αγαμέμνων

Οιωνοί, κατάρες και μιάσματα∙ αποφάσεις των θεών από τη μία, ακραία ανθρώπινα πάθη από την άλλη: όλα ετούτα μαζί έχουν πλέξει τον φονικό ιστό που τυλίγει τον Αγαμέμνονα, ενώ εισέρχεται αποκαμωμένος στο λουτρό του. 

Κι ενώ ο θάνατος είναι το τελευταίο πράγμα που περνάει από το μυαλό του ήρωα, ο Αισχύλος έχει αριστοτεχνικά συνθέσει γύρω από τον μελλοθάνατο ατμόσφαιρα απειλητική, εκθέτοντας όλες τις παραμέτρους που οπλίζουν το χέρι της Κλυταιμνήστρας με το φονικό όπλο. 

Η συζυγοκτόνος βασίλισσα δεσπόζει με την παρουσία της σε ολόκληρη την τραγωδία. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η αναπαράστασή της ως ανατρεπτική, απειλητική, εξωφρενική; Σε δύο κυρίως επίπεδα καταδεικνύεται η υπέρβαση των ορίων εκ μέρους της: στο επίπεδο της γλώσσας και σε αυτό της σεξουαλικότητας.

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοι διαβαίνουν με το γρήγορο πλοίο τους τον απάνω κόσμο, όπως τους είχε δασκαλέψει η Κίρκη, η οποία φρόντισε για ένα καλό ταξίδι με ούριο άνεμο. Φτάνουν έτσι στα σύνορα του κάτω κόσμου στο τέλος του Ωκεανού. Ο Οδυσσέας εκεί μπροστά, στις πύλες του κάτω κόσμου, σκάβει με το σπαθί του ένα μεγάλο λάκκο- θυσιαστήριο και εκεί, αφού κάνει πρώτα χοές για τους νεκρούς με γάλα, μέλι, κρασί, νερό και αλεύρι προχωρά στη θυσία των προβάτων που του είχε δώσει η Κίρκη. Γεμίζει το λάκκο με το αίμα των ζώων και αυτό το ζεστό, μελανό αίμα κινητοποιεί αμέσως τις ψυχές που φτάνουν σαν σκοτεινό σύννεφο τρομοκρατώντας τον Οδυσσέα που τραβά το σπαθί του να επιβάλλει την τάξη. Η ψυχή του μάντη Τειρεσία λέει στον Οδυσσέα ότι ο Ποσειδώνας είναι οργισμένος μαζί του γιατί τύφλωσε τον γιο του Πολύφημο. Του λέει όμως ότι θα σωθεί τελικά, θα τιμωρήσει τους μνηστήρες και θα έχει ήρεμο τέλος, πλήρης ημερών. Οι σύντροφοι που του απέμειναν θα σωθούν κι αυτοί, αν δεν πειράξουν τις ιερές αγελάδες του Ήλιου που θα βρουν στο δρόμο της επιστροφής. Έπειτα εμφανίζεται η ψυχή της μητέρας του και ο Οδυσσέας συντρίβεται που δεν μπορεί να την αγκαλιάσει σφιχτά αφού δεν έχει ύλη ως ψυχή. Στη συνέχεια εμφανίζονται κι άλλες διάσημες γυναίκες, όπως η Τηρώ, η Αντιόπη, η Αλκμήνη, η Μεγάρη, η Επικάστη (=Ιοκάστη), η Χλώρη, η Λήδα, η Αριάδνη...Έρχονται μετά οι ψυχές των ανδρών. Ο Αγαμέμνων ομιλεί στον Οδυσσέα για το φρικτό του θάνατο. Ο Αχιλλέας του λέει ότι θα προτιμούσε να είναι δούλος του πιο φτωχού αγρότη, παρά βασιλιάς των ψυχών στον Άδη. Εμφανίζονται επίσης οι ψυχές του Αίαντα, του Μίνωα, και οι ψυχές του Τάνταλου, του Σίσυφου και του Ηρακλή. Ακολουθεί η επιβίβαση του Οδυσσέα και των συντρόφων του στο πλοίο και η πορεία τους προς τον κόσμο των ζωντανών.

O Τηλέμαχος και η Αθηνά/Μέντορας με τους είκοσι νεαρούς ναύτες αφήνουν πίσω τους τα βαθυγάλανα νερά και φτάνουν στην Πύλο. Μόλις χαράζει η μέρα, την ώρα που η ροδοδάχτυλη Αυγή βάφει τον ουρανό με χρυσά, πορφυρά και ρόδινα χρώματα, ο  βασιλιάς Νέστωρας με όλο τον λαό της Πύλου, 4500 άνθρωποι μας λέει ο Όμηρος, προσφέρει θυσία- εκατόμβη στον Ποσειδώνα. Θυσιάζουν δεκάδες μαύρους ταύρους, εκεί, στο τεράστιο ακρογιάλι της Βοϊδοκοιλιάς,  που δένουν το πλοίο τους οι ναύτες του Τηλέμαχου. Ο βασιλιάς της Πύλου Νέστωρ, οι γιοι του και ο λαός της Πύλου υποδέχονται με χαρά στο τραπέζι τους δύο ξένους, τον Τηλέμαχο και την Αθηνά - Μέντορα. Αυτή είναι η πρώτη γραπτή αναφορά στην έννοια της φιλοξενίας στον Δυτικό κόσμο και βρίσκεται μέσα στην Οδύσσεια του Ομήρου, το θεμελιώδες έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αφού φάνε και πιούνε και ο Νέστωρ και οι άλλοι μαθαίνουν ποιοι είναι οι ξένοι, ο σοφός Νέστωρ ανταποκρίνεται στο αίτημα του Τηλέμαχου να του μιλήσει για την τύχη του Οδυσσέα, μετά την άλωση της Τροίας. Ο Νέστωρας θυμάται πρώτα τους νεκρούς συντρόφους που έπεσαν στην ιερή Τροία όπως οι Αίας, Αχιλλέας, Πάτροκλος, Αντίλοχος και άλλοι, κι έπειτα αναφέρεται στα πάθη και στα βάσανα που πέρασαν. Λέει στον Τηλέμαχο ότι μετά την αναχώρηση του από την Τροία για την Πύλο δεν είδε ξανά τον Οδυσσέα με τον οποίο είχαν στενή φιλία και συμφωνούσαν σε όλα τα κρίσιμα θέματα του πολέμου. Μιλάει ακόμα για τους Αχαιούς που έφτασαν στις πατρίδες τους, όπως ο Αγαμέμνων, ο Μενέλαος, ο Διομήδης, ο Φιλοκτήτης, ο Ιδομενέας, οι Μυρμιδόνες και άλλοι. Ο Νέστωρ συμβουλεύει τον Τηλέμαχο να αντιμετωπίσει τους μνηστήρες με τη βοήθεια της Αθηνάς. Με συνοδό το γιο του Νέστωρα, Πεισίστρατο, ο Τηλέμαχος αναχωρεί την επόμενη πρωί πρωί, με άρμα για τη Σπάρτη.