DERSİMİZ TARİH

Dersimiz Tarih'te Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar'ın konuğu tarihçi-yazar Ayşe Hür. 
Baydar ve Hür, İzmir yangınını ve o dönem yaşananları alternatif tarih perspektifinden ele aldı ve yangının sorumlularını, kimlerin başlattığını ve sonuçlarını konuştu.

Kıbrıs'ta Türk azınlığa saldırı planlandığı iddialarının ve Atatürk'ün Selanik'teki evinin 5 Eylül'de bombalandığının öne sürülmesinin ardından, 6-7 Eylül tarihlerinde İstanbul Beyoğlu'nda Rumların can, mal ve ırzlarına yönelik düzenlenen saldırılar yıl dönümünde yeniden anılıyor.

6 Eylül akşamı, Taksim Meydanı'nda toparlanmaya başlayanlar, slogan ve afişlerle İstiklal Caddesi’ne doğru ilerleyerek Rum dükkanlarını tahrip etmeye başladı.

Olaylar İstanbul’un her yanına yayılırken, saldırılar kısa süre sonra yerini dükkanların yağmalanmasına bıraktı. Saldırıya uğrayan ve yağmalanan işyerlerinin yüzde 59’u Rumlara, yüzde 17’si Ermenilere, yüzde 12’si ise Yahudilere aitti.

Resmi kaynaklara göre, 6-7 Eylül Olayları bağlamında 4 bin 214 ev, bin işyeri, 73 kilise ve 26 okul tahrip edildi. İnsan hakları örgütü Helsinki Watch’a göre olaylarda 15 kişi hayatını kaybetti.

'Dersimiz Tarih'te, Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar'ın konuğu tarihçi-yazar Ayşe Hür, saldırının meydana geldiği atmosferi ve yaşananları anlattı.

"Türkiye hükümeti, savunduğu yayılmacı siyaset ile bölge için büyük bir tehlikedir'

Türkiye, AKP iktidarı ile dış politikada çatışmacı bir tutum takınıyor. Son aylarda bu durum, komşu ülkelerle savaş mesabesine kadar geldi.

Doğu Akdeniz üzerinden Mavi Vatan tezi ve Sevr yeniden gündemde.

Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar, Dersimiz Tarih’te Clark Üniversitesi'nde tarih profesörü olan Taner Akçam ile gelinen noktayı konuştu.

"Bize Sevr dayatılıyor, izin vermeyeceğiz.." Türkiye'de tırmanan sert milliyetçi söylemin merkezine Mavi Vatan doktrini yanı sıra Sevr ve Lozan tartışmaları ile Misak-ı Milli de oturdu. Tarihçi Ayşe Hür, gündemin bu sıcak maddesini Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar'a değerlendirdi.

Galatasaray Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü'nden emekli Doçent Ahmet Kuyaş, Dersimiz Tarih programında 30 Ağustos Zafer Bayramı’nı ve önemini Evren Dede’ye anlattı.

Türkiye, 2010 referandumunda tarihi kırılma anlarından birini yaşadı.

Özellikle 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin bastırılması ve ardından ilan edilen Olağanüstü Hâl (OHAL)’le birlikte Kânun Hükmünde Kararnâmeler (KHK) ile toplumun hemen her kesiminin yaşadığı mağduriyetler hukuk talebini ilk sıraya oturttu.

2010 anayasa referandumu, Bugün hukukun bir numaralı tartışma konusu olmasının yapı taşlarından biri olarak görülüyor.

Bazı kesimlerce "Yetmez ama Evet" tercihinde bulunanlar, bugüne gelinmesinin sorumlusu olarak görülüyor, eleştirilerin odağında yer almaya devam ediyor.

Prof. Baskın Oran Şair Haydar Ergülen'in bir dönem AKP'ye destek verdiği için özür dilediği, liberal ve özgürlükçü soldan pek çok insana da özür çağrısı yaptığı yazısıyla bir kez daha gündeme gelen "Yetmez ama evet" meselesi, Ahval Dersimiz Tarih programında enine boyuna masaya yatırıldı.

O dönem “Yetmez Ama Evet” kampanyasına destek veren isimlerden Prof. Baskın Oran ve Prof. Eser Karakaş, Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar’ın sorularını yanıtladı.

Önce Ayasofya, ardından Kariye’nin müze statüsünden çıkarılarak camiye çevrilmesi, Türkiye’nin hem iç gündemi hem de dış dünyanın Türkiye’ye ve onu yöneten kadronun zihniyetine bakış açısından hiç de hafife alınmaması gereken, “iç meselemizdir” denerek geçiştirilecek gelişmeler değil.

