About this Episode
Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar ve Prof DoÄu Ergilâin Gazete Davulâda yayımlanan âFaÅizmâ baÅlıkllı makalesinden hareketle baÅlattıkları âFaÅizm nedir, nasıl yaÅanırâ adlı mülakatının ilk bölümünde faÅizmin ana hatları, tanımı ve tarihsel geleneÄi üzerinde durulmuÅtu. Bu bölümünde ise, tarihsel tecrübeden süzülerek ortaya çıkan faÅizmin 15 ana özelliÄini ele alıyorlar.
Yavuz Baydar:
Makalenizin son bölümünde faÅizmin 15 ana özelliÄinden söz ediyorsunuz kısaca bunların üzerinden de geçelim.Â
Birincisi, âFaÅistler kendilerini, semboller, bayraklar, flamalar, vatansever sloganlar, marÅlar ve çeÅitli üniformalar aracılıÄıyla dıÅa vururlar.â
DoÄu Ergil:Â
Dünyadaki bütün siyasal hareketlerin hep marÅları vardır. MarÅı olmayanların veya bunu ithal etmiÅ toplumlarda ise bu içsel bir Åey deÄildir. Flamalar, merasimler bunlar da büyüklük göstergesidir. Dinler bile bir mesarimdir⦠Yani bütün toplu hareketler bir merasimdir ve bu merasimler ne kadar gösteriÅli ise insanları o kadar içine çeker. Â
 Yavuz Baydar:Â
Ä°kinci özellik, âFaÅistlerin kendi hareket serbestilerinin ötesinde baÅkalarının haklarına ve özgürlüklerine saygıları yokturâ
DoÄu Ergil:Â
Yoktur çünkü kendilerinin en iyi olduÄunu tehlike veya zafiyet halindeki toplumu kurtaracakları için kendi tercihlerinin doÄru olduÄuna inanırlar ve inandırırlar. Geriye kalan herÅeyi bastırırlar yasaklarlar ve sustururlar.Â
Yavuz Baydar:Â
Ãçüncü ana özellik diyorsunuz ki, âDüÅmana ihtiyaç duyarlarâ
DoÄu Ergil:
EÄer kendinizi net ve inandırıcı bir biçimde tanımlıyamıyorsanız siz karÅıtınızla kendinizi tanımlarsınız. Ne olduÄunuzu anlatamıyorsanız ne olmadıÄınızı anlatırsınız. DüÅmanıyla var olabilmek. Â
Yavuz Baydar:
Dördüncü ana özellik, âMilitaristtirler. Tüm toplumun ve hayatın emir-komuta düzeninde yönetilmesini savunurlarâÂ
DoÄu Ergil:
Mililitredir demiyorum, militaristtirler. Ãünkü toplumuda bir ordu gibi görürler ve ordu gibi teÅkilatlandırırlar. Orduyu da anladıkları siyaset tarzına göre hem içerde asayiÅi saÄlamak hemde dıÅarıda yayılmacı amaçlarını gerçekleÅtirmek için bir güç olarak kullanırlar.Â
Yavuz Baydar:Â
BeÅinci ana özellik, âYaygın cinsiyetçilik. FaÅistler, erkek egemenliÄine inanırâ
DoÄu Ergil:
Hep erkeklik ön plana çıkarılır ve bu durum dinsel motiflerle birleÅirse de ortaya âonun karısı,kızı bize helalâ söylemi çıkar. Mesela bu pek alıÅık olmadıÄımız bir Åeydir ama bu da ortaya çıktı son zamanlarda. Erkeklik güç gösterisi demek, egemenlik demek, baÅ eÄdirmek demekâ¦Â Â
Yavuz Baydar:
Altıncı ana özellik, âGenel olarak özgürlüklere, özel olarak ifade özgürlüÄüne karÅıdırlar.â diyorsunuzâ¦
DoÄu Ergil:
Ãünkü itiraza tahammülleri yok. Bu da çeÅitliliÄe tahamüllerinin olmaması demektir. Bı çeÅitlilik kültürel, dinsel, dinsel çeÅitliliÄin toplumda karÅılık bulmasını engellemek isterseler. Dikkat edin tiyatrocular, edebiyatçılar, sanatçılar tehdit unsuru olarak görünür.Â
Yavuz Baydar:
Yedinci ana özellik, â âBekaâ ve ulusal güvenlik onlar için saplantı düzeyinde önemlidir.âÂ
DoÄu Ergil:Â
Dikkat edin en çok kullanılan kavramlar âbirlik ve beraberliktirâ. Bunu neden beraber kullanırlar çünkü bilirler ki birliÄin saÄlanamadıÄı ortamlarda hiç olmazsa beraberlikle idare edelim. O yüzden âözgürlükâ netameli bir kavramdır emir komuta iliÅkisini bozar.Â
Yavuz Baydar:Â Â
Sekizinci ana özellik, âDin ve siyaset iç içe geçmiÅtirâ ben burada bir soru iÅareti daha koymak istiyorum. Nazizimde de böyle miydi?
