Năm học mới ở Thụy Điển vừa bắt đầu khi biến thể Delta với khả năng lây nhiễm cao đang tấn công đất nước này. Số ca mắc đã tăng gấp đôi kể từ cuối tháng 7.
Ở nhiều quốc gia, điều đó đồng nghĩa với việc đóng cửa. Nhưng ở Thụy Điển thì không. Thay vào đó, tại trường Sorgenfri ở trung tâm thành phố Malmö, biện pháp chống dịch Covid-19 duy nhất là cấm phụ huynh vào trường.
Người dân không âu lo
"Tôi không lo lắng chút nào", Elin Brusewitz, 35 tuổi nói khi con trai chơi ván trượt bên cạnh cô. "Chúng tôi khá ổn trong những đợt dịch bùng phát vừa qua. Tôi cho rằng mình là một người Thụy Điển điển hình: không lo lắng trừ khi chính quyền yêu cầu".
Quyết định của Thụy Điển trong việc tránh đóng cửa và để các quán rượu, nhà hàng, trung tâm mua sắm, trường học mở cửa trong suốt thời gian đại dịch dẫn đến làn sóng tranh luận trên toàn thế giới.
Hàng triệu người khắp toàn cầu phải ở trong nhà, doanh nghiệp bị giám sát chặt chẽ, các trường học vật lộn khó khăn để duy trì hoạt động trong bối cảnh hàng loạt biện pháp hạn chế được áp dụng để ngăn chặn sự lây lan của virus. Nhưng với khoảng 10 triệu người Thụy Điển, 18 tháng qua (kể từ khi nước này ghi nhận ca mắc Covid-19 vào tháng 2 năm ngoái) không có biến động quá lớn.
2/3 số người được hỏi không lo lắng về hậu quả của đại dịch với họ và gia đình, theo kết quả khảo sát do Cơ quan Bảo vệ dân sự thực hiện vào giữa tháng 6. Người dân đa số ủng hộ các chọn lựa của chính phủ. Chỉ ¼ số người được hỏi cho rằng nhà chức trách nên ưu tiên sức khỏe cộng đồng hơn là kinh tế.
Anders Tegnell, chuyên gia dịch tễ học, kiến trúc sư chiến lược ứng phó đại dịch của Thụy Điển vừa được xướng danh là “người quan trọng nhất của năm” do độc giả của một tạp chí hàng đầu Thụy Điển bình chọn.
Điều đó không có nghĩa là virus không gây ảnh hưởng ở Thụy Điển: gần 15.000 người tử vong (khoảng 1.450/triệu người). Nhưng tỉ lệ này thấp hơn nhiều so với toàn EU (1.684) cũng như thấp hơn Pháp, Tây Ban Nha, Italy và Anh. Kết quả này không như nhiều người cẩn trọng cảnh báo.
"Nhiều lần tôi nghĩ rằng tình hình sẽ khác”, Samir Bhatt, giáo sư cố vấn cho chính phủ Anh về chiến lược ứng phó Covid-19 nhận định. “Thụy Điển đã kiểm soát được việc lây nhiễm, giữ tỷ lệ lây nhiễm ở mức tương đối thấp, khiến hệ thống y tế không sụp đổ”.
Trường học mở cửa
Tuy nhiên, những lợi ích thực sự từ chính sách cấp tiến của Thụy Điển có thể nhìn thấy rõ, đó là về mặt kinh tế, tác động tâm lý và giáo dục.
Cuối làn sóng dịch đầu tiên vào năm ngoái, Quỹ tiền tệ quốc tế dự báo, kinh tế Thụy Điển giảm 7% trong năm 2020 nhưng cuối cùng GDP nước này chỉ giảm 2,8% - thấp hơn nhiều so với mức trung bình của EU là 6% và của Anh là 9,8%.
Bước sang 2021, kinh tế Thụy Điển hồi phục nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu. Vào tháng 6, GDP vượt mức trước khi đại dịch xảy ra và nền kinh tế ước tính tăng trưởng 4,6% năm nay.
Chính phủ Thụy Điển tránh vung tiền vào những gói hỗ trợ tài chính tốn kém. Thay vào đó, họ chi khoảng 4,2% GDP trợ cấp tiền lương và các biện pháp khác. Kết quả là vào năm 2020, nước này ghi nhận mức thâm hụt ngân sách thấp thứ hai ở EU (sau Đan Mạch). "Tài chính công ảnh hưởng tương đối nhẹ so với hầu hết các nước, có thể do chúng tôi sử dụng các biện pháp ít hà khắc hơn", Urban Hansson Brusewitz, lãnh đạo Viện nghiên cứu kinh tế quốc gia Thụy Điển cho biết.
