Ondernemersdesk | Europa | BNR

Net over de grens met Nederland ligt niet alleen de op een na grootste stad van Duitsland met 2 miljoen inwoners, Hamburg is ook de hoofdstad van de digitale startups in Duitsland. Bekende bedrijven zoals websitebouwer Jimdo, Xing (het Duitse LinkedIn) en games-ontwikkelaar Bigpoint hebben er hun oorsprong gevonden. Ook op Europees vlak timmert Hamburg enorm aan de weg, zegt Nederstigt.

Nu is het nog een Duits feestje, maar er is ruimte voor Nederlandse digitale startups: als je een goed idee hebt, kun je daarmee ook de Duitse markt op. 'De startup-scene is een hele open cultuur.' Denk aan de Nederlandse startup Gigstarter, een soort boekingsplatform voor muzikanten, dat er al zit.

Pas op: kulturverschillen

Pas wel op voor cultuurverschillen met die Duitsers, weet Nederstigt: ga vooral niet over je privéleven zitten praten, daar zitten ze niet op te wachten. Kom ook op tijd. En het land is nog altijd heel hiërarchisch, je moet weten met wie je aan tafel zit. 'Maar als je eenmaal binnen bent is het fijn zaken doen.' Voor vragen kun je terecht bij het de Hamburgse Netherlands Business Support Office, dat ondernemers helpt.

Volgende week gaat Zakendoen in Europa naar Denemarken voor drones en robotics.

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De onontdekte parel deze week is Kroatië. De toeristische sector groeit er snel, maar voor Nederlandse toeristische ondernemers is wel de vraag hoe je die toeristenstroom beheersbaar houdt. Want op jaarbasis gaat het al gauw om 17 miljoen buitenlandse toeristen en die moeten allemaal hun plekje vinden aan de kust, of in het binnenland. 'Het gaat om het verbreden en verbeteren van het toerisme - hotels, restaurants en om het ontwikkelen van al die kustgebieden. Nederland is daar toch iets verder mee, dus daar liggen de kansen.'

Spreiding is het toverwoord, zowel in plaats als in tijd, zegt Frans Nederstigt van de RVO. 'Hoe zorg je ervoor dat die toeristen niet allemaal in die twee maanden per jaar in dat smalle kuststrookje komen, maar ook op andere momenten en plekken in Kroatië terecht kunnen? Nederlandse ondernemers zijn actief in gezondheidstoerisme en in de horeca. Maar Nederland exporteert ook veel voedsel en hoe meer toerisme, hoe meer mensen en hoe meer goederen je naar dat land kunt sturen.'

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens Frans Nederstigt van de RVO, die in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland afstruint voor ondernemers, kent de republiek van Slowakije genoeg kansen voor auto-ondernemend Nederland.

Slowakije - net wat groter dan Nederland samen en goed voor 5,5 miljoen inwoners - is een politiek economisch stabiel land met een stevige economische groei en heeft interessante voorwaarden voor investeringen in onderzoek en ontwikkeling, vertelt Nederstigt.

Hoog percentage vaklui in de auto-industrie

Maar het belangrijkste is dat Slowakije een hoog percentage vaklui kent, met name in de auto-industrie. 'Slowakije produceert 191 auto's per 1000 inwoners. In Nederland komen we niet verder dan 3 per duizend', weet Nederstigt. Volkswagen produceert er bijvoorbeeld al vier modellen, waaronder de Porsche Cayenne. Peugeot, Citroën en Kia zitten er ook, die bouwen op 5 miljoen inwoners al meer dan een miljoen auto's. Jaguar Land Rover is bezig met een fabriek waar nog eens 160.000 auto's jaarlijks bijgebouwd gaan worden.

Wij Nederlanders zijn vooral goed in het bedenken van toepassingen voor auto's - denk aan autobanden, kunststof onderdelen, navigatie of bevestigingsmaterialen. Juist voor dit soort bedrijven liggen er kansen in de Slowaakse autofabrieken, zegt Nederstigt.

Vliegende auto

De spannendste auto-ontwikkeling in Slowakije komt van het bedrijf Aeromobiel uit Bratislava, dat bezig is met de ontwikkeling van de vliegende auto. Het bedrijf verwacht volgend jaar bestellingen op te nemen en het jaar erop te gaan leveren. 'Door de internationale auto-pers worden ze gezien als een van de grote kanshebbers om die barrière tussen rijden en vliegen te slechten, omdat ze de mensen hebben die weten hoe je die dingen moet maken.'