Her iki mekan da bir dünya kenti olan Istanbul’u, küresel kültür mirasının en önde gelen merkezlerinden biri kılmakta. Bu, neden böyle? Ayasofya’nın ve Kariye’nin sanatsal, kültürel ve tarihi açıdan değeri nedir? Camiye çevirme tasarruflarının etkisi ve yansımaları nasıl olacak?

Bu gelişmeleri yakından izleyen, ve çok sayıda Bizans ve Osmanlı tarihçisi akademisyenin Ayasofya ile ilgili karara karşı yazdığı bildirgede imzası olan, Pittsburgh Üniversitesi Antroploji Bölümü Araştırma Görevlisi Tuğba Tanyeri-Erdemir, Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar’ın sorularını yanıtladı.

Lozan Antlaşması ve çevrelediği dönem hakkında Türkiye'nin en önde gelen uzman tarihçilerinden olan Prof Zafer Toprak, Ahval Genel Yayın Yönetmeni Yavuz Baydar'ın sorularını yanıtladı.

Hürriyet'te yer alan bir habere göre Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan son Yüksek İstişare Kurulu toplantısı, Ermeni Soykırımı'na ilişkin gelişmelere yanıt vermek ve strateji geliştirmek için ‘özerk ve sivil bir yeni yapı’ oluşturulması konusunda verilen karar ile sonuçlandı. Toplantıda MGK’nin takip ettiği bu konunun 2015’te yapılan yasa değişikliği Başbakanlık Yakın Tarihi Araştırmalar Merkezi’ne verildiği, bu kurumun da Başbakanlığın lağvedilmesi ardından işlevsiz kaldığı ifade edildi. Konunun sadece siyasi değil, kültür, tarih, propaganda, hukuk gibi boyutlarına bir bütün olarak bakacak ve tek işi bu olacak bir kuruma ihtiyaç olduğu dile getirildi. Bu kurumun direkt hükümetle ve devletle ilişkisi olmayan özerk, bağımsız bir sivil yapı olması kararlaştırıldı.
Akademik çalışmalarını ABD'de sürdüren araştırmacı Ohannes Kılıçdağı, bu kararın perde arkasını Ahval podcast dizisinden 'Dersimiz Tarih'te, Yavuz Baydar'a anlattı. Kılıçdağı, 'Bu sivil denen kurum kim tarafından finanse edilecek ne işe yarayacak merak ediyorum'' diyor.

Berlin Forum Transregionale Studien'de araştırmacı ve tarihçi Yektan Türkyılmaz, Ermeni Soykırımı'nın 105'inci yıl dönümünde İttihatçıların soykırımı gerçekleştirme motivasyonuna dair önemli bilgiler verdi:

Galatasaray Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü'nden emekli Doçent Ahmet Kuyaş, Dersimiz Tarih programında 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanan günün önemini anlatıyor.

Türkiye’nin kuruluş sürecinde yaşananlara değinen tarihçi Doç. Kuyaş, 23 Nisan 1920’de açılan Büyük Millet Meclisi’nin aslında Türkiye tarihinin bugüne kadarki en çok sesli meclis olduğunu söylüyor.

Öte yandan TBMM’nin birinci döneminin demokratik olduğu iddialarına karşı çıkan Kuyaş, bir meclisin demokratik olabilmesi için her şeyden önce genel oy hakkı gerektiğini vurguluyor. Kuyaş ayrıca, ilk mecliste kuvvetler ayrılığı olmadığını, bunun aksine yasama, yürütme ve yargı güçlerinin tamamının Meclis bünyesinde toplandığını hatırlatıyor.

Birinci TBMM’nin devrimsel bir meclis olmasına karşı devrimci bir meclis olmadığını belirten Kuyaş “Hiç şüphesiz Türkiye tarihinin en çok sesli meclisiydi. ancak çok seslilik tek başına demokrasi için yeterli olmaz. Alkollü içki kullanımını yasaklayan, erkek ve kadın öğretmenleri toplantı salonunda birlikte oturttu diye maarif bakanı hakkında soru önergesi vermiş bir meclisti” diyor.

1918-22 arasında dünyayı kasıp kavuran, en az 20 milyon kişinin ölümüne sebep olan İspanyol gribi, bir savaştan ötekine sürüklenen Anadolu ve Trakya'yı nasıl etkiledi? Mustafa Kemal ve Vahdettin gerçekten de bu hastalığa yakalandılar mı? Anadolu'da hangi vilayetlerde büyük zayiat görüldü?