Những tác động tâm lý vì đại dịch dường như cũng nhẹ nhàng hơn ở nước này. Theo Ủy ban Y tế và phúc lợi quốc gia, số người tìm kiếm việc điều trị chứng lo âu và trầm cảm tiếp tục giảm, nhất là ở trẻ em và thanh niên.
Phần lớn thực tế này bắt nguồn từ quyết định không đóng cửa trường tiểu học cũng như trung học cơ sở. Ngay cả ở trường trung học, chỉ học sinh có kết quả dương tính mới có yêu cầu ở nhà. Việc cách ly toàn bộ lớp học, trường học là rất hiếm và chỉ trong trường hợp ngoại lệ nếu bác sĩ về bệnh truyền nhiễm khuyến cáo. "Chúng tôi rất vui vì giữ cho trường học mở cửa. Tôi nghĩ điều này rất quan trọng”, Sara Byfors - chuyên gia cơ quan y tế công cộng nhấn mạnh.
Bản phân tích của cơ quan giáo dục quốc gia Thụy Điển hồi tháng trước không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy đại dịch ảnh hưởng tiêu cực đến trình độ học vấn của học sinh. "Thực tế là kết quả học tập vẫn ổn định, cả giáo viên và học sinh ứng phó tốt với đại dịch”, Peter Fredriksson - người phụ trách cơ quan này nói.
Đặc trưng dân số và văn hóa
Theo bà Byfors, tác động tiêu cực nhất của đại dịch dường như xảy ra với số ít người bị cách ly. Tuy nhiên, giáo sư Bhatt của Đại học Copenhagen chỉ ra rằng, với những thành công đạt được, Thụy Điển đã chứng kiến số trường hợp tử vong vì Covid cao hơn láng giềng Bắc Âu - những nước có cách can thiệp cứng rắn hơn (cụ thể là nhiều gấp 3-4 lần Đan Mạch, gần 10 lần Phần Lan và Na Uy).
Và giáo sư Bhatt khẳng định, khó có nước nào sao chép các chính sách của Thụy Điển mà đạt kết quả tương tự. Với khoảng 23 người/km2, quốc gia này có mật độ dân số thấp, thêm vào đó, gần một nửa dân số Thụy Điển sống độc thân.
Trong một bài báo đăng trên Tạp chí khoa học Nature gần đây, giáo sư Bhatt và một số nhà nghiên cứu khác ước tính, nếu Anh áp dụng các chính sách của Thụy Điển, tỉ lệ tử vong vì Covid có thể cao hơn từ 2-4 lần. "Những gì Thụy Điển đã làm phụ thuộc vào hành vi và mức độ tuân thủ của dân số cũng như văn hóa đất nước”, giáo sư Bhatt nói.
Zaina Vujcics là bác sĩ nhi khoa có phòng khám nhỏ gần trường Sorgenfri đã duy trì hoạt động trong suốt đại dịch. Bác sĩ quả quyết: “Thụy Điển có chính sách ứng phó virus corona tốt nhất. Nếu ở Đan Mạch, Na Uy, Pháp, Bỉ hay nơi nào đó, tôi sẽ phải đóng cửa. Tôi rất hạnh phúc khi sống ở Thụy Điển”.
Thái An (Theo Telegraph)
Nobel kinh tế năm nay đã về tay của 3 nhà khoa học làm việc ở Mỹ: David Card (nửa giải), Joshua Angrist và Guido Imbens (chia nhau nửa giải) vì những tiên phong sử dụng phương pháp "thí nghiệm tự nhiên" hòng tìm hiểu quan hệ nhân quả trong chính sách và các vấn đề kinh tế. Bài viết của Chiêu Văn trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.
Gom góp được một tỷ đồng từ gia đình, chủ một căn homestay ở Đà Lạt thuê người sửa sang, đầu tư. Kinh doanh được 2 - 3 tháng, dịch bệnh bùng lên, anh xem như mất trắng.
Tiền trang trí, trang bị vật chất, thuê mướn, sửa sang, thiết kế... tất cả công sức từ cuối 2020 đến nay xem như bỏ. Anh phải rao bán toàn bộ cơ sở vật chất do cầm cự không nổi chi phí.
Qua các đợt dịch, ngành du lịch chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của nhiều hình thức kinh doanh. Trong đó dạng nhà homestay gần gũi và giá phù hợp được giới trẻ rất quan tâm. Ở trong Nam, cứ hễ dịch qua, người người nhà nhà kéo nhau lên Đà Lạt, chỉ có Đà Lạt mới có sức hút vô tận như thế. Đó là những lý do khiến anh và nhiều người khác mạo hiểm đầu tư.
