus nog een stuk van Bart Wallet over de geschiedenis van het studentenhuis in Delft, van Chanoeka 2018. De stukken benadrukken het positieve en dynamische Joodse studentenleven in Nederland, maar we gaan ook even in op de polarisatie die lijkt te leiden tot minder plezierige ervaringen. Wie in aanraking komt met antisemitisme kan terecht bij JMW: https://joodswelzijn.nl/advies-hulp/antisemitisme/

Esther Erwteman van kookstudio Esther’s Cookery in de Amsterdamse Pijp en schrijfster van twee kookboeken, Nosh en Tahin, is Joods, dus is haar keuken ook Joods, legt ze uit. Verder is de Joodse keuken vooral een houding, vindt ze. Er is altijd wat te eten, je verwelkomt mensen met voedsel en laat ze niet op een houtje bijten. Ze put zelf uit kooktradities van over de hele wereld voor haar koosjere, vegetarische keuken. De Benjamin heeft een vaste etensrubriek, Eten & Opeten en Esther heeft daar twee keer ingestaan, toen ze Esther’s Cookery begon en toen Nosh verscheen in 2020. Dat laatste stuk is ook ingesproken aan het eind van de podcast, met recept! Met ook nog een stuk uit 2022 over het kookboek van Jonah Freud, Memmisj. Ook met recept! Op de Benjamin website, www.joodswelzijn.nl/benjamin-online, komt binnenkort ook een speciaal zomers recept van Esther Erwteman, dus houd het in de gaten!

Het wordt een zomer om van te dromen met de nieuwe Benjamin! Creativiteit en dromen met illustrator Jeska Verstegen, dromen bezien vanuit de psychoanalyse met Iki Freud, de Amerikaanse droom - mythe of werkelijkheid?, dromen van een betere wereld door schonere brandstof om mee te koken naar Afrika te brengen met Judith Joan Walker, en uiteraard dromen in de Joodse traditie van Asjer Waterman die in de podcast verder ingaat op de vraag: Zijn dromen bedrog, moeten we uitkijken voor het messianistische aspect ervan? Maar hij vindt dromen ook wel iets heel moois hebben.

Denk aan alle plekken waar je van je moeder niet naar toe mag, en daar leidt Meïr Behar reizen naartoe. In het zomer nummer 2022 van de Benjamin stond een verhaal over hem, vergezeld van veel opmerkelijke foto's. In datzelfde nummer stond ook een interview met Arnon Grunberg over reizen. De schrijver reist ook heel veel en vreemd genoeg hebben Behar en Grunberg met elkaar gemeen dat ze bang zijn dat hun baggage niet aankomt. Behar vertelt in de podcast over zijn werk en wat hij tegenkomt, ook aan Joodse sporen.  Aansluitend de verhalen over Behar en Grunberg uit het zomer nummer 2022.

Wat is er zo interessant aan Joods erfgoed? Cultuurhistoricus Daniël Metz legt uit wat er allemaal te zien is en wat het betekent voor de Joodse geschiedenis in Nederland. Daniël schrijft voor de Benjamin en zet zich bij JMW in voor Joods erfgoed in Nederland, vooral buiten Amsterdam, dus in de mediene. Hij begint in juni met een serie cursussen om met mensen te praten over het Joodse erfgoed in hun omgeving en ze manieren aan te reiken om het in stand te houden en er meer mee te doen. De eerste cursus is in Gelderland en Overijssel, op 4 en18 juni en 2 juli, drie zondagen. Opgeven via activiteiten@joodswelzijn.nl. In Oktober volgt een cursus in Zuid-Holland en daarna de rest van het land.

De geschiedenis van Joods Nederland voor de volgende generaties, zo zien Tirtsah Levie Bernfeld en Bart Wallet de nieuwe uitgave van hun boek: de Canon van 700 jaar Joods Nederland. De Canon heeft zijn oorsprong in de Benjamin en werd in 2015 voor het eerst uitgegeven door JMW en Crescas. In de ge-update versie die nu verschijnt zijn niet alleen allerlei onderwerpen geactualiseerd naar aanleiding van nieuwe inzichten en ontdekkingen, er is ook een woordenlijst en een uitgebreide bibliografie aan toegevoegd, om verder te lezen. Luister naar het interview met Bart en Tirtsah en naar twee stukken die ze voor de Benjamin hebben geschreven. 

