muzyka ludowa

Trochę kolęd, kilka piosenek biesiadnych, ogniskowe szlagiery, „Sto lat”, uzależniony od pokolenia zbiór przebojów muzyki popularnej. Onieśmieleni śpiewaniem, granie na instrumentach zostawiamy „profesjonalistom”. Muzykowanie jest w Polsce zajęciem niszowym, a zarazem przedmiotem marzeń wielu osób. Którędy wejść do tego świata? Czy drzwi muzyki tradycyjnej dobrze się do tego nadają? ► O zaletach, problemach i wyzwaniach związanych z edukacją muzyczną opartą na tradycyjnych wzorcach opowiadają: Violetta Łabanow-Jastrząb – klawesynistka, animatorka życia muzycznego, prezes Fundacji „Muzyka jest dla wszystkich”, która realizuje szereg działań programów związanych z edukacją muzyczną, Katarzyna Rosik – uczennica wiejskich śpiewaczek i muzykantów, koordynatorka projektu Laboratorium Zabaw Tradycyjnych, redaktorka portalu muzykatradycyjna.pl, członkini Forum Muzyki Tradycyjnej, Mateusz Smoczyński – wykształcony klasycznie skrzypek jazzowy, kompozytor, współzałożyciel Atom String Quartet, od 2017 roku prowadzi klasę skrzypiec jazzowych oraz world na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, Maria Stępień – absolwentka Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi na kierunkach skrzypce oraz muzykoterapia. Od 2011 r. zajmuje się polską muzyką tradycyjną; skrzypaczka w ludowej Kapeli Dobrzeliniacy, a także w zespołach Kożuch, Radical Polish Ansambl, Raraszek, Trancexpress oraz Lunaria; prowadzi zajęcia dla dzieci i dorosłych oparte na tańcach i zabawach tradycyjnych z elementami muzykoterapii oraz warsztaty gry ludowej na skrzypcach. ► Podcast zrealizował Michał Nowak – dziennikarz, filozof, klarnecista ► Więcej: – Laboratorium Zabaw Tradycyjnych https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/laboratorium-zabaw-tradycyjnych-2023-materialy/ – Mały Kolberg https://www.akademiakolberga.pl/project/malykolberg/ – Fundacja „Muzyka jest dla wszystkich” https://www.muzykajest.pl/ – Mateusz Smoczyński https://www.smoczynski.pl/ ► Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej w ramach programu muzykatradycyjna.pl prowadzonego przez Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego w Narodowymi Instytucie Muzyki i Tańca. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Opowieść o tym, jak niedoskonałe nagrania mogą być doskonałym narzędziem uruchamiającym naszą wyobraźnię. ☛ Juozas Gaudynas to chyba jedyny znany, chyba dudziarz z Suvalkiji. ☛ Pocztówkę przesłał Piotr Fiedorowicz, skrzypek, dudziarz współzałożyciel zespołów Biele, Chłopcy z Nowoszyszek, Otako i Dautenis, od lat eksplorujący, dokumentujący i inspirujący się muzyką tradycyjną z Suwalszczyzny, członek stowarzyszenia Krusznia. ☛ Realizacja: Piotr Fiedorowicz Mastering: Adam Mart ☛ Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej w ramach programu muzykatradycyjna.pl prowadzonego przez Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego w Narodowymi Instytucie Muzyki i Tańca. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Jej zawdzięczamy wiele melodii, przyśpiewek, barwnych opowieści o muzyce i jej wykonawcach. Postać charakterna i bezkompromisowa. Jest jedną z głównych mistrzyń Taboru Kieleckiego w Sędku, nauczycielek Tęgich Chłopów i bez wątpienia najważniejszą śpiewaczką Kielecczyzny. O życiu wie wszystko. W rozmowie opowie o wojnie, polityce, wsi, życiu sąsiedzkim, wiejskiej architekturze, o losie kobiet, o dzieciach, ale też o weselach, złych ludziach, o miłości i starości, o czasach