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Frans Nederstigt van RVO struint in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland af voor ondernemers. Deze week gaan we naar Oostenrijk voor de e-mobility. 'Oostenrijk heeft een groot aandeel heeft in het opwekken van groene energie, een ambitieus klimaatbeleid maar ook investeert in innovatie en groene groei.'

Zero-emissie mobiliteit

De komende jaren richt het land zich op verdere stappen in de zogeheten zero-emissie mobiliteit, vertelt Nederstigt. 'Daar speelt e-mobility natuurlijk een hele grote rol in.' Dus: elektrische auto's en auto's op waterstof. 'Oostenrijk heeft in de EU procentueel gezien het grootste aantal toegelaten elektrische auto's.'

Meer verduurzaming

Qua timing komt het de Oostenrijkers goed uit om in te zetten op e-mobility, want de tweede helft van 2018 zijn ze voorzitter van de Europese Unie. Dan willen ze belangrijke stappen zetten in verduurzaming. Om dat te doen willen ze van Wenen een nul-uitstoot-transportcorridor maken, vertelt Nederstigt. 'Ze willen alle vervoersstromen nul emissie maken. Dat gaat met name om de zware transportsector. Dus als je als Nederlands transportbedrijf je vervoer naar de regio Wenen wil verduurzamen, kun je daar met bedrijven in contact treden hoe je dat kunt doen.'

Nederlandse kennis kan naar Wenen

Voor Nederland liggen daar kansen, omdat in Oostenrijk de focus op bedrijfsvoertuigen en de oplaadinfrastructuur ligt, vertelt Nederstigt. En laat Nederland op deze vlakken nou veel verder hierin zijn, zegt hij. 'Die oplaadinfrastructuur is nog helemaal niet berekend op de verwachte groei van elektrische voertuigen.' Bedrijven die dus al iets in e-mobility doen kunnen aan hun trekken komen in Wenen.

Geïnteresseerde ondernemers kunnen meedoen aan een internationaal businessprogramma van de ambassade: 'Er is een samenwerkingsprogramma tussen de Nederlandse overheid en een aantal partners in Nederland en Oostenrijk.' Er is ook nog het Dutch Innovation Centre for Electric Road Transport, een samenwerking van technische universiteiten en hogescholen in Nederland. Dit testproject wil kijken hoe je de capaciteit en kennis naar de regio brengt en hoe je het beste kunt instappen, vertelt Nederstigt.

Volgende week: de vliegende auto uit Slowakije.

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Frans Nederstigt van RVO struint in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland af voor ondernemers. Vandaag neemt hij ons mee naar Polen, dat met 38 miljoen inwoners inmiddels bijna de 20e economie van de wereld is geworden. 'We zeggen wel eens: Polen is het nieuwe Duitsland, het is ook niet zo ver weg', luidt Nederstigt in. Ook economisch gaat het Polen voor de wind, elk jaar een groei van 4 procent en de regering is heel ambitieus, weet hij.

Poolse bloemenmarkt open voor Nederlanders

En wat gedijt goed in het Poolse ondernemersklimaat? Bloemen. Maar wacht eens even, zit de hele wereld niet juist te wachten op Néderlandse bloemen? Juist, maar de hoeveelheid bloemen en planten die naar Polen werden geëxporteerd steeg de afgelopen jaren explosief, vertelt hij op basis van exportstatistieken van Floridata. 'In 2014 ging het nog om 152 miljoen euro en elk jaar komt daar tussen de 10 en 15 procent bij. Dit jaar steekt die teller al op 22 procent.'

Daar komt bij dat sinds de toetreding van Polen tot de Europese Unie is de export ook veel makkelijker geworden en is Polen het zesde exportland voor Nederlandse bloemen en planten geworden. Maar Polen heeft nog veel meer potentie qua export en de belangstelling voor onze Nederlandse bloemen en planten, zegt Nederstigt.

Polen houden van goedkoop, hiërarchie en duidelijke lijntjes

Onder meer Waterdrinker, Heemskerk Flowers. Van Duyvenvoorde Bloemengroep hebben al een stevige vinger in de Poolse bloemenpap. In hoofdstad Warschau zit ook een landbouwraad, agrarische adviseur van de RVO, die bedrijven helpt actiever te zijn in Polen. Die zeggen: er zit nog veel rek in, dus Nederlandse bloemenexporteurs zouden er goed aan doen zich op deze markt te richten.