Đầu 2021, hình thức này kinh doanh rất ổn với lượng khách đều đặn, nhưng khi dịch bùng lên, tất cả buộc phải đóng cửa. Hiện tại, mỗi tháng các homestay như của bạn tôi chi hơn 100 triệu đồng, mà đã 5 tháng qua, xem như xé bỏ nửa tỷ đồng. Đến thời điểm này, hầu như các nhà hàng, khách sạn, homestay tư nhân thuê mướn, kể cả chính chủ, cũng đã thoi thóp. Ai cầm cự không nổi thì cho thuê, trả mặt bằng... hoặc như người chủ homestay kia, bỏ tất cả về lại TP HCM.
Đầu tư du lịch thời điểm dịch bệnh không khác gì câu cá, móc càng nhiều mồi lại mất bấy nhiêu. Bài toán vạch ra sắp tới là cuối 2021 sẽ có đợt bùng nổ nhu cầu du lịch, vậy nên tự tin đầu tư tiếp hay chỉ cầm chừng chờ thời?
Không ít nhà đầu tư đã bỏ của chạy lấy người, mới 9 tháng đầu năm nay, cả nước hơn 90.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động hoặc giải thể. Bấy nhiêu đó cũng có thể nhìn thấy được độ ảm đạm hiện tại. Riêng TP HCM, có 1.049 doanh nghiệp du lịch lữ hành nhưng đến tháng 5/2021 chỉ còn 567. Tính đến tháng 10/2021 chỉ còn khoảng 300 doanh nghiệp lữ hành hoạt động nhưng cũng cầm chừng, không có doanh thu.
Đây là những số liệu không tưởng tượng được so với con số năm 2019, du lịch là ngành đã đóng góp hơn 9,2% vào GDP nền kinh tế nước ta. Tổng thu từ khách du lịch đạt 755 nghìn tỷ đồng, tương đương 32,8 tỷ USD. Du lịch từng được xem là ngành "công nghiệp không khói", ví như "con gà đẻ trứng vàng" và cũng từng là "ngành kinh tế mũi nhọn" theo Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị.
Nhưng nay, ngành du lịch đã mang rất nhiều "vết thương" do đại dịch Covid-19 gây ra.
Hiện tại, không phải có tiền là có thể đầu tư vào du lịch. Vấn đề nhân sự vô cùng quan trọng. Nhân sự chất lượng cao đã chuyển dần sang ngành khác, nguồn dự bị đã "bật gốc" từ sau hơn 4 tháng TP HCM cách ly.
Việc đứt gãy cung cầu, chuỗi cung ứng sản phẩm và thay đổi nhu cầu du lịch đã xảy ra tại nhiều quốc gia khác. Người dân tại các quốc gia phát triển bắt đầu giảm thiểu nhu cầu du lịch vì kinh tế và sức khỏe. Có thể trong tương lai gần 3-4 năm nữa ngành du lịch toàn cầu sẽ phát triển thịnh vượng, khi con người quen dần với Covid. Nhưng ít nhất tại thời điểm này, đầu tư cho du lịch vẫn là cuộc chơi may rủi.
Du lịch như con cá, đã mắc lưới thì càng vùng vẫy lại càng vướng sâu, khó gỡ. Muốn thoát ra khỏi lưới bén thì phải nhẹ nhàng nắm đúng mấu chốt. Đôi khi mạnh bạo, quyết liệt nhưng chủ quan, riêng lẻ chưa chắc đem lại hiệu quả như ý muốn.
Gần kề Việt Nam là Thái Lan với đảo Phuket - một hòn đảo nổi tiếng đã và đang đón khách từ tháng 7/2021. Chính quyền Thái Lan đã thổi thành công "bản giao hưởng" mang tên Phuket Sandbox và Samui+. Nó đã giúp hai hòn đảo phía nam Thái Lan đón được rất nhiều khách du lịch và cải thiện tình hình kinh tế từ đầu tháng 7 đến nay.
Du khách quốc tế muốn đến Phuket du lịch cần có 5 loại giấy tờ như: Giấy xét nghiệm Covid, Giấy xác nhận tiêm chủng, Bảo hiểm Covid-19, Giấy xác nhận nhập cảnh của Lãnh sự quán và cài đặt ứng dụng quản lý du khách ThailandPlus trên điện thoại. Tất cả những tình huống xấu nhất đều được lên kịch bản kỹ lưỡng.
Tròn ba tháng và kết quả của họ đủ để đánh giá hiệu quả của chương trình này dành cho du khách nước ngoài. Đây đã một cánh cửa thành công giúp đất nước du lịch phát triển mạnh như Thái Lan vượt qua khó khăn do Covid-19 gây ra.
Từ ngày 1 đến 23/7, Bộ Du lịch và Thể thao Thái Lan thống kê được 14.055 khách nước ngoài, trong đó khách Mỹ, Anh, Israel, Đức và Pháp chiếm đa số. Chỉ một tháng ngắn ngủi đã giúp tiêu thụ đến 190.843 đêm phòng và mỗi khách trung bình xài khoảng 59.982 Bath (khoảng 40 triệu đồng) trong suốt chuyến tham quan của mình.