dawnych i nowych. I o tym, co kocha – tańcu, muzyce, śpiewie. • Rozmowę z Marią Kowalik, śpiewaczką i jedną z najbarwniejszych postaci Sędka (woj. świętokrzyskie), przeprowadziła Dorota Murzynowska, bębnistka, antropolożka i animatorka kultury, a gdy grają inni – zamiłowana tancerka. • Wykorzystano nagrania: – Sędkowianin, wyk. Tęgie Chłopy, album „Wesele!”, wyd. Wodzirej, 2017 – Śpiwa Kowalikowej, wyk. Tęgie Chłopy, album „Dansing”, wyd. Muzyka Odnaleziona, 2015 • Podcast zrealizowała: Dorota Murzynowska – bębnistka, antropolożka i animatorka kultury, a gdy grają inni – zamiłowana tancerka. Uczestniczka i animatorka wielu wydarzeń popularyzujących muzykę tradycyjną in crudo (w surowej wersji, bez unowocześniania), szczególnie w ramach Stowarzyszenia Dom Tańca. Spiritus movens Ambasady Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie – miejsca spotkań, warsztatów i dyskusji, dedykowanego muzyce i kulturze wiejskiej. Mastering: Adam Mart • Polecamy: – film Maria Kowalik, prod. Akademia Kolberga 2015 https://www.youtube.com/watch?v=JskbVoTGK8A – Maria Kowalik i Tęgie Chłopy https://www.youtube.com/watch?v=hISwmhNoaso – KOBIETY ǀ Spotkanie IX – Opowiadanie świata – Maria Kowalik https://www.youtube.com/watch?v=SnIHqWeooCE – Maria Kowalikowa – Przyśpiewki dla Stanisława YouTube... – Orkiestra Taborowa / Maria Kowalik / Stanisław Witkowski / Tabor Kielecki w Sędku 2015 https://www.youtube.com/watch?v=9lSb5uEFHZ0 – Szlakiem Kolberga https://vod.tvp.pl/programy,88/szlakiem-kolberga-odcinki,280366/odcinek-44,S01E44,328366 *Tabor Domu Tańca https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/letnie-tabory-domu-tanca/ • Na zdjęciu: Maria Kowalik (ur. 1928) i Dorota Murzynowska przed domem śpiewaczki. Sędek (woj. świętokrzyskie) 2023. Fot. Dorota Murzynowska

Od kłębka do nitki, czyli powieść o tym, jak z fragmentarycznych i chaotycznych zapisów udało się odzyskać melodię walca po muzykancie Bykasie z Sejn. ☛ Pocztówkę przesłał Piotr Fiedorowicz, skrzypek, dudziarz współzałożyciel zespołów Biele, Chłopcy z Nowoszyszek, Otako i Dautenis, od lat eksplorujący, dokumentujący i inspirujący się muzyką tradycyjną z Suwalszczyzny, członek stowarzyszenia Krusznia. ☛ Realizacja: Piotr Fiedorowicz Mastering: Adam Mart ☛ Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej w ramach programu muzykatradycyjna.pl prowadzonego przez Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego w Narodowymi Instytucie Muzyki i Tańca. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Archaiczna muzyka dudziarzy wielkopolskich – niegdyś powszechna we wsiach centralnej, południowo-zachodniej i południowej Wielkopolski – przetrwała dziesięciolecia kulturowych zmian i doczekała się powrotu na potańcówki i wesela. W rozmowie pojawiają się odpowiedzi na pytania, gdzie dziś można usłyszeć muzykę dudziarską, skąd wzięli się dudziarze w Poznaniu, a także wiele innych historii. Rozmowę z Romualdem Jędraszakiem, mistrzem gry na dudach wielkopolskich, nauczycielem i popularyzatorem wielkopolskiej muzyki tradycyjnej, przeprowadził Karol Majerowski, trębacz i dudziarz wielkopolski, jego uczeń. • Wykorzystano nagrania: – „Oberek lotany”, wyk. Romuald Jędraszak (dudy wielkopolskie), nagr. z płyty „Romuald Jędraszak. Portret dudziarza wielkopolskiego”, wyd. Szamotulski Ośrodek Kultury, 2018 – „Oberek od Stęszewa”, wyk. Romuald Jędraszak (dudy wielkopolskie), Karol Majerowski (dudy wielkopolskie), nagr. Karol Majerowski, 2023 – „Wiwat