romowie

Są jedną z czterech mniejszości etnicznych żyjących w Polsce – przed wybuchem wojny w Ukrainie, społeczność romska liczyła ok. 30 tysięcy, dziś jest ich ok. 80 tysięcy! Mimo to, wciąż niewiele wiemy o Romach: ich zróżnicowaniu, bogatej kulturze, historii czy tradycjach. Co gorsza, wciąż funkcjonują krzywdzące stereotypy i uprzedzenia, które wielu osobom utrudniają realizację planów i marzeń. Między innymi z tych powodów powstała Fundacja „W stronę dialogu”, która rozpoczęła niedawno kampanię, dzięki której poznajemy sześć kobiet romskiego pochodzenia, które opowiadają swoje historie: są wśród nich matki, naukowczynie, uchodźczynie czy aktywistki. W ten sposób pokazują ogromne zróżnicowanie społeczności romskiej a także zaprzeczają obiegowym opiniom. Jaka jest historia Romów w Polsce? Z jakimi trudnościami się borykają? W jaki sposób można im pomóc i zmienić ich sytuację? W Drogowskazach opowiedziała o tym dr Małgorzata Kołaczek, politolożka, wiceprezeska Fundacji „W stronę dialogu”, współzałożycielka Centrum Społeczności Romskiej w Warszawie. Do wysłuchania rozmowy zaprasza Aleksandra Galant

Agnieszkę Kościańską, moją dzisiejszą rozmówczynię, pytam między innymi o to, czemu wprowadzenie Polski do globalnej debaty o rasizmie jest takie ważne, skoro tyle już wiemy o rasizmie za oceanem? Czemu traktowanie rasizmu tylko jak ameryańskiej sprawy przeciwsko osobom czarnoskórym odwraca nasz wzrok od rasisitowskich aspektów w polskich realiach? Czy to, że Polska nie posiadała kolonii naprawdę oznacza, że nie mamy kłopotów z rasizmem? Jak o rasizmie pisały media w PRL-u oraz w latach 90-tych? W jaki sposób rasizm łączy się z seksulanością? Oraz - jak bardzo płynna i nieoczywista jest białość Polaków?

Agnieszka Kościańska jest współautorką ksiażki "Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie" oraz autorką książek "Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do
internetu" oraz "Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej o seksualności w Polsce". Jest również profesorką w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.

Romowie są największą mniejszością etniczną w Europie, w Ukrainie żyje ich około 400 tysięcy – i właśnie dzisiaj zabieram Was do ogarniętej wojną Ukrainy, do romskich wsi, do romskich osiedli. Romowie od lat mierzą się z nienawiścią na tle etnicznym i od lat zdarzają się sytuacje, kiedy do romskich osiedli przyjeżdżają grupy motywowanych nienawiścią osób, które wyciągają broń i atakują tych, którzy znajdą się w zasięgu ich wzroku. Ukraina nie zawsze radziła sobie z tą przemocą wobec Romów. Wiele z tych morderstw nie było traktowanych priorytetowo ani jak rzecz pierwszej kategorii. Tym zależnościom postanowiliśmy się przyjrzeć razem z Christopherem Scottem, kanadyjskim dziennikarzem, z którym pojechaliśmy do ukraińskiego Użgorodu, miasta, w którym żyje wielu Romów. Dzisiaj Romowie oczywiście ramię w ramię z innymi Ukraińcami walczą na pierwszej linii front, natomiast nas interesowało to, jak Romowie postrzegają siebie walcząc o Ukrainię, broniąc kraju, który wcześniej ich nie obronił dostatecznie mocno.

Czas na wycieczkę do samego środka Europy czyli wizytę u naszego południowego sąsiada. Słowacja-uchodzi za jedno z najbezpieczniejszych państw, my jednak odwiedzimy ciemne punkty na mapie tego kraju czyli cygańskie getta, których jest tam nawet kilkaset. Lunik IX to największe tamtejsze slumsy, które znajdują się w Koszycach. Bez wody, prądu i gazu, w nieludzkich warunkach mieszka tam kilka tysięcy Romów, stłoczonych w kilku blokach. Nie zapomnimy jednak o tych jaśniejszych punktach tego malutkiego państwa, które wciąż pozostaje dla nas w cieniu Czech, ale ma do zaoferowania niemniej interesujących atrakcji. Moim gościem jest Tomas Sisolak- Słowak który wiele lat mieszka w Polsce. Tutaj pracuje ale także gra i trenuje hokej na lodzie.