Maar let op: Polen letten op de kleintjes, houden van hiërarchie en duidelijke lijntjes. Ook belangrijk, zeker bij onderhandelingen: de Polen zijn niet echt van het poldermodel, dus waar Nederlanders snel aan een win-win-situatie zouden denken, denken Polen 'waar jij wint, verlies ik', dus daar moet je wel rekening mee houden als je daar zaken gaat doen', adviseert Nederstigt.

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Frans Nederstigt van RVO struint in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland af voor ondernemers. Zijn oog viel dit keer op Lyon. 'Het zijn de donkere dagen voor kerst dus ik dacht dat het leuk zou zijn ons licht op te steken over een belangrijk thema: verlichting. En waar anders dan in de echte lichtstad van Frankrijk: Lyon.'

Lichtfestival

Dus niet Parijs. Lyon heeft vanwege de gebroeders Lumière een historische band met verlichting, vertelt hij. 'Die sector is vrij belangrijk in Lyon. Dat gaat veel verder dan openbare verlichting, denk ook aan feest-, sfeer- en kantoorverlichting, verlichting om veiligheid te verbeteren en lichtshows. Vandaag start daar het Fête des Lumières, een openbaar festival waar bedrijven en ondernemers hun waar laten zien. Dat is een ontzettend mooi festival maar ook een showcase voor creativiteit en innovatie. Waar de Bollenstreek het Bloemencorso heeft, heeft Lyon dit lichtfestival.'

Zinvol om erheen te gaan

Het is voor een hele hoop ondernemers zinvol erheen te gaan, zegt Nederstigt. 'Verlichting is zo belangrijk in ons dagelijks leven: het gaat over interieurontwerpers, dus architecten kunnen ernaartoe, mensen uit de entertainmentindustrie: concerten, stadions. Mensen uit de beveiliging kunnen ernaartoe. Wegbeheerders, lokale overheden, noem maar op: iedereen heeft wel iets met licht. In Lyon zitten de echte experts op het gebied van licht.'

Er zitten al Nederlanders

Philips Lighting zit er 'nogal', zegt Nederstigt. 'Die zitten ten noordoosten van Lyon, in Miribel, met het OLAC, het Outdoor Lighting Application Center. In dat centrum praten ze met mensen over de toepassing van verlichting. Ze verkopen er geen lampen, maar van november tot mei kun je er elke avond heen om te kijken wat verschillende soorten verlichting doen met de beleving.'

Ondernemers die interesse hebben moeten volgens Nederstigt zeker even op de website van het festival kijken, maar kunnen ook terecht bij het Netherlands Business Support Office in Lyon. 'Die hebben ook een rapport geschreven over de marktkansen voor mensen die verlichting produceren en bedrijven die verlichting willen gebruiken om hun eigen producten of diensten te verbeteren.' Het festival begint vandaag en loopt nog tot en met zondag 10 december.

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Frans Nederstigt van RVO struint in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland af voor ondernemers. Dit keer richtte hij zijn peilen op Oost-Roemenië, waar het scheiden, ophalen, verwerken en opnieuw distribueren van afval oftewel remanufacturing big business is. Veel bedrijven sturen kapotte producten namelijk naar Roemenië voor reparatie, vertelt hij.

Zero Waste Municipality Network

In de stad Iai in het oosten van Roemenië, waar zich dit allemaal afspeelt, zou je hierom denken dat ze koploper zijn op het gebied van afvalverwerking, maar ze lopen nog hopeloos achter. Wat hebben Nederlandse bedrijven hier dan te zoeken? Nederstigt: Iai heeft zich aangemeld bij het Zero Waste Municipality Network, een netwerk van steden die naar zero waste willen.

Lage lonen en goede vaklui

De stad heeft daar twee ambities bij: ze willen groen- en restafval inzamelen en gedifferentieerde afvaltarieven invoeren al naar gelang wat je aanbiedt, weet Nederstigt. Omdat Iai van ver moet komen, zijn er veel kansen om onze kennis daar naartoe te brengen. Ook helpen de lage lonen en goede Roemeense vaklui, vertelt hij. Je moet wel een lange adem hebben, want landelijke wetgeving wordt daar niet makkelijk lokaal doorgevoerd.

Zorg ook vooral voor een Roemeense partner in de regio, want alles is in het Roemeens, dus je moet wel weten wat er in die tenders staat.