Tổng thu từ du lịch trong tháng tại Phuket là 828 triệu Bath (gần 600 tỷ đồng) nhưng Cơ quan du lịch lớn nhất Thái Lan ước tính chi tiêu của khách đã giúp tạo ra đến 1,92 tỷ Bath (gần 1.300 tỷ đồng) cho nền kinh tế địa phương cả trong và ngoài ngành du lịch.
Để áp dụng thành công Phuket Sandbox hay Samui+ thì ít nhất 75% cư dân sống tại hai hòn đảo này đã tiêm đủ liều vaccine. Hiện tại Phuket đang là nơi an toàn nhất Thái Lan giữa lúc tình hình dịch bệnh lên đến hơn 20.000 ca mỗi ngày. Rõ ràng việc tạo ra điểm đến, địa phương an toàn là tối cần thiết, không chỉ có giá trị cho ngành du lịch mà còn cho nhiều ngành nghề khác phát triển sau đại dịch này.
Một người bạn làm tại Tổng cục Du lịch Thái Lan bày tỏ lo lắng trước khi Chính phủ chạy chương trình Phuket Sandbox và thường xuyên chia sẻ thông tin về sự trục trặc trong quá trình áp dụng từ đầu tháng 7. Tuy nhiên, hiện tại tất cả đã ổn và tạo ra những quy trình chuẩn, có căn cứ để áp dụng tiếp tục cho Krabi, Phang Nga, Pattaya, Bangkok, Chiengmai và nhiều địa phương khác.
Để tạo được thành công tổng thể cần có một cái nhìn rộng và sức mạnh hiệu triệu toàn xã hội, không thể một công ty, đơn vị riêng lẻ nào làm được. Chưa bao giờ ngành du lịch cần sự lãnh đạo và nhất quán như hiện nay.
Sau đợt dịch Covid này, tất cả đã thấm đòn, rời rạc thì cần lắm một và chỉ một nhạc trưởng có tâm, có tầm để vực dậy nền "công nghiệp không khói" này.
Nguyễn Trần Hoàng Phương
Tôi sống hai cuộc đời. Cuộc đời thực đôi khi tẻ nhạt và một cuộc đời ảo sinh động trên Facebook.
Khi nhìn thấy bìa Tạp chí Time với ảnh Mark Zuckerberg bị che miệng bằng thông báo lựa chọn giữa xóa hay không xóa Facebook, tôi nghĩ đến viên thuốc đỏ, xanh trong phim "Ma trận", từ lâu trở thành một biểu tượng văn hóa ở phương Tây.
Sống trong một thế giới mà máy móc thao túng con người, bơm vào đầu ảo tưởng về một cuộc sống đang diễn ra như thật, liệu anh sẽ chọn viên xanh: tiếp tục sống hạnh phúc trong ảo tưởng đó, hay viên đỏ: tỉnh dậy sống với một thế giới thực đã sụp đổ để chiến đấu chống lại máy móc. Neo - người được chọn trong phim - đã uống viên đỏ.
Facebook cũng cho tôi một thế giới gần như ma trận. Mùi vị của một bữa ăn đôi khi không quan trọng bằng thưởng thức những comment về ảnh món ăn mà tôi đăng lên "tường". Tận hưởng một chuyến du lịch không quan trọng bằng những trầm trồ xuýt xoa của bạn bè dưới những bức ảnh của chuyến đi.
Tôi sẵn sàng đánh đổi cuộc đời thực để chìm đắm trong cuộc đời ảo kia chăng?
Năm 2020, bộ phim tài liệu mang tên The Social Dilemma về cách mà Google hay Facebook thao túng con người phát hành. Tất nhiên, chẳng phải đến bộ phim này tôi mới biết rằng mình đang bị thao túng. Từ việc phân tích tất cả thông tin về nhân thân, thói quen, sở thích mà các mạng xã hội và công cụ tìm kiếm thu thập được của mỗi cá nhân, thứ dữ liệu quý như vàng về thói quen tiêu dùng này sẽ được sử dụng làm cơ sở cho việc quảng cáo các sản phẩm hàng hóa đến đúng người, đúng thời điểm nhất.
Người tiêu dùng đôi khi mua một sản phẩm không phải vì đang cần nó mà chính tần suất xuất hiện của nó đã bơm vào đầu anh suy nghĩ rằng: anh cần mua nó. Thế nên, các doanh nghiệp sẵn sàng chi không tiếc để sử dụng thứ dữ liệu này. Facebook vì thế sẽ càng ngày càng giàu lên mà không có điểm dừng. Và quan trọng nhất, nó nhắn nhủ rằng: anh đừng nghĩ đến chuyện thoát khỏi sự thao túng của một hệ thống tinh vi như thế. Anh tưởng mình hiểu, nhưng sẽ không bao giờ thoát khỏi thao túng ấy.
