ljósmyndun

Faye Schulman var pólsk gyðingastúlka sem slapp undan klóm Nasista í seinni heimstyrjöldinni vegna ljósmyndakunnáttu sinnar. 
Hún líkt og fleiri gyðingar, gekk til liðs við sovéska skæruliða. Íklædd pardusloðfeldi og með riffilinn og myndavélina að vopni dvaldi hún tvö ár í skóginum.  Ljósmyndir hennar eru einstakar og mikilvæg söguleg heimild.

Hin sænska Emma Schenson  var fyrsti ljósmyndarinn til að opna stofu í hinni sögufrægu borg Uppsala. 
Saga dómkirkjunnar, frægir vísindamenn og jafnvel stórbruni tengjast sögunni um Emmu. Og svo þekkja bæði Linda og Lolla borgina.

Zanele Muholi frá Suður Afríku kallar sig ekki ljósmyndar heldur aktívista.  
Við kíktum á yfirstandandi sýningu  Muholis á Listasafni Íslands sem fjallar bæði um ranglæti og ofbeldi gangvart hinsegin fólki í Afríku en líka um samhug, ást og stolt.

Lee Miller var ljósmyndari sem átti mörg líf. Hún fór frá því að vera módel í New York yfir að mynda  átök í seinni heimstyrjöldinni í návígi, nokkuð sem fáir kvenkyns stríðsljósmyndarar gerðu. 
Ævi hennar var  ævintýraleg og verkin hennar mjög eftirminnileg.

Frænkurnar Elsie Wright og Frances Griffiths voru bara  táningar þegar þær tóku saman fimm ljósmyndir í fallegum gróðurlundi í smá þorpinu Cottingley í West Yorkshire í Englandi. 
Þær urðu heimsfrægar sem og bærinn þeirra og myndirnar sköpuðu umtal og deilur frá birtingu þeirra árið 1920 langt fram á 20 öldina.

Pólski ljósmyndarinn Zofia Rydet varð  frægust fyrir þá brjálæðislegu hugmynd sem hún fékk árið 1978; að ljósmynda öll heimili í landinu. 
Þá var hún 67 ára gömul en setti það alls ekki fyrir sig. Hún myndaði í meira en hundrað þorpum og skildi eftir sig stórkostlegt myndasafn sem vottar um hverfandi heim.

Ljósmyndarinn Grace Robertson tók ljósmyndir á eftirstríðsárunum sem vöktu gleði og vellíðan. 
Verk hennar voru þó alls ekki grunhyggin og í dag telst hún til frum femínista þar sem viðfangefni hennar var mest veröld kvenna.

Breska viktoríudaman  Alice Seeley Harris hafði engan sérstakan áhuga á að verða ljósmyndari þegar hún gerðist trúboði í Kongó.  
Ljósmyndir hennar af þjáningu íbúanna urðu þó sögulegar myndir sem spiluðu lykilhlutverk í að hrekja frá völdum nýlenduherrann Leopold II, konung Belgíu. 
Geri nú aðrir betur!

Hún var New York stelpa, fædd inn í heim tónlistar og markaði sér sinn sess þar sem ljósmyndari á sama tíma og rokkið var að trylla nýja kynslóð. 
Linda giftist Bítlinum Paul McCartney og stór hluti af þeirra lífi var á vegum úti í tónleikaferðalögum. Ljósmyndabókin hennar „Roadwork“ fær sérstaka athygli í þessum þætti.

Hún fór á alla kleifa tinda landsins, alla jökla og hvern slóða sem hægt var.
 Þetta var fjallgeitin og landslagsljósmyndarinn Ingibjörg Ólafsdóttir sem eyddi öllum sínum aurum í filmur, framköllun og útivist. Myndir hennar voru í tímaritum, á póstkortum og dagatölum og kannski uppá vegg heima hjá Lollu í Skagafirði.

Hverjar erum við? Hvaðan komum við, hvert erum við að fara og af hverju erum við eitthvað að tjá okkur um konur í tónlist og ljósmyndun?
Vegna fjölda áskorana (ekki bara út af því að Linda var búin að vera á safnamannaskralli á austfjörðum og ekki tilbúin með næsta handrit) þá ætlum við að segja aðeins frá okkur sjálfum. 
Það koma við sögu hópferðir á þungarokkstónleika, mixteip, gæruvesti, tjaldútilegur á Snæfellsnes og Tom Jones. 