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vandaag reizen we af naar Finland, waar zo'n 180 kilometer boven Helsinki het 'Manchester van Scandinavië' ligt: Tampere. Het is met pakweg 350.000 inwoners de één na grootste stad van Finland. Het ligt tussen twee meren met een onderling hoogteverschil van achttien meter, waardoor een waterkrachtcentrale er altijd op volle toeren heeft kunnen draaien. Én het ligt op een steenworp afstand van het plaatsje Nokia - inderdaad: van het eens zo florerende mobieltjesmerk. Daarmee is het in feite de geboorteplaats van de smartphone.

Buiten Finland wordt Nokia inmiddels gerekend tot de vergane glorie, maar in Tampere hebben ze niet het gevoel dat Nokia echt is weggeweest, zegt Nedersigt. 'Het leuke aan deze stadsregio is dat ze niet bij de pakken neer is gaan zitten en heeft gezegd: duizend man hooggeschoold personeel in de aanbieding op het gebied van mobiele datacommunicatie. Dus er zit heel veel knowhow in de regio van mensen die met telecommunicatie bezig zijn geweest.'

Goede partner

Maar bovenal herbergt Tampere de Tampere University of Technology, wereldwijd vermaard om de samenwerking tussen onderzoek en onderwijs én het bedrijfsleven. 'Dus voor bedrijven die het interessant vinden om met mobiele communicatie te werken, is die universiteit een enorm goede partner om mee samen te werken.' Mede door het interessante vestigingsklimaat zitten er inmiddels bedrijven als Huawei, Intel én Nokia. 'Het is een interessante regio voor bedrijven die bezig zijn met toepassingen waar heel veel dataverkeer wordt uitgewisseld.'

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deelstaten Baden-Württemberg en Beieren in Zuid-Duitsland zijn een goudmijn voor e-health ondernemers, vertelt Frans Nederstigt van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). 'Het gaat dan om diagnostiek, medische technologie en biotechnologie', zegt hij. Duitsland krijgt te maken met dezelfde problemen als in Nederland zoals vergrijzing van de bevolking en stijgende zorgkosten. 'Maar anders dan in Nederland is er in Duitsland sprake van een hele conservatieve zorgmarkt.'

Faxen

Volgens Nederstigt zijn heel veel ziekenhuizen hopeloos ouderwets en loopt de digitalisering sterk achter. 'Veel ziekenhuizen in Duitsland gebruiken bijvoorbeeld nog de fax', zegt hij. Kansen genoeg dus voor Nederlandse ondernemers. 'Het is echt een goudmijn want de manier waarop de zorg in Duitsland is georganiseerd, dat is niet lang houdbaar.'

Nederlandse ondernemers

Nederlandse ondernemers zijn volgens Nederstigt bijzonder geschikt om in Zuid-Duitsland orde op zaken te stellen. 'De demografie van Zuid-Duitsland lijkt heel erg op die van Nederland, er wonen ongeveer evenveel mensen in die twee deelstaten als in Nederland.' Daarnaast hebben Nederlandse ondernemers ook een streepje voor. 'In Duitsland staan Nederlandse ondernemers heel goed aangeschreven', zegt hij.

Vakbeurs in Düsseldorf

De trein gaat er aankomen, daar is Nederstigt wel van overtuigt. De Nederlandse overheid is nu bezig om zoveel mogelijk Nederlandse bedrijven hierop voor te bereiden. 'Zodat veel bedrijven op tijd kunnen instappen', zegt hij. Eén van de maatregelen om ondernemers te helpen is het deelnemen aan de MEDICA vakbeurs in Düsseldorf. 'We proberen daar de Nederlandse ondernemers echt als een collectief te presenteren.'

Onderstaande kaart van Esri, specialist in kaarttechnologie, laat zien waar er in Europa grote kansen liggen voor ondernemers:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zakendoen in Europa gaat de komende tijd op zoek naar de 'secret places' voor ondernemers in Europa. Samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland brengen we al deze hotspots letterlijk in kaart. Vandaag: Wallonië. Frans Nederstigt van RVO struint in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken het buitenland af voor ondernemers. Online ondernemers in dit geval, want Wallonië is een Walhalla voor webwinkels.

Overzichtelijke markt

Wat Wallonië voor webwinkels interessant maakt, is de nét iets afwijkende markt. Die is niet al te groot en daardoor behoorlijk overzichtelijk. Een van de voordelen die Nederlandse webwinkels hebben boven Belgische concurrenten is bovendien dat een bedrijf als Coolblue goede sier kan maken met flexibele levertijden, door Belgische restricties op nachtwerk in een aantal sectoren. 'Een bedrijf als Coolblue kan daardoor garanties bieden voor de levering van bepaalde producten. In België ligt dat soms wat ingewikkelder.'