Về mặt cá nhân, đôi khi tôi còn sử dụng chính thao túng đó cho mục đích của mình: muốn mua một thứ gì đó, đơn giản thôi, hãy tìm kiếm nó trên Google hoặc Facebook chỉ một lần, sau đó thứ mình muốn sẽ tự tìm đến. Có nghĩa tôi sẵn sàng chia sẻ tất cả dữ liệu cá nhân cho đến thói quen tiêu dùng của bản thân để được phục vụ tốt nhất.
Khi đọc những nhận định cho rằng, thời của Facebook đã đến lúc kết thúc bởi những cáo buộc về việc thu thập trái phép thông tin, thao túng người dùng, lan truyền thông tin sai lệch, một người bạn hỏi tôi, về mặt pháp luật, có cách nào ngăn chặn Facebook làm những việc đó hay không?
Ngay sau những tiết lộ gây sốc của Frances Haugen - cựu quản lý Facebook, gần 50 tổ chức phi lợi nhuận đã yêu cầu ngăn chặn mô hình kinh doanh của Facebook. Nhóm này đề nghị Quốc hội Mỹ điều tra công ty của Mark và thông qua luật bảo mật dữ liệu "đủ mạnh để chấm dứt mô hình kinh doanh hiện tại" của mạng xã hội lớn nhất thế giới. Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ cũng được yêu cầu tiến tới việc đưa ra quy tắc cấm các công ty thu thập thông tin người dùng ngoài những thứ cần thiết cho dịch vụ, đồng thời phạt nặng các bên sử dụng dữ liệu người dùng cho mục đích khác hoặc bán cho bên thứ ba mà không có sự đồng ý.
Câu trả lời của tôi cũng là "có", sẽ có những quy định pháp luật như thế. Nhưng đây không chỉ là cuộc chiến pháp lý rằng anh có được làm như vậy với người dùng hay không, mà có lẽ xa hơn, đây là lựa chọn hoàn toàn thuộc về bản chất con người.
Chọn viên xanh hay viên đỏ, anh sẽ tiếp tục tự nguyện chia sẻ mọi thứ, chấp nhận bị thao túng để sống trong một thế giới ảo tươi đẹp hay quay về sống hoàn toàn thực tế dù bớt sinh động hơn.
Bạn sẽ chọn viên thuốc xanh hay đỏ?
Bùi Phú Châu
Không ít người cảm thấy ngỡ ngàng khi phát hiện ra rằng thói quen tận dụng hộp bánh cũ để đựng kim chỉ tưởng chỉ có ở châu Á hóa ra lại là một hiện tượng toàn cầu. Thói quen dùng hộp bánh bằng thiếc đựng đồ may vá hay lấy hộp bơ chứa thực phẩm cho vào tủ lạnh của các bà các mẹ còn gợi cho con cháu biết bao kỷ niệm mỗi lần trông thấy.
Ảnh: notinferno
Theo The New York Times, sau khi ngành công nghiệp thực phẩm đóng gói của Mỹ nổi lên vào cuối thế kỷ 19, vào thời kỳ Đại suy thoái (1929 - 1933), nhiều người đã tái sử dụng những hộp chứa sản phẩm để trữ đồ ăn và tiền tiết kiệm. Trên trang tin BuzzFeed, một người kể, theo lời mẹ cô, trong Thế chiến thứ 2, mọi người được khuyến khích tái sử dụng các vật dụng. Lúc đó, bánh quy thường được bán rời trong túi giấy, còn hộp thiếc thì không phổ biến lắm.
Mãi đến năm 1966, khi thương hiệu Royal Dansk sản xuất hộp thiếc chất lượng cao để giữ cho những chiếc bánh quy bơ Đan Mạch của hãng luôn tươi ngon, người ta dần khám phá ra nhiều ưu điểm tái sử dụng của chúng.
Đâu đâu cũng vậy
Hồi tháng 8 năm nay, nhà phê bình phim người Mexico Carlos Aguilar đăng lên Twitter bức ảnh gồm hai hộp thiếc Royal Dansk màu xanh vương giả: một hộp chứa đầy bánh quy bơ phủ đường trong giấy gói màu trắng, bên cạnh một hộp giống hệt vậy nhưng chứa nào là nút với chỉ. Bức ảnh thứ nhất đề là “Kế hoạch cho mùa thu này”, còn bức thứ hai đề là “Biến chủng Delta”.
