rechtspleging

In deze aflevering van SSR Meestervertellers luidt associate professor Bart van der Sloot ondubbelzinnig de noodklok. De impact van artificial intelligence op de rechtspraak gaat enorm zijn. "Ga nu aan de slag met alle rapporten die er al liggen!" is zijn advies. Van der Sloot nodigt iedereen uit zijn gratis toegankelijk boek Regulating the Synthetic Society te lezen en er met collega’s of met hem zelf over in gesprek te gaan. Is je interesse gewekt? Ga voor de open access versie van Regulating the Synthetic Society naar de site van de uitgever (https://www.bloomsburycollections.com/monograph?docid=b-9781509974979). Natuurlijk is het boek ook gebonden en in paperback verkrijgbaar.

De grootste partij van Nederland op dit moment heeft een partijprogramma vol ideeën die tegen de Grondwet ingaan. En formerende partijen gaan eerst bekijken of ze een akkoord kunnen bereiken over zaken als de rechtstaat, de Grondwet en grondrechten. Moet de rechterlijke organisatie zich zorgen maken over deze nieuwe situatie? Hoogleraar Ingrid Leijten gaat hierover in gesprek met Daan Langkamp. Ze legt uit dat het een prima idee is om te discussiëren over de Grondwet zolang de kaders daarvan maar niet ter discussie staan. Meer nog dan over concrete ideeën die wel of niet in de ijskast staan, maakt ze zich vooral zorgen over de veranderde houding ten opzichte van de rechtstaat.

De gasten in deze aflevering van SSR Meestervertellers zetten zich in voor het op de kaart zetten van mediation in het recht. Christel Schroten als voorzitter van de landelijke expertgroep maatwerk en mediation en Odile Leinarts als landelijke coördinator mediation in strafzaken. Met Daan Langkamp bespreken ze op welke manier mediation in strafzaken én in andere zaken een vorm van herstel kan zijn. Relevant cursusaanbod SSR: Verwijzen naar mediation 1 (https://ssr.nl/cursus/arszbom1/) en Verwijzen naar mediation 2 (https://ssr.nl/cursus/arszbom2/)

Het vonnis in de Urgenda-zaak, of een rechtbank die oordeelt dat de tijd rijp is voor een derde gender….Steeds vaker leggen belanghebbenden zaken aan de rechter voor waar nog geen of nauwelijks wetgeving voor is. Wat doe je dan als rechter? Trek je je handen er vanaf en verwijs je naar de wetgever? Of zoek je naar wat er wél is en maak je op basis daarvan een afweging? Dat dit vaak zaken zijn waarover maatschappelijk heel verschillend wordt gedacht, maakt de neutraliteit van de rechter alleen maar belangrijker, maar ook moeilijker. Want hoe ga je hier mee om? In deze aflevering van SSR Meestervertellers praat Daan Langkamp met Jonathan Soeharno, hoogleraar Rechtspleging, advocaat en raadsheer-plaatsvervanger. Soeharno legt uit hoe je als rechter kunt voorkomen dat je activistisch wordt. Relevant cursusaanbod SSR: Beroepsehtiek (https://ssr.nl/cursus/rihlmeth/)

De handel in cocaïne is net als andere soorten handel een kwestie van vraag en aanbod. Maar waarom pakken we de straatdealertjes en drugsbaronnen dan wel aan en de gebruikers niet? Is ons gedoogbeleid ten opzichte van gebruik nog wel houdbaar? In deze aflevering van SSR Meestervertellers praat officier van justitie Bart Nitrauw met Daan Langkamp over hoe een ‘onschuldig’ lijntje snuiven op een festival een geweldspiraal in stand houdt die al lang niet meer beperkt blijft tot het drugsmilieu.

“To offend, shock, or disturb” Zo ruim definieerde het Europees Hof in 1976 de vrijheid van meningsuiting. Ruim maar niet onbegrensd. Bij discriminatiezaken gaat het vaak om een botsing van grondrechten waarbij die vrijheid van meningsuiting een rol speelt. En dat het ene grondrecht niet zwaarder weegt dan het andere, dat maakt het lastig maar ook juist interessant. Willem Nijkerk is hoofd van het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (LECD). In deze aflevering legt hij uit hoe het LECD de verschillende parketten helpt om die lastige afweging van tegengestelde belangen met zorg te maken.