przyjacielski”, wyk. Kapela Dudziarzy Wielkopolskich, nagr. z archiwum Radia Poznań – „Oberek”, wyk. Kapela Korzenie, Romuald Jędraszak (dudy wielkopolskie), Tomasz Kiciński (skrzypce podwiązane), Przemysław Wawrzyniak (bębenek obręczowy), z płyty Grajcie dudy, dudy wielkopolskie, wyd. własne Kapeli Korzenie, Poznań 1998 – „Oberek Motała”, wyk. Romuald Jędraszak (dudy wielkopolskie), Marcin Jędraszak (skrzypce podwiązane), nagr. z płyty Romuald Jędraszak. Portret dudziarza wielkopolskiego, wyd. Szamotulski Ośrodek Kultury, 2018 • Polecamy: – dudziarze.pl – Tabor Wielkopolski http://taborwielkopolski.pl/ Źródła: – Jadwiga i Marian Sobiescy, Polska Muzyka Ludowa i jej problemy – Jadwiga Sobieska, Ze studiów nad folklorem muzycznym Wielkopolski • Podcast zrealizował: Karol Majerowski Mastering: Adam Mart

O dźwiękach spoza klawiatury. Pocztówkę dźwiękową przesłał Mateusz Kowalski, skrzypek, multiinstrumentalista, śpiewak ☛ Realizacja: Katarzyna Rosik, Adam Mart Koordynacja zadania: Julita Charytoniuk Fot. Grzegorz Domański ☛ Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2023 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Rozmowa o życiu w pieśni śpiewaczek i polaniorek. O tym jak na przestrzeni ich życia funkcjonowała pieśń regionu Żywiecczyzny, kiedy była śpiewana, tworzona oraz jak była uczona. Jest to droga od pieśni śpiewanych maleństwu na uspokojenie, kołysanek poprzez pieśni młodych dziewcząt przy pracy na polanie, pstorałek, pieśni pobożnych maryjnych weselnych czy oczepinowych.  • Rozmowę z Zofią i Józefą Sordyl, śpiewaczkami i polaniorkami z Żywiecczyzny, przeprowadziła Brygida Sordyl, etnomuzykolożka, skrzypaczka i śpiewaczka ludowa. • Podcast zrealizowała: Brygida Sordyl Mastering: Adam Mart • Podkast został zrealizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2023 r. • Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Na dawnej lubelskiej wsi muzyka i śpiew były wszechobecne. Towarzyszyły codziennym czynnościom, świętowaniu, obrzędom. Śpiewano przy pracy, na majówkach, pogrzebach i weselach. W każdej niemal wsi była orkiestra dęta, skrzypków i bębnistów też nie brakowało, zatem i zabawy organizowano dosyć często, w wiejskich chatach, a choć miejsca nie było wiele, tańcowali wszyscy. Było biednie, ale wesoło. • O dzieciństwie, młodości, śpiewie i tańcu, o piórzaczkach, prządkach, zabawach i weselach opowiada Janina Chmiel – wybitna śpiewaczka, tancerka i gawędziarka z Wólki Ratajskiej. • Rozmowę przeprowadziła Marta Graban-Butryn, folklorystka, etnolożka, uczennica wiejskich śpiewaków i muzykantów. • Wykorzystano nagrania: – Kołys mi się, kołys, trad., wyk. Janina Chmiel, Muzyka źródeł, „Od narodzin do śmierci” , wyd. Polskie Radio 2006. – Mamo, mamo, mamuniu moja, trad., wyk. Janina Chmiel, Anna Chmiel, Krzysztof Butryn, „Na rozstajnych drogach”, wyd. Wydawnictwo Stara Droga 2012. – Jedzie, jedzie Pan Zedman, trad. zabawa dziecięca, wyk. Janina Chmiel, nagranie M. Graban-Butryn – Chodź kureczko tańcować, trad. Zabawa dziecięca, wyk. Janina Chmiel, nagranie M. Graban-Butryn – Pada deszczyk, pada, trad., wyk. Janina Chmiel, „Festiwal muzyki tradycyjnej Na rozstajnych drogach”, wyd. Fundacja Stara Droga 2019. – Wesele, wesele, wyk. Janina Chmiel, Anna Chmiel, Marta Graban-Butryn, Krzysztof Butryn, Zbigniew Butryn, „Na rozstajnych drogach”, wyd. Wydawnictwo Stara Droga 2012. – Zasiała nam się drobna rutejka, trad., wyk. Janina Chmiel, „Spod niebieskiej góry. Muzyka Roztocza”, wyd. In Crudo 