Có lẽ dự định ban đầu của Aguilar chỉ là chạy theo trào lưu ảnh chế vốn đang rất phổ biến lúc bấy giờ nhằm than vãn về ảnh hưởng của dịch COVID-19. Bất ngờ thay, mẩu tweet của anh đã thu hút đến nửa triệu lượt thích và 75.000 retweet, nhưng vì một lý do không hề liên quan. Nó tình cờ khơi dậy một kỷ niệm dường như rất phổ biến trong tuổi thơ của nhiều người: cảm giác thất vọng pha lẫn chút bất ngờ ngay giây phút mở hộp bánh quy tìm thức ăn vặt, để rồi nhận ra trong đó chỉ toàn là đồ may vá.
Bài đăng của Carlos Aguilar
Là chủ nhân bài tweet, chính Aguilar cũng bất ngờ. “Điều mà tôi nghĩ là rất cá biệt và đặc trưng - chỉ có người Mỹ Latinh và người Mexico mới làm, hóa ra lại là một hiện tượng toàn cầu” - Aguilar, 32 tuổi, hiện đang sinh sống tại Los Angeles, chia sẻ với The New York Times.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội Reddit khoảng 3 năm trước, một người dùng cũng sử dụng một ảnh chế tương tự: nửa trên là một cụ bà đang khước từ một hộp đựng đầy bánh bích quy, và bên dưới, cụ có vẻ rất vừa ý khi chiếc hộp đó chứa đầy kim chỉ. Bài đăng này nhận được bình luận hưởng ứng và vô tình trở thành một khảo sát về mức độ phổ biến của thói quen dùng hộp bánh bằng thiếc (không nhất thiết của Hãng Royal Dansk) đựng đồ kim chỉ này.
Tính tới thời điểm tác giả tổng kết lại, hầu khắp thế giới điều có thói quen này, chỉ trừ một số ngoại lệ gồm Bhutan, Liechtenstein, Vatican, Luxembourg, vài nước châu Phi, một số quốc gia vùng Carribe và phần lớn các đảo quốc vùng Thái Bình Dương.
Lựa chọn không ngẫu nhiên
Những hộp bánh Royal Dansk chính là ví dụ điển hình cho việc bao bì sản phẩm đôi khi còn có tầm ảnh hưởng hơn cả “nội dung”. Bên cạnh ứng dụng phổ biển nhất là đựng kim chỉ, những hộp bánh này còn được tái sử dụng với mục đích đa dạng đến mức người ta thậm chí quên đi công năng ban đầu của chúng. Theo website của hãng, chiếc hộp thiếc Royal Dansk có thể đóng mở thoải mái và tái sử dụng để lưu trữ đồ dùng nói chung. Thương hiệu này cho biết một số người còn dùng nó như một cái tô để đựng thức ăn. Dù vậy, đại diện hãng cho biết họ không chủ ý thiết kế hộp sản phẩm của mình cho mục đích tái sử dụng.
Đáng lưu ý, theo Colin Lu, một người dùng mạng xã hội Quora, trong số hầu hết các loại bánh quy trên thị trường, gần như chỉ có bánh quy bơ Đan Mạch được bán trong hộp thiếc. Lu cho rằng ngoài việc kích cỡ của nó vừa khéo đựng đủ một bộ dụng cụ khâu vá, chiếc nắp chặt và kín chính là yếu tố quyết định khiến hộp thiếc bánh quy Đan Mạch rất thích hợp để đựng nhiều loại đồ dùng khác nhau. “Rất ít hộp đựng sở hữu những đặc tính này. Hầu hết bao bì thực phẩm đều mỏng manh, khó đóng lại, quá nhỏ, có hình dáng kiểu cổ chai hoặc kích thước không thích hợp để chứa dụng cụ may” - Lu nhận xét.
Ngoài sự đa năng và độ bền của nó, người ta không nỡ vứt những hộp thiếc này vì còn thấy chúng quá đẹp và có giá trị. Vào thời thịnh hành, Royal Dansk được xem như một trong những thương hiệu cao cấp. Giá trị đó vẫn duy trì cho đến gần đây. “Những chiếc bánh quy này khá đắt, vì vậy chúng tôi hiếm khi mua chúng một cách tùy tiện” - Varvara Bondarenko, ở Nga, chia sẻ với trang Vice trong một bài viết năm 2017. Bondarenko cho biết gia đình cô thường mua bánh làm quà tặng trong dịp năm mới. Dù không thích bánh quy nhưng bà cô vẫn vui vẻ nhận hộp bánh vì giá trị của nó.
Hộp kim chỉ ở nhà người viết bài này. Ảnh: Phan Bảo
Ngoài hộp bánh quy Royal Dansk, số loại hộp hay bao bì đựng sản phẩm có thể tái sử dụng nhiều vô kể: túi dây rút màu tím dùng để bọc rượu whisky Crown Royal có thể đựng bộ trò chơi ghép từ Scrabble, hộp kẹo ngậm bạc hà Altoids có thể đựng mấy đồng xu lẻ, lon cà phê Folgers để đựng các loại hạt và cả ốc vít, những chiếc lọ dưa chua Vlasic có thể chứa đậu lăng...