DoÄu Ergil:Â
Almanyaâda bildiÄimiz anlamda resmi bir din anlayıÅı deÄil⦠Din aynı zamanda bir geleneksel kasasıdır. O kasanın içinden iÅine yarayanları alırlar. Kutsal kavramını mesela ve bunu destekleyecek bir ayeti alır veya incilâden bir parçayı alır. Dikkat edin Almanyaâda kilise nazizme karÅı çıkmamıÅtır desteklemiÅtir.Â
Yavuz Baydar:
Dokuzuncu ana özellik, âFaÅizm, iÅ dünyası ve sanayi ile simbiotik bir iliÅki içindedir.â
DoÄu Ergil:Â
Mesela komünizm bildiÄimiz kapitalist sisteme karÅıdır. Onu devirip üretim araçlarına el koymak ve çalıÅanların üretim araçlarını denetlemesini saÄlar. FaÅizmde böyle bir Åey. O kurulu düzeni tahkim etmek ve kurulu düzene uymayanları ayıkyarak rejimi güçlendirmeyi amaçlar. O yüzden iÅlek bir ekonomi ve harp sanayii destekleyecek bir teknoloji ister. Ä°Å adamlarının da iÅine gelir bu. Hükümet her imkanı akıtır onlarda zengin olurlar.Â
Yavuz Baydar:
Gelelim onuncu özellik, âFaÅizm, sivil toplumun düÅmanıdır.â
DoÄu Ergil
Ãünkü sivil toplum özgür bir alanı temsil eder. Kendi hayatını düzenlemeyi o hayat konusunda karar vermeyi karar vermeleri de denetlemeyi ön görür. Sivil toplumun anlamı budur.Â
Yavuz Baydar:
Ãnemli bir diÄer ana özellik on birinci, âFaÅizm, Aydınlanmaânın deÄerlerine ve kanıt temelli düÅünceye, baÅka bir deÄiÅle modernizmin fikriyatına karÅıdır.â
DoÄu Ergil:
Her Åeyi kabul etmeyen insanlara karÅı tahammülsüzlük gösterirler ve sonra onları devre dıÅı bırakılır. Ä°Åinden ederek, hapse atarak, kamuyla temasını engelleyerek ve sonra da belki de yok etmekâ¦
Yavuz Baydar:
Sonlara doÄru yaklaÅıyoruz, âFaÅizmin en patlayıcı cephanesi komplodur. Ãlkeye ve millete kast eden hainler her daim orada bir yerde zarar vermek için beklemektedirâ
DoÄu Ergil:
âHep tehdit altındayızâ âÄ°ri ve diri olmalıyızâ ve âDüÅmanı bertaraf etmeliyizâ tabi bunların en büyük sakıncası bunlarda içimizde var. âİçimizdeki hainler her an bizi yok edebilirlerâ ve sürekli operasyon yapılır. Bu da devleti âmilli-güvenlikâ devletine dönüÅtürüyor.Â
Yavuz Baydar:
On üçüncü ana özellik âFaÅizmin hedefi, kafası karıÅmıÅ, tedirgin, örgütsüz ve kendini kaybedenler safında gören orta-sınıfı kazanmaktırâ
DoÄu Ergil:
HiyerarÅide üst sınıf her zaman avantajlıdır. Alt sınıfda kendisini dayanıÅarak, örgütlenerek koruyabiliryor. O yüzden otoriter rejimlere bakın ilk iÅleri dernekleri ve sendikaları kapatır. Peki orta sınıf? Orta sınıfın ne serveti vardır ne de örgütlülüÄü vardır. Orta sınıf hep devlete bakar. Devlet tarafından korunmaya ve kollanmaya bakar⦠Devleti ele geçirmenin önemi bu yüzden oldukça önemlidir. Ãzellikle az geliÅmiŠülkelerde.   Â
Yavuz Baydar:
On dördüncü ana özellik, bu da çok önemli, âFaÅistler, yetkili ama sorumsuz, yani hesap vermeyen bir yönetim anlayıÅına sahiptirlerâ diyorsunuzâ¦Â
DoÄu Ergil:
Mutlak otoriteye inandıÄı için faÅistler, yukarıdan aÅaÄıya gelen emirleri verilen direktifleri itiraz etmeyi bırakın sorgulamaya bile tahamülsüzdürler. O yüzden sorumsuzluklar. Nereye kadar? BaÅarısızlıÄın bütün topluma ciddi zarar verdikleri ana kadar.Â
Yavuz Baydar:Â
Geldik sonuncu ana özelliÄe bu çok önemli çünkü tartıÅmaların önemli bir kısmında belirgin bir rejim spesifik bir rejim deÄildir diyenler, âama orada seçimler oluyorâ argümanını öne sürüyorlar. On beÅinci ana özellikte Åunu söylüyorsunuz, âSeçimler, faÅistlerin iÅine yaradıÄı sürece baÅvurdukları bir meÅruiyet aracıdır.â
DoÄu Ergil:
Evet, kazanacaklarsa yaniâ¦Â