Springplank

Bovendien is Wallonië een uitstekende springplank naar Frankrijk, zegt Nederstigt, zeker als je voor het gemak Brussel meeneemt. 'Voor je bedrijf is belangrijk dat je een Franstalige website maakt en ook een Franstalige backoffice hebt. Juist omdat het nog een wat kleinere markt is, kun je even voelen hoe het water is en of je producten ook in die markt een beetje aankomen. Als dat bevalt, kun je kijken of je beter kunt uitbreiden naar Frankrijk.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Economische Zaken in Nederland heeft wel een site waar je veel informatie kan krijgen als ondernemer, maar in Litouwen kan dat weer heel anders zijn. In al die landen wordt het op een andere manier geregeld, dus je moet heel veel portalen hebben. En de Europese Commissie in Brussel heeft ook nog eens een keer drie verschillende portalen. Het is een beetje een woud aan hulpfuncties. Dat zou er één moeten worden', zegt SP-Europarlementariër Dennis de Jong.

'De grote bedrijven weten hun weg redelijk te vinden. Die lopen ook wel tegen dingen aan, maar het is met name dat middensegment waar we ons op richten. Die middelgrote onderneming, die zegt: ik heb niet echt een grote juridische afdeling om al die regels te gaan volgen en te snappen hoe ik dat in de praktijk moet doen - vergunningen krijgen, noem maar op - daar is het heel belangrijk voor. De ondernemingen met tussen pakweg 10 en 150 tot 250 werknemers: die ondernemingen hebben kansen, maar die moet je het wel gemakkelijk maken.'

Consumentenregels

Niet alleen de loketten kunnen worden vereenvoudigd, ook regels zelf. Iets waar al jaren over wordt gesproken is het harmoniseren van consumentenregels. 'Nu zijn we bezig met voorstellen om te zeggen: je moet eigenlijk één pakket hebben dat in heel Europa hetzelfde is', zegt De Jong. 'Het gaat om alles van het consumentenrecht. Als jij als bedrijf iets levert aan iemand, dan kunnen daar allemaal dingen omheen zitten - het product kan niet helemaal goed zijn, of je krijgt misschien zaken aan je broek met die consumenten - dan is het heel belangrijk dat je bijvoorbeeld niet een Poolse wetgeving hebt die totaal anders is dan de Nederlandse. Daar zijn ze nu wel op uit aan het komen. En dan ook nog eens een keer dat we er niet op achteruitgaan in Nederland qua consumentenbescherming. Die beide dingen komen nu samen.'

Eind november wordt over deze harmonisering gestemd in het Europees Parlement; daarna wordt onderhandeld met de lidstaten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Litouwen, en dan specifiek de stad Kaunas, is volgens Frans Nederstigt van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een verbogen parel: Er is een hoogopgeleide, jonge bevolking. 53 procent van de inwoners heeft een opleiding op hbo-niveau. En de laatste jaren zijn ze steeds meer gericht op ICT-start ups. Ze hebben er inmiddels al net zoveel als Nederland.

Kaunas, de tweede stad na hoofdstad Vilnius, is zo interessant om verschillende redenen: Er zit een opleidingsinstituut voor ICT-dienstverlening en Kaunas is net een beetje goedkoper en heeft meer ruimte om te ontwikkelen zegt Nederstigt. Ook is er in Litouwen sprake van uitstekende internetsnelheid, een startupvriendelijke wetgeving, goedkope woningen, lage lonen en connecties met niet-EU landen zoals Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne.

Jong en goedkoop, dus. Wat je dan nog nodig hebt? Een beetje ervaring. En dat is precies wat Nederland kan bieden, aldus Nederstigt: Jij kunt als Nederlands bedrijf gebruik maken van de mogelijkheden die Litouwen biedt, maar zij zitten juist te springen om de ervaring die Nederlandse bedrijven weer hebben. Dus dat is een mooie match.

Nog twijfels? Dan kun je altijd contact opnemen met de RVO. Wij kunnen samen met de ambassade kijken naar een geschikte zakenpartner voor een Nederlands bedrijf.

Volgende week: webwinkelen in Wallonië

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zakendoen in Europa gaat komende tijd op zoek naar de 'secret places' voor ondernemers in Europa. Vandaag: er zijn veel rundvleeskansen in Bulgarije.

