geletterdheid

In het najaar van 2019 besluit de Tweede Kamer over de vraag of digitale geletterdheid daadwerkelijk in het curriculum terugkomt in de vorm van kerndoelen. Waarom is het nodig om digitale geletterdheid een vaste plek in het onderwijs te geven? En waarom nu? Daarover gaat het in deze Kennisnet-podcast.

In deze podcast spreekt Remco Pijpers, strategisch adviseur bij Kennisnet, met Kunna Smit, lid van het ontwikkelteam digitale geletterdheid van Curriculum.nu, en Hans de Vries, procesbegeleider van het ontwikkelteam en werkzaam voor SLO.

Meer horen over digitale geletterdheid? Beluister ook de podcast met Allard Strijker van SLO en Maaike Heitink van de Universiteit Twente over hoe we digitale geletterdheid bij leerlingen kunnen meten.

Jean-Jacques Rousseau, de Zwitserse Verlichtingsfilosoof uit de 18e eeuw, heeft grote invloed gehad op hoe er tegen het opvoeden van kinderen wordt aangekeken. Hij is vooral bekend met zijn boek 'Emile’, dat nog steeds wordt gelezen. Wat kunnen we van Rousseau leren over de leerling in de digitale samenleving? We stelden de vraag aan filosoof Daan Roovers. 

"We denken vandaag de dag dat kinderen heel veel aan kunnen", zegt ze. "Dat ze vroeg mondig en vroeg wijs zijn. Maar komt bepaalde informatie niet te vroeg voor ze? Wat kinderen bijvoorbeeld in het Jeugdjournaal zien, kunnen ze totaal niet relateren aan de wereld waarin ze leven. Als ouder of leraar hoef je niet alles bij kinderen weg te houden, maar we kunnen daar wel voorzichtiger in zijn.” 

‘’Het gesprek over het digitale leven van leerlingen in het hier en nu, moet veel meer gewicht krijgen.” Dat zegt pedagoog Joop Berding, in gesprek met Remco Pijpers in deze Kennisnet podcast over leerlingen in de huidige digitale samenleving. Berding laat zich hierbij inspireren door pedagoog Janusz Korczak.   

Joop Berding is pedagoog, docent en onderzoeker op Hogeschool Rotterdam en auteur van het boek ‘Ik ben ook een mens’. Daarnaast is hij Korczcak-kenner.

Grondlegger kinderparticipatie

Janusz Korczak was een Poolse-Joodse pedagoog, die ook wel de grondlegger van de kinderparticipatie wordt genoemd. In 1919 formuleerde hij, ver voor het officiële Verdrag over de rechten van het kind, zijn ‘Grondwet over de rechten van het kind’. Daarin staat onder andere:

• dat een kind recht heeft op de dag van vandaag
• dat een kind het recht heeft te zijn wie het is.

In 1912 stichtte hij een weeshuis, waarmee hij zijn ideaal in de praktijk bracht. Kinderen betrok hij bij de dagelijkse gang van zaken, onder andere door het instellen van een kinderparlement, en het oprichten van een krant - de eerste ter wereld waarvan de redactie geheel uit kinderen bestond. De geschiedenis van deze ‘kinder-republiek’ kende een verdrietig einde. In 1942 werden alle inwoners van het weeshuis vanuit het getto van Warschau naar Treblinka getransporteerd. Korczak kreeg de kans te ontsnappen, maar hij koos ervoor tot het einde bij de kinderen te blijven.

Wat zou Korczak aanspreken uit onze digitale tijd?

"Korczak was voor het meedoen van kinderen,” zegt Berding. “Hij was iemand die, als hij nu zou leven, de uitvinder kon zijn van sociale media. Hij zou er enthousiast over zijn omdat ze kinderen de mogelijkheid geven zelf internetpagina’s te maken. Zijn krant, de Kleine Revue, zou zeker een Facebook-pagina hebben gekregen. Tegelijkertijd vond hij een kindgerichte en gemeenschapsgerichte cultuur belangrijk, een cultuur waarin kinderen volledig tot hun recht komen. Maar wel binnen een zo rechtvaardig mogelijke samenleving.”  

Berding vraagt zich af of sociale media wel zo kind- en gemeenschapsgericht zijn. “Janusz Korczak zou kritisch zijn. Tellen kinderen werkelijk mee voor sociale media-bedrijven? De advertenties die kinderen over zich heen krijgen, spreken boekdelen.”