2009. – Szła sierota przez wieś, wyk. Janina Chmiel, „Na rozstajnych drogach”, wyd. Wydawnictwo Stara Droga 2012. – Na zielonej łące sierota płakała, trad., wyk. Janina Chmiel, Anna Chmiel, „Spod niebieskiej góry. Muzyka Roztocza”, wyd. In Crudo 2009. – Na rozstajnych drogach, trad., wyk. Janina Chmiel, Zbigniew Butryn, „Na rozstajnych drogach”, wyd. Wydawnictwo Stara Droga 2012. • Polecamy: – SoundCloud/Janina Chmiel https://soundcloud.com/janinachmiel – Janina Chmiel – koncert Nowa Tradycja 2014 https://www.youtube.com/watch?v=SzoToCxgm7U – Janina Chmiel z Kapelą Butrynów i Włodek Pawlik – koncert re:tradycja https://www.youtube.com/watch?v=tRXesYjjSPs – KOBIETY ǀ Spotkanie X – Śpiewanie z miłości do świata – Janina Chmiel https://www.youtube.com/watch?v=c6uUPyiYqTE – Janina Chmiel i Skubas – Kołysz mi się kołysz https://www.facebook.com/watch/?v=585170785594835 • Nagranie i montaż: Marta Graban-Butryn Mastering: Adam Mart • Podkast został zrealizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2023 r. • Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Przez kilka dni w roku w niewielkim Sędku bije muzyczne serce Kielecczyzny. Kiedyś odbywał się tam Tabor Kielecki, gromadzący tłumy miejscowych i przyjezdnych, rozkochanych w śpiwach i chłopach. Teraz też co roku można przyjechać tam na potańcówkę od kilku lat organizowaną w ramach Kieleckiej Szkoły Tradycji (Akademia Kolberga) przez Stowarzyszenie Sami Swoi z Sędka. W dziesięciolecie pierwszego taboru w Sędku zapytaliśmy jego organizatorów o to, czym jest tabor, jak się go organizuje i dlaczego chcą wciąż wracać do Sędka.  ■ Rozmowę z Dorotą Murzynowską i Marcinem Żytomirskim z warszawskiego Stowarzyszenia Dom Tańca i zespołu Tęgie Chłopy przeprowadziła Marta Derejczyk ■ Wykorzystano nagrania: – Potańcówka dziesięciolecia, Sędek, 5.08.2023, real. Marta Derejczyk – Maria Gałka, Oj dziewczyno (polka), real. Maniucha Bikont, Dorota Murzynowska – Maria Kowalik, spotkanie w domu śpiewaczki w sierpniu 2023 r., real. Marta Derejczyk – Marian Matok, Jedzie wóz, real. Marcin Żytomirski ■ Polecamy: – Stowarzyszenie Dom tańca https://domtanca.art.pl/ – archiwalna strona Taboru Kieleckiego https://www.taborkielecki.pl/ – rozmowę o płycie „Śpiewa Maria Gałka” https://www.polskieradio.pl/377/7675/artykul/2452710,spiewa-maria-galka-stowarzyszenia-dom-tanca – Kielecka Szkoła Tradycji https://www.facebook.com/KieleckaST – Stowarzyszenie Sami swoi w Sędku

Spora część muzyków uprawiających obecnie muzykę tradycyjną, zaczynało swoją edukację w szkole muzycznej. Niektórzy kończyli ją po kilku latach, inni – choć jest ich zdecydowanie mniej – osiągali pełne akademickie wykształcenie. Czy zdobywane latami szlify w wykonywaniu muzyki klasycznej pomagają grać ludową nutę, czy raczej stanowią zbędny bagaż, który należy zostawić, ruszając w ślady wiejskich mistrzów? Między innymi o takim doświadczeniu z Marią Stępień – skrzypaczką i animatorką działań związanych z muzyką ludową, współtwórczynią zespołów: Dobrzeliniacy, Kożuch, Lunaria, Radical Polish Ansambl, Maciej Filipczuk i Goście Weselni – rozmawiał Marcin Lorenc. ■ Wykorzystano nagrania: 1. „Geranoi II”, wyk. RPA [Radical Polish Ansamble], wyd. Bôlt Records, Warszawa XII 2019 2. „Kujawiak Łowicki”, wyk. Dobrzeliniacy, wyd. fundacja Muzyka Zakorzeniona, Warszawa 2022