Bulgaren houden van rundvlees

Frans Nederstigt van de RVO vertelt dat Bulgarije drie keer zo groot is als Nederland. Het land heeft 7 miljoen inwoners én een bijzonder eetgedrag: 'Van oudsher eten de Bulgaren veel varkensvlees. De verhouding tussen varkens- en rundvlees ligt op de 80/20-procent.' Voorheen slachtten ze hun eigen melkkoeien, nu groeit de import van rundvlees explosief. Nederlandse ondernemers kunnen daar goed op inspringen.

Consumptie rundvlees explosief gestegen in Bulgarije

Waar de Bulgaren veelal diepgevroren rundvleesproducten importeerden, halen ze de laatste tijd ook veel vers rundvlees uit het buitenland, zegt Nederstigt. Omdat melkvee eigenlijk niet geschikt is voor rundvleesconsumptie en de graslanden in Bulgarije ook nog niet toereikend zijn, valt er veel te halen voor Nederlandse ondernemers, zegt hij. 'Er zit veel potentie om de sector te verbeteren. En ze willen ook meer, goede kwaliteit rundvlees. Die consumptie is flink gestegen: in 2011 werd er nog 147.000 kilo geïmporteerd, inmiddels is dat gestegen naar 3,8 miljoen in 2014.'

Logistiek, verpakking, vleesverwerking: kom maar door, Holland

Mogelijkheden voor Nederland te over, zegt Nederstigt: 'Wij zijn goed in vleesverwerking. Nederlandse ondernemers kunnen slachthuizen openen, we hebben handelaars, graszaadveredelaars, fokstieren, er is werk in voedselveiligheid, verpakkingen, logistiek. Bel met de ambassade in Sofia', adviseert hij. 'Wat wij zouden kunnen doen is Nederlandse bedrijven helpen aan een betrouwbare zakenpartner.'

Volgende week: ICT-start ups in Litouwen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zakendoen in Europa gaat komende tijd op zoek naar de 'secret places' voor ondernemers in Europa. Zo ontdekken we een nieuwe afzetmarkt voor rundvlees in Bulgarije en moet je als logistiek ondernemer tegenwoordig in Midden-Spanje zijn. Samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) brengen we al deze hotspots letterlijk in kaart. Vandaag zijn de ogen gericht op de textiel- en schoeisel industrie in Noord-Portugal.

Kwaliteit vs. kwantiteit

Die industrie concentreert zich rond enkele specifieke regio's. Textielnijverheid is bij uitstek te vinden rond Braga, Porto, Guimarães en Famalicão, de kwalitatief hoogstaande schoenfabrikanten vind je met name in de 'clusters van kleine plaatsen' in de buurt van de kust: Felgeiras en Guimarães enerzijds en iets zuidelijker Santa Maria da Feira. De afgelopen tien jaar hebben veel kleinere bedrijfjes de plaats ingenomen van de grotere firma's die hun heil elders op de wereld zochten.

Want ook Portugal kreeg een aantal jaren geleden te kampen met de toelating van China en India tot de WTO. Door rigoureus te kiezen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit slaagden de Portugezen er grotendeels in de Chinezen en Indiërs buiten de deur te houden, zegt Frans Nederstigt van de RVO. 'Het is relatief nog altijd best goedkoop en de leverzekerheid is hoger dan wanneer je bijvoorbeeld zaken doet met Azië. En omdat het dichterbij is, is het veel makkelijker om ook nog een keertje langs te gaan; je zit in anderhalf à twee uur in Porto.'

Hart voor de zaak

Heb je eenmaal een goede Portugese leverancier gevonden, dan is het eenvoudig om een goede band op te bouwen: wil je in Nederland kleding laten maken, kun je voor alle losse onderdelen in Portugal terecht, schetst : 'Maria doet de garen, Alfonso doet het borduurwerk en zo kun je dat hele productieproces met kleinere bedrijven doen en dat zijn echt mensen die hart voor de zaak hebben en dat is juist zo leuk aan deze regio.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nantes, bijvoorbeeld, is een regio tussen Parijs en de zee, niet al te ver van ons land. En daar ligt het plaatsje Laval - met zo'n 50-duizend inwoners hét virtual reality-centrum van Europa, zegt Frans Nederstigt van de RVO. Het is er goedkoop, het is goed bereikbaar en bovendien: er valt genoeg te beleven. 'Elk jaar organiseren ze er een beurs voor virtual reality, waar je naartoe móet gaan als je met dat soort toepassingen bezig bent.'