Al een aantal jaar worden in sommige strafzaken afspraken gemaakt tussen het Openbaar Ministerie en de verdediging over onder andere de strafeis en de wijze van procederen. Deze ‘procesafspraken’ kunnen ervoor zorgen dat de looptijd van een strafzaak verkort wordt. Is het maken van procesafspraken bij strafzaken een goede manier om het proces te versnellen, of doen we daarmee ‘het recht’ geweld aan? Daan Langkamp spreekt erover met recherche officier Ferry van Veghel. Van Veghel legt op welke manier procesafspraken in nieuwe én oude zaken tot een sneller vonnis kunnen leiden.

Femicide, de term is in het leven geroepen om aandacht te vragen voor een afschuwelijk fenomeen: het doden van vrouwen omdat ze vrouw zijn. Maar is elke vrouw die vermoord wordt dan ook slachtoffer van femicide? En zouden deze zaken door een rechter anders behandeld moeten worden? In deze aflevering van SSR Meestervertellers gaat bijzonder hoogleraar Janine Janssen in gesprek met Daan Langkamp over onder meer de juridische kant van femicide. Eén woord blijkt hierbij allerbelangrijkste: preventie.

Wat doe je als je als rechter vindt dat je door werkdruk je werk niet meer goed kunt doen? Ga je dan de barricaden op? Neem je genoegen met minder kwaliteit? Of stop je er mee? Aisha Dutrieux wilde geen beslismachine meer zijn en koos voor een andere carrière. Achteraf blijkt de manier waarop ze noodgedwongen haar ambt moest invullen om bij te blijven, een reden om te stoppen als rechter. In gesprek met Daan Langkamp roept Dutrieux op om eens naar rechters luisteren. Niet voor het in kaart brengen van het probleem maar voor de oplossing ervan.

De kernwaarden waarmee je als rechter moet werken, kunnen complex zijn en soms zelfs met elkaar in strijd. Welke keuzes maak je dan als je integer wilt handelen? Arie-Jan Kwak en Derk Venema, beiden universitair docent en docent beroepsethiek bij SSR, schreven het boek ‘’De integere rechter’ In gesprek met Daan Langkamp praten ze in deze aflevering van SSR Meestervertellers over verschillende ethische aspecten in het werk én het privéleven van de rechter. Kwak en Venema leggen uit dat beroepsethiek geen simpele toolkit is met handreikingen om de juiste oplossing te vinden, maar dat er wel manieren zijn om verstandig met dit soort dilemma’s om te gaan.

Negenenveertig afleveringen lang probeerden we met zeer uiteenlopende gasten stof tot nadenken te bieden over zaken die spelen binnen de rechterlijke organisatie. Voor deze 50e aflevering richten we de blik naar binnen: wat kan SSR als opleidingsinstituut van Rechtspraak en Openbaar Ministerie zelf bijdragen? We vroegen Margreet Blaisse en Remco van Tooren, rector en conrector van SSR, om zonder voorbereiding naar de studio te komen en gaven ze een paar minuten voor opname een lijst met prangende vragen. Wat kunnen we van SSR verwachten de komende jaren? Hoe kan SSR bijdragen aan brede begrippen als ‘tijdige rechtsspraak’ en ‘rechtsstatelijkheid’. Lukt het wel om meer mensen op te leiden als docenten minder tijd hebben? En wat wordt er eigenlijk bedoeld met kwalitatieve herontwikkeling?

Een kwart van álle geldstromen binnen multinationals loopt via Nederland. En dat heeft natuurlijk een reden. Maakt dat Nederland een belastingparadijs? We vragen het Jan Vleggeert, hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit Leiden. In deze aflevering van SSR Meestervertellers legt Vleggeert uit waarom Nederland zo aantrekkelijk is voor multinationals en hoe een zuivere discussie daarover moeilijk is als de meeste fiscale wetenschappers ook belangen hebben in de commerciële praktijk.

‘De verkeerde inzet van digitale technologie is een gevaar voor de rechtstaat’. Dat stelt voormalig Tweede Kamerlid Kees Verhoeven. Tegenwoordig is Verhoeven adviseur cybersecurity en digitale zaken. In deze aflevering van SSR Meestervertellers praat hij met Daan Langkamp over hoe goed bedoelde interventies tóch verkeerd kunnen uitpakken en waarom de afweging om digitale technologie in te zetten voor de veiligheid van de burger altijd met de grootste zorg genomen moet worden.