Rosanne Hertzberger en haar vader Leopold gingen na de 4 mei-herdenking op de Coolsingel altijd eten bij de McDonalds. Die Nationale Herdenking heeft toch een ander karakter dan bijvoorbeeld de Nationale Holocaustherdenking eind januari, waarbij de Jodenvervolging een centralere rol inneemt. Ze spreken over verbreding van de herdenking en de gevolgen daarvan, maar ook van het belang van het betrekken van de gehele samenleving bij de Nationale Herdenking, en van de waarschuwing voor de gehele samenleving die van de herdenking uitgaat. Alhoewel beiden de invloed die de Tweede Wereldoorlog op hun levens gehad hebben erkennen, weigeren zij de nieuwe generatie Joden als slachtoffers te laten opgroeien. Maar hoe geef je de verhalen door zonder kinderen met een trauma te belasten?

Over de podcastserie
In deze driedelige podcastserie gaan bekende Joodse Nederlanders van verschillende generaties met elkaar in gesprek over de vraag wat anno 2023 de waarde is van herdenken. De herinnering aan de Sjoa is voor de meeste Joden in Nederland een belangrijk deel van hun Joodse identiteit. Maar in heel Nederland neemt de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog een belangrijke plek in. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar en gaan we bijna 80 jaar na de oorlog om met de herinnering aan de Sjoa. Hoe krijgt die herinnering vorm in de toekomst?

Joodse historici Joël Cahen en David Wertheim (oom en neef van elkaar) spreken in de podcastaflevering over hoe zij de herdenking op 4 mei beleven, en over de onontkoombaarheid van de oorlog in hun dagelijks leven. Is het eigenlijk wel mogelijk om de rest van Nederland deelgenoot te maken van de gevolgen die de oorlog voor de Joodse gemeenschap heeft gehad? Ze werpen de vraag op of een herdenking wel de beste vorm is om de herinnering aan de sjoa levend te houden, en of er inmiddels misschien niet te veel herdenkingen en monumenten in Nederland zijn. En constateren dat, paradoxaal genoeg, er steeds meer aandacht lijkt de komen voor de oorlog terwijl de persoonlijke betrokkenheid bij die geschiedenis juist af lijkt te nemen.

Over de podcastserie
In deze driedelige podcastserie gaan bekende Joodse Nederlanders van verschillende generaties met elkaar in gesprek over de vraag wat anno 2023 de waarde is van herdenken. De herinnering aan de Sjoa is voor de meeste Joden in Nederland een belangrijk deel van hun Joodse identiteit. Maar in heel Nederland neemt de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog een belangrijke plek in. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar en gaan we bijna 80 jaar na de oorlog om met de herinnering aan de Sjoa. Hoe krijgt die herinnering vorm in de toekomst?

Raoul en zijn dochter Noa vertellen over wat herdenken voor hun betekent. Over het belang van 4 mei en hoe ze die dag eigenlijk zelf invullen. En wat vertel je op zo een herdenking? De oorlogsverhalen moeten worden doorgegeven, maar bovenal moet er uitwisseling plaatsvinden tussen verschillende Nederlanders zodat we van elkaars pijn op de hoogte zijn, zo vinden vader en dochter. En het doorgeven van de verhalen mag er nooit toe leiden dat de herinnering aan vervolging een te grote stempel drukt op de identiteit van Joodse Nederlanders. Is het Raoul gelukt om Noa een positief-Joodse identiteit mee te geven?

Over de podcastserie
In deze driedelige podcastserie gaan bekende Joodse Nederlanders van verschillende generaties met elkaar in gesprek over de vraag wat anno 2023 de waarde is van herdenken. De herinnering aan de Sjoa is voor de meeste Joden in Nederland een belangrijk deel van hun Joodse identiteit. Maar in heel Nederland neemt de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog een belangrijke plek in. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar en gaan we bijna 80 jaar na de oorlog om met de herinnering aan de Sjoa. Hoe krijgt die herinnering vorm in de toekomst?

Benjamin podcast - Herdenken en helden

Deze aflevering komt online aan de vooravond van Jom Hasjoa, de dag van de Sjoa. Op deze dag herdenkt de Joodse gemeenschap over de gehele wereld de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. We bespreken wat herdenken betekent voor ons en hebben het er ook over dat het maar een deel is van de Joodse ervaring, er zijn ook veel leuke dingen waar we ons op kunnen richten. Het thema helden komt van het zomernummer van 2020, net als het verhaal over Salo Muller die onder meer heel hard gestreden heeft voor de compensatie door de Nederlandse Spoorwegen. In dat nummer staan onder meer ook verhalen over Gabi van Driem, advocate die zich inzet voor vrouwenrechten, en over de Joodse oorsprong van superhelden. En een verhaal uit 2018 over Truus Wijsmuller, een verzetsvrouw die duizenden Joodse kinderen heeft gered van de Holocaust met het Kindertransport. Herdenken en helden, het gaat vaak ook samen. Verder een een voorproefje van de uitzending over de dodenherdenking die Lea gaat doen met Ruud de Wild op 4 mei. 

