Wanneer er gebouwd wordt dan zou dat niet alleen veel op moeten leveren voor de menselijke gebruikers… de planten en dieren in de omgeving zouden er ook op vooruit moeten gaan. Dat is wat architect Marlies Zuidam van FAAM Architects zichzelf ten doel stelt. Deze integrale benadering noemt ze regeneratief ontwerpen.
FAAM Architects is betrokken bij de ontwikkeling van allerlei gebieden, door heel Nederland, en het bureau werkt daarbij graag integraal samen met een stedenbouwkundige en landschapsarchitect, maar ook met een ecoloog. Op die manier kan direct vanaf de start van het ontwerpproces gekeken worden naar de aanwezige ecologische waarden en hoe die versterkt kunnen worden. Voor architect Marlies Zuidam begint regeneratief ontwerpen daar. Van daaruit werkt ze verder aan de structuur en materialisering van die gebouwen, hoe die ook zo duurzaam mogelijk kan worden.
Bij het project Bosrijk Oak in Eindhoven kon FAAM Architects met hun ontwerp aanhaken op de ecologische zone die langs het plangebied loopt. Hoe kan woningbouw op deze plek die ecologische zone versterken? Door die zone meer ruimte te geven, deze die ecologische zone door te laten lopen tussen de ensembles van woningen door, terwijl die ensembles zelf wat compacter blijven.
De ordening van woningen rond een gezamenlijk hof maakt het mogelijk om het parkeren ónder een gezamenlijke dek te organiseren en letterlijk gemeenschappen te vormen. De buitenruimtes van de woningen zijn daarbij compact gehouden. Want kijk je liever uit op je eigen tuin of over echte natuur, vraagt Zuidam retorisch?
De woningen in Bosrijk Oak zijn uitgewerkt in modulaire houtbouw en daar is Zuidam enthousiast over. Na de realisatie van de fundering, die ook wat lichter kan blijven, worden 3D units gestapeld en gekoppeld. En dat is het. Op die manier kan gebouwd worden met weinig impact op de omgeving. En de modulaire opbouw maakt het geheel ook circulair, denkt Zuidam. Verandert de vraag, dan kunnen units altijd weer afgestapeld worden en op een andere plek weer ingezet worden. Andersom zou ook kunnen: dat er later nog extra units aan toegevoegd worden.
In de podcast vertelt Zuidam ook over het woongebouw in massieve houtbouw dat ze met haar bureau op landgoed Eikenburg in Eindhoven heeft ontworpen. Het was een van de eerste gestapelde woongebouwen in kruislaaghout (cross laminated timber – CLT) in Nederland en dat was een behoorlijke ontdekkingstocht.
De duurzaamheidsambitie bij dit project op landgoed Eikenburg hield daar nog niet op. Van het woongebouw dat eerder hier stond, dat sterk verouderd was, is 50.000 kg aan materiaal hergebruikt in het nieuwe gebouw. Het gaat met name op de stalen balken daaruit. En iets vergelijkbaars gaat op voor de trappen en balustrades in het woongebouw – die zijn afkomstig van een elders gesloopt gebouw.
Zuidam vraagt zich af of dat laatste, dat directe hergebruik van materialen, uiteindelijk duurzaam genoeg is en schaalbaar genoeg zal zijn. Bij een kleinschaliger woongebouw als op landgoed Eikenburg, met 28 woningen, werkte het goed. Ook al waren de hergebruikte materialen niet goedkoper dan nieuwe materialen, door de bewerkingen die ze nog moesten ondergaan. Daar kwam bij dat het voor alle betrokken partijen veel werk bleek te zijn en dat bij hergebruikte materialen veel vervoersbewegingen nodig zijn.
Uiteindelijk illustreren de hergebruikte materialen heel goed de ambitie van het project. Die functie heeft het. Maar is dit directe hergebruik van materialen wel echt zo duurzaam en is het schaalbaar richting een groter project?