Vivian var stórkostlegur ljósmyndari sem vann fyrir sér sem barnfóstra. 
Teinrétt í alltof stórri kápu og skóm þræddi hún bæði breið borgarstræti og nöturleg skúmaskot í leit að sögum. Hún hins vegar sýndi engum verkin sín og stærsti hlutinn af filmum hennar voru óframkallaðar þegar hún dó. Í dag er enn verið að slást um verkin hennar

„Þessi stelpa hættir ekki fyrr en hún er búin að blinda mig“ sagði Gandhi einhvertímann þegar hann var orðinn leiður á flassinu hennar Homai Vyarawalla. Hún var fyrsti konan í Indlandi sem starfaði sem fréttaljósmyndari og þekkt undir dulnefninu Dalda 13. Hún myndaði helstu stórviðburði í sínu landi, lítil snaggaraleg kona á reiðhjóli, klædd í sarí með þunga myndavél á öxlinni.

Shadi Ghadirian er listljósmyndari í heimalandi sínu Íran. Í verkum sínum fjallar hún iðulega um mannréttindi og stöðu kvenna þrátt fyrir gríðarlega strangar reglur um tjáningarfrelsi. Heimilisstörfin, kvennlíkaminn, tabú hlutir og stríð er allt að sjá í verkum hennar sem eru öll unnin inní stúdíói.

Konurnar í skugganum eru 19. aldar ljósmyndarar frá Íslandi, Danmörku og Færeyjum sem sagt er frá á ljósmyndasýningunni „Í skugganum“ sem stendur nú yfir í Þjóðminjasafninu. Hlaðvarpssysturnar  Lolla og Linda skruppu í hús hámenningarinnar og ræða um ljósmyndir og líf  þessar kvenna innan um hefðarfólk,  indjána og þræla. Hvernig svo  hönnun á klósetti blandast inni í þetta samtal er ofar okkar eigin skilningi.

Tina Modotti var ástríðu ljósmyndari og ákafur byltingarmaður sem skildi eftir sig lítið en merkilegt myndasafn. 
Slóð Tinu er þvert yfir heimsálfur og líf hennar ævintýri líkast.

Ástralski ljósmyndarann Anne Geddes skaust upp á stjörnuhimininn uppúr 1990 með ofur rómantískum myndum sínum af ungabörnum sofandi inn í blómum eða liggjandi á graskeri. Hrifnæmnin hríslaðist um almúgan sem keypti bækur og dagatöl í milljónum eintaka. Anne ætlaði alltaf að verað heimsfrægur ungabarnaljósmyndari og varð það sannarlega.

Julia Margaret Cameron fæddist áður en ljósmyndatæknin var fundin upp. 
Þegar hún byrjar að mynda var hún að skapa list og lét miskunarlausa gagnrýni ljósmyndara ekki á sig fá. Meðan Darwin hrósar manni og Lísa í Undralandi vill sitja fyrir á mynd eru manni allir vegir færir.

Þjóðin var full af spenningi  þegar sólmyrkvi sást á Íslandi árið 1954. 
Áhugaljósmyndarinn Anna Þórhallsdóttir hafði skilið myndavél sína eftir heima en varð svo upprifin að hún stökk inní næstu ljósmyndavöruverslun til að fá lánaða myndavél og smellti af 8 myndum. Myndirnar þóttu einstakar og Anna lifði í frægðarsól þessara mynda alla ævi.

Hún er ein af stóru nöfnunum í vestrænni ljósmyndasögu og brautryðjandi í faginu. Hún myndaði gjarnan furðulegt fólk sem hún fann í afkimum samfélagsins eins og sirkusfólk, dverga, risa, tvíbura, þríbura, fólk á nektarnýlendum eða úr transveröldinni  svo fátt eitt sé nefnt. 
Þetta er engin önnur en hin ameríska Diane Arbus. Hún er heimsþekkt og verk hennar margbirt og margumtöluð og skilgreind frá ólíkum sjónarhornum.