Tarihçi Ayşe Hür anlatıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Koronavirüs salgınına karşı önlemleri açıklarken, halktan mali yarım desteği alma konusunda, Mustafa Kemal'in 1921'de yayınladığı bir dizi emirden oluşan Tekalif-i Milliye'ye göndermede bulundu.
“Kurtuluş Savaşı başlarken Gazi Mustafa Kemal Atatürk Tekalif-i Milliye diye 10 maddelik emir yayınlamıştır. Burada savaşta ihtiyaç duyulan hemen her malzemenin belirli bir oranı talep edilmiştir. Milletimiz bu dayanışma çağrısına gönüllülükle iştirak ederek kendisinin ve evlatlarının geleceği için varını yoğunu vermekten çekinmemiştir” dedi.
Erdoğan'ın bu sözleri tartışma ve itirazlara yol açtı.
Tarihçi Prof Taner Akçam Mustafa Kemal'in emirnamesini bugün ile kıyaslarken, Erdoğan'ın o dönemde olup bitenleri bilmediğini, muhtemelen danışmanları tarafından yanıltılmış olduğunu söylüyor. Konuya kitaplarında yer ayırmış olan Akçam'dan Tekalif-i Milliye konusunu açıklamasını istedik.

Dersimiz Tarih'te, Clark Üniversitesi'nde tarih profesörü Taner Akçam, ABD Senatosu'nun Ermeni Soykırımı'nı tanıyan kararını değerlendirdi ve bundan sonraki süreçte Türkiye'yi bekleyenleri anlattı.

Amerikan Senatosu Perşembe günü 1915’de Ermenilerin yaşadıklarının soykırım olduğunu kabul eden bir yasa tasarasını onayladı. Çalışmalarını Berlin’de Forum Transregionale Studien’de dürdüren tarihçi Yektan Türkyılmaz Ermeni soykırımı meselesi konusunda arşivler etrafında dönen tartışmaları Ahval için değerlendirdi.

Dersimiz Tarih’in konuğu Clark Üniversitesi’nde tarih profesörü Taner Akçam.
Akçam, Osmanlı Arşivleri’nde Ermeni Soykırımı’na ilişkin bulduğu yeni belgeleri açıkladı ve Ermeniler’in imhasına dair ilk ‘imha’ kararının 1 Aralık 1914’te alındığını belirtti.

"Dersimiz Tarih" podcast programına konuk olan Doçent Doktor Ahmet Kuyaş, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde yapılan ve Türkiye'nin temellerinin atıldığı Erzurum ve Sivas kongrelerini anlattı.
Son dönemde "manda" tartışmalarıyla gündeme gelen Erzurum ve Sivas kongrelerinde neler yaşandı, "manda" meselesi neydi ve İttihat ve Terakki'nin diriltilmemesi için ne tedbir alındı, Doçent Doktor Ahmet Kuyaş açıkladı.
- Mustafa Kemal dahil biz Amerikan mandası istiyoruz dendi mi?
Geleceğin Atatürk'ü Sivas Kongresi'nde görünmeşe başladı
- Atatürk Nutuk'ta bunu saklamıştır
Amerikalı general yazdığı raporda ne dedi?
- Mustafa Kemal'in istediği şey manda mıydı?
-Sivas Kongresi açıldığında ilk yapılan şey "İttihat ve Terakki'yi" diriltmeyeceğim yemininin edilmesidir
- Erzurum Kongresi bölgesel olmasına karşın neden daha önemli?
- Sivas Kongresi'nin başarısız olduğu iddiaları doğru mu?
- Neden Erzurum-Sivas kongreleri kadardiğer kongreleri önemsemiyoruz?
Sivas Kongresinde söz konusu olan bir manda meselesinden bahsediliyor. Bunun aslı nedir?

Lozan bir hezimettir...'' ''Gizli maddeleri var...'' ''Bize toprak kaybettirdi...'' ''2023'te geçerliliği kamayacak...'' Bu ve benzeri iddialar, Lozan Antlaşması'nın yıldönümü vesilesiyle hem İslamcı hem de Milliyetçi kesimlerde yeniden dile getirildi. Lozan'ı iki yıl önce eleştiren Erdoğan ise bu yıl onu yere göğe sığdıramayan bir açıklama yaptı. Konunun en önde gelen uzmanı sayılan Prof Baskın Oran, 'şehir efsanesi' dediği iddiaları, 'Dersimiz Tarih'te tek tek yanıtlıyor.

Dersimiz Tarih'te HDP Mardin Milletvekili Tuma Çelik, 'Seyfo' olarak nitelendirilen Süryani Soykırımı'nı anlattı.

Harvard Üniversitesi misafir araştırma görevlisi Dr Ohannes Kılıçdağı, 'Dersimiz Tarih'te, Osmanlı döneminde etnik grupların devlet ve askerlik ile ilişkilerini Ahval editörü Yavuz Baydar'la konuştu.

Kılıçdağı, Osmanlı ve Cumhuriyet'te ordularında askere alma tartışmalarını ve sistemini irdeliyor.