Hộp bơ phết bằng nhựa của Hãng Country Crock cũng là lựa chọn hoàn hảo để tái sử dụng, chứa thực phẩm: chúng bền đến nỗi hình ảnh in ấn trên hộp không hề bị mờ đi sau khi bị rửa trong máy rửa chén, “nung mình” trong lò vi sóng nhiều lần, hay chuyền tay qua nhiều gia đình; ngoài ra còn có thể xếp chồng lên nhau và dễ dàng vệ sinh.
Nếu những ví dụ trên khá xa lạ thì đây, những cách làm này, chắc hẳn rất phổ biến ở Việt Nam: đựng kim chỉ trong hộp bánh Danisa, trữ thực phẩm đã sơ chế và thức ăn thừa trong hũ kem Vinamilk, hay chứa gia vị và các loại hạt trong lọ thủy tinh sữa bột Milo.
Ngày 21.9 vừa qua Universal Music Group đã chính thức niêm yết trên thị trường chứng khoán Euronext với trị giá 45 tỉ Euro (53 tỉ USD), trở thành công ty ghi âm âm nhạc lớn nhất trên thế giới và là công ty phát hành lớn thứ nhì thế giới. Bản quyền âm nhạc giờ đây đã trở thành thị trường béo bở và đẫm máu của nhiều nền tảng âm nhạc khác nhau.... Bài viết của Du Lê trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.
Bánh mì kẹp sâu cho bữa sáng, sữa gián và sữa ruồi luôn sẵn sàng phục vụ ở canteen và món cháo dế sẽ sưởi ấm những đêm mưa rét. Đây là những loại thực phẩm thân thiện với môi trường và hứa hẹn sẽ cách tân chế độ ăn uống "xấu xí" của loài người trong tương lai. Bài viết của tác giả Chủng Hạnh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.
Rồi cũng tới lúc chúng ta phải giảm bớt, hoặc dừng "giãn cách xã hội" tuỳ nơi, tuỳ lúc, tuỳ tình hình cụ thể, tuỳ cả năng lực hiểu biết cùng khả năng ứng phó và chịu đựng của nhà nước và người dân. Vấn đề là sắp tới chúng ta cần đối phó với kịch bản gì và biến chủng gì của Covid-19. Bài viết của tác giả Hữu Nghị trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần
Lao động nhập cư của Ấn Độ được cho là chịu ảnh hưởng nặng nề nhất mỗi lần có phong toả toàn quốc về Covid-19, bởi nó khiến họ mất việc làm và phải vượt hành trình vất vả rời phố về quê. Nhiều người đã trở lại khi tình hình tạm ổn, để rồi một lần nữa phải đối mặt với nguy hiểm quên bản thân. Bài viết của Tịnh Anh trên Tuổi trẻ cuối tuần.
Bài viết của tác giả Nguyễn Đức Lam trên tờ tuổi trẻ cuối tuần, chia sẻ những góc nhìn về vấn đề nhân phẩm và các thiết chế pháp lý qua lịch sử liên quan đến vấn đề này trong đại dịch.
Em Jazmin Alessandra Barahona Escobar (10 tuổi) được tiêm vaccine COVID-19 của Sinopharm tại Bệnh viện El Salvador ngày 23-9-2021. Ảnh: Reuters
Trả lời phỏng vấn một tờ báo Thụy Sĩ ngày 23-9, khi được hỏi khi nào chúng ta có thể trở lại cuộc sống bình thường, ông Stéphane Bancel - CEO của Moderna - cho biết: “Vào ngày này, năm sau, tôi cho là như thế”.
Theo ông Bancel, các nhà sản xuất vaccine sẽ sản xuất đủ vaccine để mọi người đều được tiêm trong vòng 12 tháng tới dù hiện nay chỉ khoảng 16 quốc gia trên thế giới đạt 70% dân số được tiêm vaccine đầy đủ. Các liều tiêm bổ sung (mũi 3 trở đi) sẽ sẵn sàng ở một mức độ nào đó và trẻ sơ sinh sẽ được tiêm vaccine.
Sự tự tin của nhà tỉ phú người Pháp điều hành Moderna về lượng vaccine cung ứng cho thế giới nhận được sự đồng tình của đối thủ Pfizer.
Ngày 26-9, trả lời phỏng vấn Đài ABC, CEO của Pfizer là Albert Bourla khẳng định không thiếu vaccine. Ông cho rằng tiêm liều đầu tiên (cho người chưa tiêm mũi 1) và tiêm mũi bổ sung thứ 3 (cho người đã tiêm mũi 2) có thể diễn ra đồng thời.