Als je rechter wilt worden, dan volg je eerst de rio-opleiding bij SSR. Rio staat voor rechter - of raadsheer - in opleiding. Maar hoe verloopt zo'n opleiding eigenlijk? Zit je een paar jaar met je neus in de wetboeken of ga je gelijk aan de slag in de rechtszaal? In deze podcast praat Daan Langkamp met rio Sanderijn Wierink en praktijkopleider Marcel Snijders over die vraag: Spring je als rechter in opleiding gelijk in het diepe?

Aleid Wolfsen is voorzitter van de autoriteit persoonsgegevens, Diederik Greive hoofdofficier van justitie. Ze houden lichaam en geest in conditie door filosofische gesprekken te voeren tijdens lange wandelingen over de hei. Op verzoek van SSR Meestervertellers deden ze dat voor één keer achter onze podcast microfoon. Dus doe je wandelschoenen aan en je oortjes in en laat je meevoeren in deze wandeling langs Emanuel Kant, het parlement der dingen en het bewaken en wegen van grondrechten.

Rechters leven in hun eigen bubbel, maar beseffen dat niet. Dat probeert juriste Charlotte Meindersma duidelijk te maken in deze aflevering van SSR Meestervertellers. Dus als je in jouw bubbel nog nooit gehoord hebt van juice channels, Samantha Steenwijk of Famke Louise, luister naar deze podcast en je bent weer helemaal bij. Meindersma gaat in gesprek met Daan Langkamp over de balans tussen het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting en waarom juridisch je gelijk halen soms slecht voor je kan uitpakken.

Procureur generaal Rinus Otte gooit graag een steen in de vijver. Een goed functionerende rechtstaat is namelijk gebaat bij een stevige discussie. In deze aflevering van SSR Meestervertellers gaat Rinus Otte in gesprek met Daan Langkamp over het spanningsveld tussen maatwerk en rechtszekerheid en de disbalans tussen de wetgevende macht en de rechtgevende macht.

Beoordeeld worden op je huidskleur, dat is een inbreuk op je menswaardigheid en ook een inbreuk op je rechten. Zeker als het gebeurt door een overheidsinstantie. Amnesty International, Controle Alt Delete, RADAR, PILP-NJCM en twee individuele burgers vroegen de rechter dan ook om een grens te trekken en etnisch profileren te verbieden. Ze dagvaarden Koninklijke Marechaussee om een einde te maken aan discriminerende grenscontroles. Ze verloren de zaak. In deze aflevering van SSR Meestervertellers spreekt Daan Langkamp met Gerbrig Klos van Amnesty International en Mpanzu Bamenga, één van de individuele eisers. Ze leggen uit waarom deze zaak zo belangrijk is en hoe het anders kan.

De oververtegenwoordiging van bepaalde groepen jongeren in de strafrechtketen is voor het grootste gedeelte niet te herleiden tot crimineel gedrag. Heb je een migratie-achtergrond of een lagere sociaal-economische positie, dan is bij gelijk crimineel gedrag de kans flink groter dat je als verdachte wordt aangemerkt. Dat ontdekten sociologen Willemijn Bezemer en Arjen Leerkes van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In de nieuwste aflevering van de podcast SSR Meestervertellers gaan ze in gesprek met Daan Langkamp over hun onderzoek voor Politie en Wetenschap en de oorzaak van deze opvallende uitkomst. Over hoe vooroordelen doorwerken in de hele strafrechtketen.

Stoeptegels gooien naar de politie, de brandweer beschieten met vuurwerk, ambulance-medewerkers in het gezicht spugen; de hulpdiensten krijgen het regelmatig zwaar te verduren. Maar ook andere mensen met een publieke taak moeten het ontgelden, denk bijvoorbeeld aan een leraar die bedreigd wordt of een conducteur die klappen krijgt. Wat kunnen we ertegen doen? In deze aflevering van SSR Meestervertellers praat Daan Langkamp met Lisan Wösten, plaatsvervangend hoofdofficier in Rotterdam en als portefeuillehouder Veilige Publieke Taak namens het OM lid van de Taskforce Onze Hulpverleners Veilig. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen met z’n handen van onze hulpverleners afblijft?