De vierdaagse beurs zal volgend jaar begin april weer plaatsvinden en dat is voor de Netherlands Business Support Office in Nantes aanleiding om zoveel mogelijk Nederlandse ondernemers naar die beurs te krijgen. 'Ze merken dat daar voor volgend jaar meer Nederlanders naar de beurs te krijgen, omdat ze merken dat daar voor Nederlandse ondernemers ook echt iets te halen valt.

Metropoolregio

De metropoolregio Nantes is met ruim 1.800 vierkante kilometer vergelijkbaar met de provincie Utrecht. De economie van het gebied vertegenwoordigt een waarde van 24 miljard euro. De regio is goedkoper dan Parijs, zowel om je te vestigen als om er tijdelijk te verblijven.

Zakendoen in kaart

Kijk op deze kaart van Esri om alle zakelijke hotspots in Europa te zien. De kaart wordt elke week aangevuld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De echte kansen voor ondernemers liggen in China, Azië of de VS. Althans, dat denken we. Maar soms liggen de mogelijkheden dichterbij dan je denkt: in Europa, op waar je het bestaan misschien niet eens van wist en waar de groeikansen momenteel voor het oprapen liggen.

De RVO zoekt in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken naar kansen voor ondernemers in het buitenland. 'Dan denken mensen vaak aan Duitsland en België, maar er zijn binnen de Europese Unie een boel regio's die minstens zo interessant zijn voor ondernemers', vertelt Frans Nederstigt van de RVO.

'Grootste logistieke park van Europa is in Spanje'

In het Noord-Spanje ligt de regio Aragón, met als vierde grote stad van Spanje Zaragoza. 'Die is vrij groot. Op een ongeveer 47.000 vierkante kilometer, ongeveer even groot als Nederland, wonen maar 1,3 miljoen mensen dus is er heel veel ruimte', weet Nederstigt. 'Dat blijkt ook wel want ze hebben met 13 m2 aan logistieke ruimte het grootste logistieke park van Europa, Plaza.'

Dit is volgens Nederstigt de ideale regio omdat Frankrijk, Portugal, Zwitserland en Spanje plus gebieden in België, Duitsland en Noord-Afrika allemaal binnen een bereik van 1000 kilometer liggen. Qua economische waarde wonen rondom Zaragoza in een straal van 300 kilometer 25 miljoen mensen.

Goede infrastructuur, hoogopgeleide bevolking en leuk wonen

Plaza heeft ook een goede ligging, namelijk vlakbij het vliegveld van Zaragoza. 'De luchthaven is op vrachtgebied de derde luchthaven van Spanje, dus er zijn ontwikkelingen gaande.' Er zijn nog relatief grote maar goedkope plots beschikbaar, zegt Nederstigt. 'Voor distributiecentra zodat bedrijven zich daar kunnen vestigen.' Daar krijg je een hoogopgeleide bevolking, goede infrastructuur en leuk wonen bij.

Zakendoen in kaart

Kijk op deze kaart van Esri om alle zakelijke hotspots in Europa te zien. De kaart wordt elke week aangevuld.

Volgende week: Nantes in Frankrijk.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu is het nog zo dat bijvoorbeeld een Roemeense chauffeur na een rit van Roemenië naar Rotterdam in Nederland mag blijven om hier in zeven dagen drie binnenlandse ritten te rijden. De Europese Commissie wil dit veranderen: in een periode van vijf dagen mag een onbeperkt aantal ritten in Nederland worden uitgevoerd. Brussel wil daarmee de uitbuiting van Poolse, Roemeense en Hongaarse vrachtwagenchauffeurs bestrijden, die in hun cabine wonen en tegen hongerlonen ritten rijden waarvoor vroeger Nederlandse, Duitse of Deense chauffeurs werden ingehuurd.

Brievenbusfirma's

Maar de nieuwe regels werken schijnconstructies in de hand, zegt Cremers. 'Als je lang genoeg zoekt, blijken buitenlandse dochterondernemingen gewoon een Nederlandse directeur-eigenaar te hebben. Met name in de vrachtwagenbranche is dat heel erg ontwikkeld. Dat hoofdbedrijf heeft langzaamaan het feitelijke rijden overgeheveld naar die 'brievenbus'. Dat gebeurt met buitenlandse chauffeurs, waarbij het lastige is dat je in feite moet kunnen aantonen dat sprake is van werkgeversgezag.'

In de huidige voorstellen van de Commissie - met name op het terrein van de cabotage - zegt de Commissie dat je nu vijf dagen mag rondrijden in het land van 'bestemming', als je kunt aantonen dat je één internationale rit hebt. 'Dat is eigenlijk binnenlands vervoer en dat is natuurlijk van de gekke: het betekent dat je met zo'n schijnconstructie een chauffeur één keer een ritje kunt laten maken - en vervolgens gaat hij vijf dagen in een ander land rondrijden. Aan het eind van de week gaat hij weg en komt hij weer terug.'