Theo Hãng Pfizer, đến tháng 9-2021, công ty đã sản xuất 2 tỉ liều vaccine và 500 triệu liều trong số này đã gửi đến các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
Từ nay đến cuối năm, ông Bourla nói sẽ sản xuất thêm 1 tỉ liều, nâng tổng số liều vaccine COVID-19 hãng sản xuất trong năm nay lên 3 tỉ. 1 tỉ liều vaccine này được gửi đến các nước có thu nhập thấp và trung bình theo kế hoạch từ trước.
Theo trang launchandscalefaster.org của Trung tâm Đổi mới sức khỏe toàn cầu Duke (Mỹ) do Quỹ Bill & Melinda Gates tài trợ nhằm cung cấp dữ liệu chất lượng cao về triển khai và mở rộng quy mô các can thiệp y tế trên toàn cầu, dự báo các nhà sản xuất vaccine sẽ cung ứng tổng cộng hơn 12 tỉ liều trong năm 2021.
Con số này tổng hợp từ công bố của các nhà phát triển vaccine nhưng có nhiều yếu tố không chắc chắn, do thiếu công bố từ nhà sản xuất vaccine của Trung Quốc, Nga.
Trên thị trường, trừ vaccine Janssen (Hà Lan - Bỉ) và CanSino (Trung Quốc) là 1 liều tiêm, đa số các loại còn lại là vaccine 2 liều, rất hiếm vaccine 3 liều.
Nếu thế giới dùng vaccine 2 liều, sẽ cần 11 tỉ liều để tiêm cho 70% dân số - ngưỡng đạt miễn dịch cộng đồng do tỉ lệ bao phủ vaccine đủ rộng để hạn chế sự lây lan và bảo vệ được những người không tiêm khỏi nhiễm bệnh.
Nếu các nhà sản xuất có thể đạt mục tiêu, thế giới sẽ có hơn 12 tỉ liều vaccine trong năm nay. Khi số vaccine này được phân bổ công bằng cho các nước trên toàn thế giới, nhu cầu tiêm cho 70% dân số của toàn thế giới có thể được đáp ứng trong năm nay.
Nhưng nhu cầu này có thể thay đổi nếu vaccine cho trẻ em được phê duyệt rộng rãi ở nhiều nước, làm thay đổi bức tranh về nhu cầu, khả năng đáp ứng của vaccine trong năm nay. Ngoài ra, một số nước sẽ tiếp tục dự trữ vaccine nhiều hơn nhu cầu thực tế để đề phòng rủi ro, làm giảm nguồn cung cấp tức thời cho các quốc gia khác.
Để đáp ứng nhu cầu của thế giới với hơn 12 tỉ liều cho năm nay, việc sản xuất vaccine phải tăng lên ở mức độ chúng ta chưa từng thấy trước đây. Tuy nhiên, dự báo, năng lực mở rộng sản suất vaccine không trải đều giữa các nhà sản xuất.
Nguồn cung năm 2021 chủ yếu do Pfizer/BioNTech và AstraZeneca dẫn đầu. Các chuyên gia của Trung tâm Đổi mới sức khỏe toàn cầu Duke dự báo trong năm 2022, vaccine công nghệ mRNA tiếp tục có ưu thế, chiếm phần lớn lượng vaccine được cung ứng. Tuy nhiên, Sinopharm và Sinovac cũng sẽ tăng đáng kể năng lực sản xuất vaccine công nghệ virus bất hoạt của mình.
Các nhà phân tích cho rằng trong bối cảnh nhiều quốc gia đang triển khai tiêm vaccine diện rộng, hiểu rõ bức tranh tổng quan về dự báo sản xuất, lịch cung ứng vaccine là rất cần thiết.
Nhưng điều này lại mù mờ, rời rạc, gây khó khăn cho việc đưa ra chính sách, ra quyết định về dự trữ vaccine hoặc các biện pháp khẩn cấp.
Ngày 22-9, Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo Mỹ sẽ mua thêm 500 triệu USD vaccine Pfizer/BioNTech, nâng tổng số vaccine Mỹ cam kết hỗ trợ lên 1,1 tỉ liều cho toàn thế giới. Mỹ cũng dành thêm 370 triệu USD để hỗ trợ các chiến dịch tiêm vaccine trên toàn cầu. Liên minh châu Âu (EU) cũng cam kết phân phối 500 triệu liều vaccine COVID-19 cho thế giới. Ngày 25-9, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố sẽ nâng số vaccine viện trợ cho các nước nghèo lên 120 triệu liều, gấp đôi so với cam kết trước đó. Trung Quốc cam kết cung cấp 2 tỉ liều cho toàn cầu đến hết năm nay.
Stay up to date
For any inquiries, please email us at hello@podcastworld.io