Voor meer Benjamin, zie www.joodswelzijn.nl/over-benjamin

Het Pesach nummer van de Benjamin is helemaal gewijd aan 75 jaar Israël bezien vanuit de Nederlandse Joodse gemeenschap. In deze podcast onder meer: Hebben jongere Joden nog wel wat met Israël? Willen we in Israël wonen? Worden we (te) vaak op aangesproken op de politiek van het land? Geeft Israël Joden in Nederland een gevoel van veiligheid, of juist niet? Ook hebben we het over de stukken van Bart Wallet, Joanne Nihom, Karien Anstadt en Patrick Sternfeld. Verder twee ingesproken stukken: Een interview met Ronny Naftaniel, voormalig van het Cidi en Mr Israël in Nederland waarin hij onder meer uitlegt waarom het land juist nu kritische vrienden nodig heeft. En een stuk van voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 gaat in op de rol van Israël in de Nederlandse politiek.

De Benjamin podcast, met voorgelezen stukken uit - en discussies over - het kwartaalblad van JMW. Joodse cultuur, achtergrond en verbinding, ook met humor, eten en veel meer!
Gemaakt door Lea van Coeverden en Ferry Biedermann. Voor meer Benjamin, zie www.joodswelzijn.nl/over-benjamin
Muziek: Klezmer van Crowander

Pesach en eten
Met Claudia Roden en de Joodse keuken en Jigal Krant en TLV Vegan. Met ook wat lekkere ideeën voor eten dat bij Pesach past, nog ruim op tijd voor de eerste sederavond (de eerste avond van Pesach). Claudia Roden kan gerust de godmother genoemd worden van de Mediterraanse cuisine zoals we die nu kennen. Ze is befaamd om haar culinair-verhalende werken, waaronder ook haar boek De Joodse Keuken. De Benjamin sprak met haar in Amsterdam voor het Pesach nummer 2020. Jigal Krant heeft al een aantal kookboeken over het moderne Israëlische eten op zijn naam staan, waaronder TLV Vegan dat in het Pesach nummer 2022 besproken werd. Smakelijk eten, bete’avon.

De Benjamin podcast, met voorgelezen stukken uit - en discussies over - het kwartaalblad van JMW. Joodse cultuur, achtergrond en verbinding, ook met humor, eten en veel meer!
Gemaakt door Lea van Coeverden en Ferry Biedermann. Voor meer Benjamin, zie www.joodswelzijn.nl/over-benjamin
Muziek: Klezmer van Crowander

De muzikale comeback van het Ladino en Noam Vazana
Het Ladino is een op het Spaans gebaseerde taal die door veel Joden in het Middellandse zee-gebied werd gesproken en nog steeds hier en daar voortleeft. De afgelopen jaren is er een opleving te zien van muziek in het Ladino, met een aantal zangeressen die de muziek in die taal weer op het wereldtoneel vertolken. Karien Anstadt schreef daarover in de recente Benjamin, van Chanoeka vorig jaar. Een van die zangeressen is Noam Vazana, die in Nederland woont en die in de Benjamin in 2019 geprofileerd werd.

De Benjamin podcast, met voorgelezen stukken uit - en discussies over - het kwartaalblad van JMW. Joodse cultuur, achtergrond en verbinding, ook met humor, eten en veel meer!
Gemaakt door Lea van Coeverden en Ferry Biedermann. Voor meer Benjamin, zie www.joodswelzijn.nl/over-benjamin
Muziek: Klezmer van Crowander

Liefde en Valentijnsdag
Wie doet er nou aan Valentijnsdag, zeker als je Joods bent? Toe be'Av misschien, hoewel ook dat weinig bekend is. Maar wat maakt het uit? We kunnen allemaal wel een beetje liefde en romantiek gebruiken, op z’n tijd. Daarom deze Benjamin Valentijns podcast met verhalen uit ons liefdesnummer uit 2018: Met het Nederlands-Israëlische kunstenaarsduo Gil&Moti, die weliswaar de eerste vijf jaar van hun relatie ‘oorlog’ voerden, maar nu al decennia onafscheidelijk zijn. Ze sloten een van de eerste homohuwelijken in Rotterdam, in 2001, en maakten er een project van. Plus een verhaal over Jong, Joods en op zoek, over hoe Joodse jongeren, toentertijd in 2018, hun love interests tegenkwamen en hoe belangrijk ze het vonden, of niet, om een Joodse partner te vinden.