 3. „Od Klejnasa”, wyk. Kożuch, wyd. fundacja Muzyka Zakorzeniona, Warszawa 2022 ■ Montaż: Marcin Lorenc Mastering: Lucyna Wielopolska Lorenc Polecamy: – Maria Stępień facebook.com/stepienmari/ instagram.com/maria.stepien.ms/ – Kapela Dobrzeliniacy https://www.facebook.com/kapela.dobrzeliniacy – Lunaria instagram.com/lunaria.tradi/ – Radical Polish Ansamble facebook.com/radicalpolishansambl Fot. Patryk Petersson ■ Koordynacja zadania: Julita Charytoniuk ■ Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2023 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

W maju pod kapliczkami przydrożnymi zbiera się społeczność, by śpiewać pieśni maryjne. W Górze Świętej Małgorzaty co tydzień przy kościele na górce Orkiestra Dęta z Góry Świętej Małgorzaty gra pieśni majowe na cześć i chwałę Matki Boskiej. Spontanicznie wybiera się także do okolicznych miejscowości, by zagrać pod kapliczkami przydrożnymi. Wzorem Orkiestry poszła Kapela Witaszewiacy, która również kontynuuje ten zwyczaj. W audycji usłyszymy także trębacza Józefa Oleskiego, który co roku przez cały maj grał dwa razy dziennie – rano i wieczorem – pieśni maryjne na górce przy kościele. ▲ Rozmowę z trębaczem Józefem Oleskim i bębnistą Stanisławem Bagrowskim przeprowadziła Joanna Skowrońska. ▲ Więcej na: akademiakolberga.pl, muzykatradycyjna.pl

Współczesny człowiek za wszelka cenę chce odsunąć od siebie myśl o nieuchronnie czekającej go śmierci. Nawet wtedy, kiedy staje ona przy drodze jego życia, zabierając mu bliższych czy dalszych ludzi. Ból, który towarzyszy takim momentom, wydaje mu się nie do uniesienia i nie do przetrawienia. By odsunąć cierpienie, robi wszystko, by śmierć zunifikować i uprzemysłowić, licząc, że boleć będzie mniej. W efekcie zostaje mu bardzo mało czasu na uporanie się z traumą rozstania. O strategiach na spotkanie ze śmiercią, jakie stosowali nasi wiejscy przodkowie, i o tym, jak przekazane przez nich tradycje mogą uzbrajać nas na to doświadczenie, a wreszcie o własnych poszukiwaniach muzyki tradycyjnej, opowiada antropolożka i śpiewaczka Marta Tarnowska. ▲ Rozmowę z Martą Tarnowską, śpiewaczką, antropolożką kultury, socjolożką, animatorką kultury, przeprowadził Marcin Lorenc ▲ Program Akademia Kolberga jest realizowany we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca w ramach zadania „Akademia Kolberga 2022” prowadzonego przez Forum Muzyki Tradycyjnej oraz Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Projekt jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Ziemia radomska to absolutnie wyjątkowa kraina na tle polskich krain nizinnych. Etnografów i etnologów może zachwycić bogactwem swoich tradycji. Dla tych, którzy szukają jeszcze żywej obrzędowości i towarzyszącej jej niezywkłej muzyki, nie pozbawionych prastarego kontekstu, okolice Radomia cały czas są celem wędrówek. Tutaj znajdziemy jeszcze muzykantów czy śpiewaczki, od których można w relacji mistrz – uczeń przejąć niezwykłe melodie.  Ziemia radomska to wreszcie ojczyzna zawziętych tancerzy, czego doświadczymy podczas tamtejszych zabaw. O poszukiwaniu muzyki tradycyjnej i odkrywaniu radomszczyzny opowiada tancerz i animator, Czesław Pióro. ▲ Rozmowę z Czesławem Pióro, zawziętym tancerzem, animatorem kultury, współtwórcą Radomskiej Szkoły Tradycji i Radomskiej Inicjatywy Oberkowej, przeprowadził Marcin Lorenc ▲ Program Akademia Kolberga jest realizowany we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca w ramach zadania „Akademia Kolberga 2022” prowadzonego przez Forum Muzyki Tradycyjnej oraz Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Projekt jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.