Meer werk voor Oost-Europese chauffeurs

De plannen van de Europese Commissie zijn dan ook zeer tegen het zere been van Nederlandse truckers. Dennis de Jong, SP'er in het Europees Parlement, ziet de versoepeling van de regels als een zwaktebod. 'De Commissie denkt dat het de handhaving kan verbeteren. Dat gebeurt nu niet, dat gebeurt in de toekomst niet; het leidt alleen maar tot méér liberalisering: nóg meer werk voor Oost-Europese chauffeurs, ook gewoon in de distributie binnen Nederland.'

En daar denken Nederlandse chauffeurs ook zo over, zegt De Jong op basis van een recente bijeenkomsten. 'Handhaving wordt er niet makkelijker mee: er moet goed geregistreerd worden wanneer mensen binnenkomen, je moet de dagen goed in de gaten houden. Je kunt ook tegen schijnbedrijven in goedkope-lonenlanden zeggen dat er voldoende parkeerplaatsen moeten zijn voor al die vrachtwagens die ze zéggen dat er rijden', biedt De Jong een alternatief.

Registreren op boordcomputers

Jelske van Dijk van nalevingsorgaan Stichting VNB van FNV Transport & Logistiek wijst erop dat het in de transportbranche de normaalste zaak van de wereld is om van alles en nog wat vast te leggen. 'In de vrachtwagen zitten boordcomputers die van alles registreren: hoe lang je erover doet, hoe lang je stilstaat en hoe lang je slaapt. Daarnaast zijn er vrachtdocumenten waaruit je kunt opmaken wanneer iemand een rit heeft gemaakt en is een vrachtwagenchauffeur mondig genoeg om te kunnen vertellen wat hij op een dag zoal heeft gedaan.' 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Enkele magere jaren hebben uiteindelijk geen afbreuk kunnen doen aan de vele stranden, cultuur en andere toeristische zaken. 'De laastste drie jaar was het iets minder als gevolg van crisis en vluchtelingensituatie, maar het is weer helemaal teruggevonden. Mensen zijn weer blij om naar Griekenland te gaan. Alle grenzen zitten dicht en geen vluchteling wil in Griekenland blijven. Er is geen grens open, dus er zijn geen vluchtelingen op dit moment. Er zijn er nog een paar blijven hangen in de kampen in het noorden, maar dat is geen vakantieregio.'

De pers heeft de laatste jaren een grote rol gespeeld in de berichtgeving over en het imago van Griekenland, meent Baltzer. 'De situatie was niet zoals het weerspiegeld werd. Er werd gezegd dat het barst van de vluchtelingen. Ja, op één eiland misschien, maar in de rest van Griekenland niet.' Al dertig jaar brengt Ross Holidays mensen naar de Griekse bestemmingen - een doelgroep die zich weinig heeft aangetrokken van de beeldvorming. 'Dat heeft ervoor gezorgd dat we redelijk constant konden zijn en dat zet zich ook voort.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dirk Aleven onderneemt nu vijf jaar in Oekraïne, waar hij met zijn bedrijf FoodVentures lokaal sla verbouwt. Een enerverende tijd, want destijds was van een conflict in Oost-Oekraïne nog geen sprake. 'Toen was Rusland nog één van de grootste zakenpartners van Oekraïne en dat bood grote kansen om naar Rusland te exporteren. Vandaag de dag is dat helemaal omgedraaid: obze producten kunnen niet meer vanuit Oekraïne naar Rusland worden geëxporteerd.

En daarmee hebben alle ambities van FoodVentures om het groeipad naar 20 hectare te verwezenlijken forse vertraging opgelopen. Toch lijkt het ergste inmiddels achter de rug, zegt Aleven. 'Als ik kijk naar onze business case - het produceren en verkopen van verse producten - dan is die eigenlijk ongewijzigd goed, ondanks de crisis. Wij hebben altijd gezegd dat de business case moet kloppen op basis van de regionale omstandigheden, dus niet: ergens produceren omdat de kosten zo laag zijn.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

We gaan er over praten met Rob Lemmerlijn, mede-oprichter van Holland Bikes. Hij heeft tien fietsenwinkels en nog eens een paar honderd afzetpunten in Frankrijk.

See omnystudio.com/listener for privacy information.